Σωτήρης Βούλγαρης: Ο άνθρωπος που δημιούργησε τον περιβόητο οίκο Bulgari (φωτό)

Ένας αργυροχρυσοχόος καταφτάνει οικογενειακώς στη Ρώμη από ένα ηπειρώτικο χωριουδάκι της τουρκοκρατούμενης Ελλάδας το 1881 και ανοίγει ένα μαγαζάκι ίδιο με αυτό της παραδοσιακής γιαννιώτικης τέχνης που είχε στον τόπο του. Αυτό ήξερε να κάνει, αυτό έκανε.

Συνώνυμη σήμερα της ιταλικής φινέτσας, η Bulgari ήταν μια περιπέτεια εντελώς ελληνική που θα έφερνε την ξεριζωμένη οικογένεια στην απόλυτη κορυφή του κόσμου!

Έναν σχεδόν αιώνα αργότερα, ο Άντι Γουόρχολ παρατηρούσε: «Πάντα επισκέπτομαι την Bulgari, γιατί είναι το σημαντικότερο μουσείο σύγχρονης τέχνης». Μιλούσε φυσικά για το κοσμηματοπωλείο του Βούλγαρη που ήταν πια ορόσημο της πολυτέλειας και του καλού γούστου και καθόριζε τα διεθνή πρότυπα της μόδας.

Ο Ρίτσαρντ Μπάρτον αγόρασε στη δεκαετία του ’60 ένα σμαραγδένιο δαχτυλίδι για την Ελίζαμπεθ Τέιλορ, λέγοντας μπροστά στις κάμερες: «Εγώ έμαθα στην Ελίζαμπεθ την μπίρα. Αυτή μου έμαθε την Bulgari». Ο τέταρτος σύζυγός της, τραγουδιστής και ηθοποιός Έντι Φίσερ, είχε σημειώσει αργότερα -αν και πικρόχολα- για τη σταρ: «Η μοναδική λέξη που ξέρει στα ιταλικά είναι Bulgari».

Η Τέιλορ ήταν μία βέβαια από τις διάσημες πελάτισσες της δυναστείας Βούλγαρη, καθώς ο μακρύς κατάλογος περιλάμβανε πια διάσημους σταρ, γαλαζοαίματους, σύσσωμη την οικονομική ελίτ της Δύσης, σεΐχηδες, πολιτικούς και γενικώς όλη την αφρόκρεμα του 20ού αιώνα, από την πριγκίπισσα Σοράγια του Ιράν και την Εβίτα Περόν μέχρι την Ίνγκριντ Μπέργκμαν, τη Σοφία Λόρεν και την Άννα Μανιάνι!

Πόσο δρόμο είχε διανύσει όμως ο ιδρυτής της Σωτήριος Βούλγαρης, που από τους Καλαρρύτες των Τζουμέρκων και την Παραμυθιά της Θεσπρωτίας θα βρεθεί στην Αιώνια Πόλη να καθοδηγεί τη διεθνή μόδα! Με το περίεργο κράμα του της παραδοσιακής ηπειρώτικης τέχνης διανθισμένης με βυζαντινά στοιχεία και πινελιές Ανατολής, ο Βούλγαρης άνοιξε το κατάστημά του το 1884, έχοντας αργότερα τους δυο γιους του στο πλευρό του.

Σωτήρης, Κωνσταντίνος και Γιώργος δεν ήξεραν βέβαια ότι το μαγαζάκι τους θα γινόταν σύντομα η ναυαρχίδα της εταιρίας, καθώς μέσα σε λίγα χρόνια θα είχαν πέντε κοσμηματοπωλεία στην Ιταλία και σύντομα σε όλο τον κόσμο!

Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον τουρκικό ζυγό, η ζήτηση των μοναδικών εκκλησιαστικών δημιουργών του Βούλγαρη αυξήθηκε στη χώρα μας και ο ίδιος έστελνε πια τα κοσμήματά του από την Ευρώπη μέχρι την Αίγυπτο και τη Μικρά Ασία.

Έλληνας στην ταυτότητα και την καρδιά, ο Σωτήρης, που πέθανε το 1932, δεν ξέχασε ποτέ τον τόπο του. Ζήτησε κάποια στιγμή να του στείλουν μια Ηπειρώτισσα να παντρευτεί και λίγο πριν τον θάνατό του εξουσιοδότησε τα παιδιά του να χρηματοδοτήσουν την ίδρυση ενός λαμπρού σχολείου στη γενέτειρά του, την Παραμυθιά.

Οι δύο γιοι του, Κονσταντίνο και Τζόρτζιο πλέον, ανέλαβαν την επιχείρηση μετά τον χαμό του πατέρα τους και ήταν αυτοί που τη γιγάντωσαν διεθνώς, παραμένοντας πιστοί στο όραμα του Σωτήρη για αρμονικό συνδυασμό του παραδοσιακού με το σύγχρονο. Με τη συνταγή της επιτυχίας πατρική κληρονομιά, οι γιοι υιοθέτησαν ένα στιλιστικό μοτίβο που αντλούσε στοιχεία από τον ελληνικό κλασικισμό και την ιταλική αναγέννηση και κατέκτησαν την ιταλική αγορά.

Η Bulgari θα γινόταν ο περιβόητος οίκος μόνο στη δεκαετία του 1970, όταν άνοιξαν τα πρώτα καταστήματα εκτός Ιταλίας, από τη Νέα Υόρκη και το Παρίσι μέχρι τη Γενεύη και το Μόντε Κάρλο. Σήμερα η πολυτελέστατη φίρμα διατηρεί 230 καταστήματα σε όλο τον κόσμο.

Στους συγχωριανούς του Βούλγαρη δεν έκανε πάντως καμία εντύπωση η διεθνής απήχηση των δημιουργιών του, καθώς στους Καλαρρύτες και την Παραμυθιά αργότερα η μικρή αργυροχρυσοχοΐα που διατηρούσε παραδοσιακά η οικογένεια ήταν ήδη γνωστή για το γούστο της.

Έπρεπε απλώς να τη μάθει ο υπόλοιπος κόσμος…

Πρώτα χρόνια

Ο Σωτήριος Βούλγαρης γεννιέται στις 18 Μαρτίου 1857 στην Παραμυθιά Ιωαννίνων, αν και η οικογένεια κρατά από τους Καλαρρύτες, το μεγαλύτερο βλαχόφωνο κέντρο αργυροχρυσοχοΐας σε ολόκληρα τα Βαλκάνια. Ο παππούς του Κωνσταντίνος ήταν χρυσικός και όργωνε τα χωριά της Ηπείρου πουλώντας την πραμάτεια του.

Την τέχνη την πέρασε στον γιο του, Γεώργιο, και μαζί θα ανοίξουν τη νέα αργυροχρυσοχοΐα στην Παραμυθιά Θεσπρωτίας το 1819, όταν εγκατέλειψαν οικογενειακώς τους Καλαρρύτες που είχαν βουτήξει στο αίμα και τον όλεθρο οι Οθωμανοί. Το κατάστημα θα γίνει γνωστό στην περιοχή και ο Γεώργιος θα δει τη ζωή του να αλλάζει προς το καλύτερο, οργώνοντας φορτωμένος με το κασελάκι του όλα τα πανηγύρια της Ηπείρου.

Παντρεύεται τη βλαχοπούλα Ελένη Στρουγγάρη και αποκτούν έντεκα παιδιά, αν και μόνο ένα θα επιζήσει τελικά, ο Σωτήρης. Ο οποίος μεγαλώνοντας έμαθε κι αυτός την οικογενειακή τέχνη δίπλα στον πατέρα του. Τα ασημικά τους έφταναν τώρα σε όλη την Ήπειρο, αν και δεν παύει να είναι τα χρόνια της τουρκοκρατίας και η ζωή μόνο εύκολη δεν είναι.

Το μαγαζί τους κάηκε το 1873 και άνοιξαν αμέσως δεύτερο. Οι περιπέτειες ωστόσο δεν λείπουν, ούτε και οι συνεχείς λεηλασίες του χωριού, κι έτσι η φαμίλια παίρνει το 1877 την πικρή απόφαση να μεταναστεύσει. Περνά στην Κέρκυρα, ανοίγει μαγαζί, το κλείνει κάποια στιγμή κι από κει θα βρει τον δρόμο της για τη Νάπολη αρχικά και τη Ρώμη στο τέλος, όπου καταφτάνει το 1881.

Το μαγαζί της Νάπολης το έκλεισε εξαιτίας της τεράστιας εγκληματικότητας της πόλης και των συχνότατων διαρρήξεων! Και πάνω που τον έχει πιάσει απελπισία πως δεν στεριώνει πουθενά, τρία μόνο χρόνια αργότερα, το 1884, όταν τα ηνία της φαμίλιας αναλαμβάνει πια ο Σωτήρης, ανοίγει μια αργυροχρυσοχοΐα στη Ρώμη συνεχίζοντας να κατασκευάζει ασημένια και χρυσά κοσμήματα…

O Βούλγαρης και η Bulgari

Ο 27χρονος Βούλγαρης βρίσκεται λοιπόν ιδιοκτήτης κοσμηματοπωλείου στη Ρώμη! Σύντομα θα καταλάβει ότι πρέπει να παντρέψει τις δικές του καταβολές στην παραδοσιακή αργυροχρυσοχοΐα με τα ιταλικά δεδομένα και γίνεται γρήγορα δημοφιλής στους κοσμικούς κύκλους της ιταλικής πρωτεύουσας.

Ταυτόχρονα, ο Σωτήρης διατηρεί πάγκο πλανόδιου πωλητή στην πλατεία του Αγίου Πέτρου, πουλώντας τα περίτεχνα ασημικά του και τα φυλαχτά στους προσκυνητές του Βατικανού. Με την Ελλάδα στην καρδιά του και έχοντας ορθοποδήσει οικονομικά, ζητά το 1888 να του στείλουν μια Ηπειρώτισσα να παντρευτεί.

Νυμφεύεται τη βλαχοπούλα Ελένη Μπάσιου και αποκτούν έξι παιδιά, τρία αγόρια και τρία κορίτσια. Το 1894 ο Σωτήρης ανοίγει νέο κατάστημα, στον αριθμό 28 της Βία ντε Κοντότι, απέναντι από το φημισμένο «Καφέ Γκρέκο», το οποίο θα γινόταν τελικά η «ναυαρχίδα» της αυτοκρατορίας Bulgari.

Η Ρώμη ήταν όμως νεκρή αγοραστικά το καλοκαίρι και το επιχειρηματικό δαιμόνιο του Βούλγαρη θα τον φέρει στο ελβετικό Σεν Μόριτζ κατά τους θερινούς μήνες του έτους, πουλώντας την πραμάτεια του στην οικονομική ελίτ. Το 1895 ανοίγει μερικά ακόμα καταστήματα στο Σαν Ρέμο, τη Νάπολη και το Μπελάτζιο, έχοντας πια πέντε μαγαζιά στην κατοχή του (δύο στη Ρώμη). Τα βραχιόλια και τα σκουλαρίκια του πωλούν πια σαν τρελά και είναι σαφές πως τα έχει καταφέρει. Μόνο που δεν γνωρίζει ακόμα πόσο!

Το 1905 βάζει στην επιχείρηση τους δύο μεγάλους γιους του, ηλικίας 16 και 15 ετών, και επεκτείνεται ακόμα περισσότερο. Ο ίδιος αποσύρεται ολοένα και περισσότερο στο εργαστήριο και πλάι στις παραδοσιακές δημιουργίες του και τα κράματα ελληνικού κλασικισμού και ιταλικής αναγέννησης, επικεντρώνεται ολοένα και πιο πολύ στη δημιουργία πανάκριβων δημιουργιών με πολύτιμους λίθους, ακολουθώντας τη γαλλική μόδα που αναδυόταν γοργά.

Η ιστορία του Σωτήρη Βούλγαρη τελειώνει το 1932, όταν αφήνει την τελευταία του πνοή και ενταφιάζεται στο κοιμητήριο των ξένων της Ρώμης ως Έλληνας. Οι γιοι του συνέχισαν το έργο του και στα επόμενα χρόνια θα έκαναν τον οίκο παγκόσμιο.

Στα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου, τα παιδιά του Βούλγαρη εξαναγκάστηκαν να πάρουν την ιταλική υπηκοότητα για να επιβιώσουν επιχειρηματικά μέσα στο φασιστικό καθεστώς, βοηθώντας πάντα τους Έλληνες της Ιταλίας αλλά και κάθε διωγμένο και κατατρεγμένο.

Στο σπίτι τους στη Ρώμη βρήκαν καταφύγιο δραπέτες των ιταλικών στρατοπέδων αιχμαλώτων αλλά και εβραίοι πολίτες που κρύβονταν από τη λαίλαπα. Εκεί κατέφυγε ακόμα και ο Ευάγγελος Αβέρωφ! Για τη δράση τους αυτή το 1943 ανακηρύχτηκαν Δίκαιοι των Εθνών από το Μουσείο του Ολοκαυτώματος της Ιερουσαλήμ το 2003.

Κονσταντίνο και Τζόρτιο Μπούλγκαρι, όπως ήταν πια τα ονόματά τους, πρόσθεσαν νέα καταστήματα στην αλυσίδα και έφτιαξαν κοσμήματα αμύθητης αξίας, αναδεικνύοντας τα είδη τους σε συλλεκτικά κειμήλια τέχνης.

Το 1932 οι συνεχιστές του Σωτήριου, πιστοί στις πατρικές δεσμεύσεις, συμβάλλουν στην πνευματική ανάπτυξη της γενέτειρας του πατέρα τους χτίζοντας στην Παραμυθιά ένα νεοκλασικό πέτρινο δημοτικό σχολείο, το μεγαλύτερο της περιοχής μέχρι και σήμερα. Στα εγκαίνια του σχολείου, ο Κωνσταντίνος Βούλγαρης τιμάται με τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος Βασιλέως Γεωργίου Α’ για τις ευεργεσίες του προς την Παραμυθιά.

Το 1975 στο προαύλιο του σχολείου γίνονται τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Σωτήρη Βούλγαρη και η οικογένεια στέλνει στον δήμο Παραμυθιάς ένα χρυσό ομοίωμα του Κολοσσαίου της Ρώμης, το οποίο κοσμεί πια το γραφείο του δημάρχου.

Η Bulgari πουλήθηκε το 2011 στον γαλλικό όμιλο της Louis Vuitton έναντι 4,3 δισ. ευρώ και η έκτη γενιά των απογόνων του Σωτήρη Βούλγαρη είναι πλέον η δεύτερη μεγαλύτερη μέτοχος του κολοσσού LVMH. Εξιταλισμένη σήμερα, αλλά διατηρώντας άσβεστη την ελληνική κληρονομιά της, η οικογένεια του Νίκολα Μπούλγκαρι και του αδελφού του Τζιάνι επισκέπτεται τα πατρικά χώματα μια στο τόσο, θέλοντας να βάλουν και πάλι τη σφραγίδα τους σε νέα έργα πνοής στην Παραμυθιά.

«Τώρα εγώ και ο αδελφός μου θα δώσουμε ό,τι μπορούμε για να κάνουμε το σχολείο, που έκτισε ο πατέρας μου το 1937, και να μπορούν τα παιδιά να παίζουν σε κάτι μεγαλύτερο και καλύτερο», είπε ο Νίκολα στην τελευταία του επίσκεψη στην Ελλάδα το 2005…