Σεπτεμβριανά 1955: Το πογκρόμ κατά του ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης (φωτό)

Τα «Σεπτεμβριανά», το οργανωμένο πογκρόμ έγινε σαν σήμερα στην Κωνσταντινούπολη την νύκτα της 6ης Σεπτεμβρίου 1955 . Ημέρα μνήμης και θλίψης ήταν η σημερινή .

Τα «Σεπτεμβριανά», το οργανωμένο πογκρόμ έγινε σαν σήμερα στην Κωνσταντινούπολη την νύκτα της 6ης Σεπτεμβρίου 1955, εξ ου και η ονομασία, όπου καθοδηγούμενος τουρκικός όχλος προκάλεσε βίαια επεισόδια κατά των περιουσιών των Ελλήνων ομογενών και των Αρμένιων, πλην όμως Τούρκων υπηκόων, καθώς και άλλων μη μουσουλμανικών μειονοτήτων, λεηλατώντας και πυρπολώντας ελληνικά καταστήματα, σπίτια, σχολεία και βεβηλώνοντας εκκλησίες ακόμα και νεκροταφεία δημιουργώντας τρομοκρατία και ανασφάλεια για τις υφιστάμενες μειονότητες.

Αφορμή έδωσε μια βομβιστική επίθεση στο πατρικό σπίτι του Κεμάλ Ατατούρκ στην Θεσσαλονίκη, που αποδείχτηκε στην συνέχεια ότι ήταν σκηνοθετημένη προβοκάτσια από την ίδια τη τουρκική κυβέρνηση. Πραγματική αιτία του πογκρόμ αυτού ήταν η εξέλιξη του Κυπριακού ζητήματος, η συγκυρία του οποίου μεθόδευσε την προβοκάτσια.

Τα «Σεπτεμβριανά» αποτελούν ένα μέρος ενός μακρύ καταλόγου διώξεων κατά αλλοθρήσκων μειονοτήτων που μπορεί να ξεκίνησαν περί τα τέλη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, πλην όμως εντάθηκαν από την εποχή των Νεοτούρκων και ύστερα. Η ιστορία μίλησε για την προβοκάτσια που στοίχισε στη βιωσιμότητα της ελληνικής μειονότητας της Κωνσταντινούπολης, όμως σήμερα ελάχιστα από όσα συνέβησαν τότε περιλαμβάνονται στα σχολικά μας εγχειρίδια, σύμφωνα με τον Θεοφάνη Μαλκίδη διδάκτορα κοινωνικών επιστημών και μέλος της Διεθνούς Ένωσης Ακαδημαϊκών για τη Μελέτη των Γενοκτονιών. Σύμφωνα με τον ίδιο «δεν αναφέρεται η προβοκάτσια που έγινε μέσα στο δήθεν σπίτι του Κεμάλ, δεν αναφέρετε ο ρόλος του «ευαγούς ιδρύματος», του τουρκικού προξενείου που εδρεύει στην Κομοτηνή το οποίο έπαιξε σημαντικό ρόλο τόσο θεσμικά όσο και διπλωματικά, προκειμένου να διακινηθεί μέσω του διπλωματικού αυτοκινήτου η βόμβα και φυσικά να διακινηθούν και οι δράστες οι οποίοι φυσικά μετά διέφυγαν στην Τουρκία.

Αυτά θα πρέπει κάποιος να τα δει, όχι ως παρατήρηση ενός Έλληνα που για κάποιους θεωρείτε μη αντικειμενικός αλλά από τις δίκες που έγιναν το 1960 εναντίον του τότε πρωθυπουργού και του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας οι οποίοι αποκάλυψαν αλλά και αποκαλύφθηκε από την δίκη ότι όλα αυτό ήταν μια στημένη προβοκάτσια από το ίδιο το τουρκικό κράτος το οποίο οργάνωσε, σχεδίασε και υλοποίησε την νύχτα των κρυστάλλων εναντίων των Ελλήνων».

Από τους 130.000 Έλληνες που ζούσαν στην Κωνσταντινούπολη τότε, επηρεάστηκαν περίπου 110.000 άνθρωποι, οι οποίοι αποφάσισαν σταδιακά να εγκαταλείψουν την Πόλη. Τουλάχιστον 30 Έλληνες υπολογίζεται ότι σκοτώθηκαν (κάποιες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για 15-37 νεκρούς) και εκατοντάδες άλλοι κακοποιήθηκαν. Περισσότεροι από 8.500 ομογενείς δεν είχαν στέγη τις επόμενες μέρες και αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν άμεσα την Τουρκία. Καταστράφηκαν 2.600 σπίτια. Επίσης καταστράφηκαν 4.348 καταστήματα εμπόρων και βιοτεχνών της Πόλης, 110 ξενοδοχεία, 27 φαρμακεία, 21 εργοστάσια, 72 εκκλησίες δέχτηκαν επίθεση (25 κάηκαν, οι υπόλοιπες υπέστησαν ζημιές). Καταστροφές προκλήθηκαν σε 35 σχολεία και 3 εφημερίδες. Και τα 5 αθλητικά σωματεία που είχε ο Ελληνισμός της Πόλης την περίοδο 1955-1956 καταστράφηκαν.

Βέβαια ό,τι κάνεις το βρίσκεις μπροστά σου, το κακό και το καλό, σημειώνει ο κ. Μαλκίδης παρατηρώντας ότι οι εξελίξεις στην Τουρκία μετά το πραξικόπημα, συνδέονται ιστορικά με τα Σεπτεμβριανά του 1955. «Αυτοί οι άνθρωποι που πήρανε τις περιουσίες των Ελλήνων το 1955, σήμερα τις παίρνει ο Ερντογάν θεωρώντας ότι είναι πρωταίτιοι του πραξικοπήματος. Τις επιχειρήσεις που τις είχαν κάποτε Έλληνες, τις πήραν οι Τούρκοι και τώρα τους τα παίρνει ο Ερντογάν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο».

«Βρισκόμασταν μόνοι στο σπίτι μόλις άρχισαν τα φοβερά γεγονότα. Είχε αρχίσει να σουρουπώνει, όταν ξαφνικά ακούσαμε ασυνήθιστο θόρυβο, ιδιαίτερα δυνατό. Φοβηθήκαμε, αλλά δεν μπορούσαμε να αντιδράσουμε. Ο θόρυβος δυνάμωνε συνεχώς και ο φόβος μας γινόταν εντονότερος. Στην κεντρική είσοδο είχα βάλει μια μεγάλη μπάρα, ενώ είχαμε κλείσει τα παράθυρα. Στο διπλανό σπίτι είχαν ήδη αρχίσει τη λεηλασία. Ακούσαμε φωνές να ζητάνε βοήθεια. Τελικά, μπήκαν από την πόρτα του κήπου. Την είχαν σπάσει με κασμάδες. Μόλις με είδαν, ρώτησαν με δυνατή φωνή και απειλητικό ύφος: «Τούρκοι είσαστε εσείς;» Όλοι απαντήσαμε: «Είμαστε Ρωμιοί μέχρι τα κεραμίδια». Τον ένα όροφο του σπιτιού τον λεηλάτησαν. Δεν άφησαν τίποτε στο πέρασμά τους. Έσπειραν τον πανικό και την καταστροφή. Έφυγα με τη γυναίκα μου για να γλιτώσουμε. Είχε πάθει σοκ και έκλαιγε ασταμάτητα. Στο δρόμο επικρατούσε πανικός, οι εκκλησίες είχαν λεηλατηθεί, τα σπίτια και τα καταστήματα είχαν γίνει κάρβουνο.»

Τα μεσάνυχτα της 5ης προς την 6η Σεπτεμβρίου, αρχίζει η εφαρμογή ενός σατανικού σχεδίου, μιας προβοκάτσιας, που απέβλεπε αφ ’ ενός μεν στο να δείξει την δήθεν «αγανάκτηση» του τουρκικού λαού για τις Ελληνικές απόψεις, αφ ’ ετέρου δε στο να ξεριζώσει, άπαξ δια παντός, τον εναπομείναντα Ελληνισμό της Κωνσταντινούπολης. Στον κήπο του σπιτιού που υποτίθεται ότι γεννήθηκε ο Κεμάλ στη Θεσσαλονίκη, τοποθετείται βόμβα και προκαλεί ασήμαντες υλικές ζημιές.

Την τοποθέτησε, όπως αποκαλύφθηκε μετά, ο Τούρκος φύλακας του κτιρίου, που την παρέλαβε από τον φοιτητή της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (!) Οκτάϋ Εγκίν, γιό παλιού βουλευτή της Ροδόπης, που τον επιβράβευσαν αργότερα για τις υπηρεσίες του.

Να υπενθυμίσουμε ότι και η κρίση στα Ίμια το 1996 ξεκίνησε επίσης από προβοκατόρικη ενέργεια, με την απόβαση τούρκων δημοσιογράφων στη βραχονησίδα. Να σημειώσουμε επίσης ότι τρεις ημέρες πριν τον χαλασμό, η γυναίκα του Τούρκου Προξένου στη Θεσσαλονίκη κάλεσε στις 3 Σεπτεμβρίου Έλληνα φωτογράφο, για μερικές φωτογραφίες του εξωτερικού χώρου του Προξενείου και του παρακείμενου και φερόμενου ως σπιτιού του Κεμάλ, που βρίσκεται στον περίβολό του. Στις 6-9-55, πήρε μαζί της τις φωτογραφίες για «ενθύμιο» και αναχώρησε για την Τουρκία.

Η συνέχεια του σχεδίου εξελίχθηκε στην Κωνσταντινούπολη και στη Σμύρνη. Η οργάνωση «Η Κύπρος είναι Τουρκική», προεξάρχοντος του ιδρυτού της Φαζίλ Κουτσιούκ, ο οποίος συμπτωματικά(;) βρισκόταν στην Κύπρο εκείνο το διάστημα, παρακίνησε τον κόσμο σε διαδηλώσεις οι οποίες κατέληξαν στα γνωστά σε όλους γεγονότα. (Ήταν αυτός, του οποίου τον τάφο στα Κατεχόμενα της Κύπρου επισκέφθηκε πρόσφατα, σε μια άκρως συμβολική κίνηση, ο Ερντογάν, σαν πρόεδρος πλέον της Τουρκίας).

Έγκλειστοι αποφυλακίζονται και ένας όχλος χιλιάδων κατευθυνόμενων βαρβάρων, φονιάδων, ληστών, κοινωνικών αποβρασμάτων, με ηγέτες φοιτητές, αστυνομικούς, αξιωματικούς, δημοσίους υπαλλήλους, νομικούς, δημοσιογράφους, «σαν ένα τέρας με χιλιάδες χέρια και πόδια», σύμφωνα με ξένους ανταποκριτές, μεταφέρονται ομαδικά στην Κωνσταντινούπολη, έναντι αμοιβής 6 δολαρίων.

Το απόγευμα της 6ης Σεπτεμβρίου 1955, άρχισαν να συγκεντρώνονται στην πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης φοιτητές και πολίτες, μεταξύ των οποίων και αρκετές εκατοντάδες αστυνομικοί με πολιτικά. Σε λίγο κυκλοφορεί στο σημείο της συγκέντρωσης το έκτακτο παράρτημα της εφημερίδας «Ισταμπούλ Εξπρές» (που από την μεγάλη ανυπομονησία της έθεσε σε κυκλοφορία την έκτακτη έκδοσή της μισή ώρα πριν από την έκρηξη της βόμβας(!) με το προβοκατόρικο, αναληθές και ψεύτικο χωρίς διασταυρώσεις δημοσίευμα:

«Καταστράφηκε το σπίτι του πατέρα μας με βόμβα» έγραφε ο τεράστιος τίτλος της παραπληροφόρησης και το κείμενο περιέγραφε φανταστική καταστροφή του σπιτιού του Κεμάλ Ατατούρκ και του Τουρκικού Προξενείου στη Θεσσαλονίκη.

Η «είδηση» συνοδεύονταν και από φωτογραφίες, που όλως τυχαίως ήταν αυτές, που επίσης τυχαίως, είχε πάρει τρεις μέρες πριν από την έκρηξη η γυναίκα του Προξένου!

Μονταρισμένες οι περισσότερες έδειχναν την οικία του Κεμάλ να καίγεται που όμως από την έκρηξη δεν δημιουργήθηκε πυρκαγιά. Και το διεθνές πρακτορείο του Λονδίνου επίσης, ανήγγειλε την έκρηξη μισή ώρα πριν πραγματοποιηθεί…

Εκείνη τη νύχτα, ο τουρκικός όχλος έσφαξε απροστάτευτα πλάσματα, διέπραξε φρικτούς βιασμούς αμέτρητων Ελληνίδων κάθε ηλικίας, λεηλάτησε χιλιάδες καταστήματα, κατέστρεψε και κατέκλεψε σπίτια (τα οποία είχαν μαρκαριστεί μέρες πριν από παρακρατικούς), άρπαξε ιερά ιστορικά κειμήλια από εκκλησίες που πυρπόλησε, σύλησε τάφους οικουμενικών Πατριαρχών, σκόρπισε οστά νεκρών στις στράτες, ρήμαξε τα γραφεία ελληνικών εφημερίδων, άπλωσε σαν σάβανο νεκρικό το φόβο πάνω από την Κωνσταντινούπολη και κυνήγησε με βαναυσότητα αχαλίνωτη τον κόσμο.

Όταν, μετά τα μεσάνυχτα, οι οργανωμένες ομάδες έχουν ολοκληρώσει το έργο τους η Τουρκική Κυβέρνηση ευαρεστήθηκε να κηρύξει στρατιωτικό νόμο. Η Τουρκία ποτέ δεν παραδέχτηκε επίσημα την πρόκληση καταστροφών από το Πογκρόμ ενώ απέδωσε τις ζημιές σε κομμουνιστές και ακροδεξιούς φοιτητές οι οποίοι αντέδρασαν συναισθηματικά στο ζήτημα της Κύπρου. Ξέρουμε όμως ποιος πραγματικά προκάλεσε τα γεγονότα.

Το 1960 ψήφισαν έναν εξωφρενικό νόμο. Δέσμευσαν όλα τα περιουσιακά στοιχεία των ομογενών που είχαν διώξει με την βία από την Κωνσταντινούπολη. Ψήφισαν ειδικό νόμο για τις ανώτατες σχολές ιδιωτικής φύσεως με απώτατο σκοπό το να κλείσει η Θεολογική Σχολή της Χάλκης, κάτι που τελικώς επετεύχθη για πολλές δεκαετίες. Το 1964 ξερίζωσαν 14.000 Έλληνες υπηκόους που ζούσαν πάππου προς πάππου στην Πόλη και τους ονόμασαν «απελαθέντες». Τους απαγόρευσαν να μιλούν δημοσίως την ελληνική γλώσσα. Οι απαγορεύσεις για την χριστιανική θρησκεία ήταν εξίσου σκληρές. Μόνον ο Πατριάρχης επιτρέπεται να φοράει ράσο.

Σήμερα στην Πόλη δεν απέμεινε παρά ένα ελάχιστο ποσοστό Ελλήνων, ενώ στην Θράκη μας το τουρκικό προξενείο κάνει κυριολεκτικά ό,τι θέλει υπό τις ευλογίες του ανθελληνικού ελλαδικού κράτους της μεταπολίτευσης. Σήμερα υπάρχει μια εξοργιστική διαστροφή της μνήμης, απωθώντας όσα τραυματικά μας σφράγισαν. Γυρίζουμε αδιάφορα την πλάτη μας στην ιστορία και στις ευθύνες μας. Δεν υπάρχουν στόχοι και στρατηγική, αλλά πολιτική του «θεαθήναι» που καταλήγει σε υποχωρήσεις με τεράστιο εθνικό κόστος.

Τα προσχεδιασμένα γεγονότα κατά των Ελλήνων της Πόλης το 1955 είναι απόδειξη της πόσης εμπιστοσύνης μπορεί να τύχει ο τούρκος και ποια είναι τα αληθινά αισθήματα που τρέφουν για τους Έλληνες. Γιατί δεν ήταν τυχαία η φράση που χρησιμοποιούσαν οι παππούδες μας: «Τούρκο κάνεις φίλο; Κράτα κι ένα χέρι ξύλο». Γιατί η ελληνοτουρκική φιλία είναι παραμύθι.

Είναι καλό να θυμόμαστε τις ημερομηνίες αυτές, και να μην ξεχνάμε την φιλοσοφία της ρατσιστικής και αρπακτικής κεμαλικής ιδεολογίας, της οποίας το πνεύμα καλλιεργείται δυστυχώς και στην σημερινή πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της Τουρκίας και ας έχουν περάσει τόσα χρόνι