Ο ζάμπλουτος Οίκος των Μεδίκων που εισήγαγε την τραπεζική στον κόσμο (φωτό)

Η οικογένεια των Μεδίκων, γνωστή ως Οίκος των Μεδίκων, απέκτησε πλούτο και πολιτική δύναμη στην Φλωρεντία του 13ου αιώνα μέσω του εμπορίου και της τραπεζικής. Mε την άνοδο στην εξουσία το 1434 του Cosimo de’ Medici (ή Cosimo του πρεσβύτερου) υπήρξε άνθηση στις τέχνες και ανθρωπιστικές επιστήμες, οι οποίες κατέστησαν την Φλωρεντία λίκνο της αναγέννησης, εμφανίζοντας πολιτιστική άνθιση εφάμιλλη της αρχαίας Ελλάδας.

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι από τους Μεδίκους προέρχονται τέσσερειςΠάπες (Λέων Ι΄, Κλήμης Ζ΄, Πίος IV, Λέων XI) και τα γονίδιά τους μεταφέρθηκαν σε πολλές από τις βασιλικές οικογένειες της Ευρώπης. Ο τελευταίος κυβερνήτης των Μεδίκων πέθανε χωρίς άρρενα διάδοχο το 1737, οπότε και τελειώνει η οικογενειακή δυναστεία μετά από σχεδόν τρεις αιώνες.

Κόζιμο ο Πρεσβύτερος/Cosimo il vecchio (1389 – 1464)

Υπήρξε ιδρυτής του οίκου αποκαλούμενος «Padre della Patria (πατέρας του Έθνους)» και ήταν γιος τουΤζοβάνι ντι Μπίτσι των Μεδίκων/Giovanni di Bicci de Medici, του πλουσιότερου τραπεζίτη στην Ιταλία. Απέκτησε την εξουσία της Φλωρεντίας το 1434, ανατρέποντας την ολιγαρχική παράταξη τωνΑλμπίζι/Albizzi. Διατήρησε την διακυβέρνηση εφαρμόζοντας Ρεπουμπλικανικές μορφές και θεσμούς, διώκοντας τους αντιπάλους του και διορίζοντας ωςΜαγίστρους έμπιστους υποστηρικτές του.

Η εξωτερική του πολιτική από τον 15ο αιώνα μέχρι την Γαλλική εισβολή του 1494, στόχευε στην ισορροπία δυνάμεων μεταξύ των πέντε κρατιδίων της Ιταλικής χερσονήσου, συμμαχώντας με το Μιλάνο και διατηρώντας φιλικές σχέσεις με την Νάπολη, ως αντιστάθμισμα της αντίστοιχης συμμαχίας μεταξύ Ρώμης και Βενετίας. Ήταν προστάτης της τέχνης και των γραμμάτων, γενναιόδωρος και ανθρωπιστής και σε συνεργασία με τον Μαρσίλιο Φιτσίνο/Marsilio Ficino, ίδρυσε την διάσημη Νεοπλατωνική Ακαδημία. Έντονα θρησκευόμενος προς το τέλος του βίου του, συνέδεσε το όνομά του με τον άγιο Αντωνίνο και με την Δομινικανή αδελφότητα του αγίου Μάρκου. Το έργο του συνέχισε ο γιος και διάδοχος, Πέτρος ο αρθριτικός/Piero il Gottoso, σύζυγός της Λουκρητίας Τορναμπουόνι/Lucrezia Tornabuoni.

Πέτρος ο αρθριτικός_wikipedia

Πέτρος ο αρθριτικός/Piero il Gottoso (1416–1469)

Τον Κόζιμο διεδέχθη ο γιός του Πέτρος, σε ηλικία 50 ετών, κληρονομώντας τον πλούτο, την εξουσία, και την δύναμη του πατέρα του. Έπασχε όμως από ουρική αρθρίτιδα, η οποία τον είχε πλήξει στην παιδική ηλικία σε σημείο ώστε οι σύγχρονοί του, προκειμένου να τον διακρίνουν από άλλους συνονόματους, τον αποκαλούσαν Il Gottoso (ο αρθριτικός ή ποδάγρας). Ήταν άνθρωπος με ικανότητες και χρηστά ήθη, είχε φέρει σε πέρας αρκετές διπλωματικές αποστολές του είχαν ανατεθεί, ήταν γενναιόδωρος με τους φίλους, στήριζε την λογοτεχνία, την θρησκεία και την τέχνη, αλλά έναντι του πατέρα του υπολειπόταν σε ευστροφία, εγκαρδιότητα και διακριτικότητα.

Ο Κόζιμο για να εδραιώσει την πολιτική κυριαρχία του είχε δανείσει μεγάλα ποσά, τα οποία ο Πέτρος ζήτησε να εξοφληθούν. Έτσι πολλοί οφειλέτες, φοβούμενοι την πτώχευση, κήρυξαν επανάσταση στο «όνομα της ελευθερίας» το οποίο σύμφωνα με τον Μακιαβέλι, «υιοθετήθηκε ως σύνθημα προκάλυψης των πραγματικών σκοπών τους». Για ένα σύντομο διάστημα κατάφεραν να αποκτήσουν τον έλεγχο της εξουσίας, αλλά το κόμμα των Μεδίκων την ανέκτησε σύντομα και ο Πέτρος συνέχισε να κυβερνά – με πολλά προβλήματα – μέχρι τον θάνατό του (1469).

Ο Πέτρος άφησε δύο γιους, τον Λαυρέντιο/Lorenzoηλικίας 20 ετών και τον Τζιουλιάνο/Giuliano 16 ετών. Οι πολίτες της Φλωρεντίας θεωρώντας ότι οι νεαροί δεν μπορούσαν να διευθύνουν με επιτυχία την επιχείρησή της οικογενείας τους, πόσῳ μάλλον τις υποθέσεις του κράτους, απαίτησαν αποκατάσταση της Δημοκρατίας, φοβούμενοι χάος και εμφύλιο πόλεμο. Ο Λαυρέντιος όμως εξέπληξε τους πάντες.

Από αριστερά Τζιουλιάνο & Λαυρέντιος_wikipedia

Λαυρέντιος/Lorenzo (1449 – 1492) & Τζιουλιάνο/Giuliano (1453 – 1478)

Με το θάνατο του Πέτρου το 1469, οι γιοι του Λαυρέντιος και Τζιουλιάνο, τον διαδέχθηκαν στην εξουσία. Ο τελευταίος, ένας εύχαρις νεολαίος χωρίς ιδιαίτερες πολιτικές ικανότητες, δολοφονήθηκε στην συνωμοσία Πάτζι/Pazzi το 1478, αφήνοντας ένα νόθο γιο τονΙούλιο/Giulio, ο οποίος αργότερα έγινε ο Πάπας Κλήμης VII. Μεταξύ αυτών που εκτελέσθηκαν λόγω συμμετοχής στην συνωμοσία ήταν και οΑρχιεπίσκοπος της Πίζας, ενέργεια που πυροδότησε πόλεμο με τον Πάπα Σίξτο/Sixtus IV και τον βασιλέα Φερράντε/Ferrante της Νάπολης, όπου η Φλωρεντία βρέθηκε σε δυσμενή θέση, έως ότου το 1480 όπως αναφέρει ο Μακιαβέλι, «ο Λαυρέντιος θέτοντας σε κίνδυνο την ζωή του για να αποκατασταθεί η ειρήνη στη χώρα του» αντιμετώπισε πρόσωπο με πρόσωπο τους κυρίαρχους Ναπολιτάνους, προκειμένου να εξασφαλίσει ευνοϊκούς όρους συνθηκολόγησης.

Στο εξής και μέχρι το θάνατό του υπήρξε ο αδιαμφισβήτητος κυρίαρχος της Φλωρεντίας και των κτήσεών της, συνεχίζοντας παράλληλα την εξωτερική και εσωτερική πολιτική του παππού του και επεκτείνοντας την επιρροή των Μεδίκων σε όλη την Ιταλία. Η διπλωματία του επικεντρώθηκε στην διατήρηση ειρήνης στην χερσόνησο, κρατώντας τα πέντε κυρίαρχα κρατίδια ενωμένα, υπό τον φόβο μιας εισβολής πέραν των Άλπεων. Ο διαπρεπής ιστορικόςΦραντσέσκο Γκουιτσαρντίνι/Francesco Guicciardiniγράφει γι’ αυτόν ότι δεν ήταν δυνατόν η Φλωρεντία να έχει καλύτερο, ή ικανότερο τύραννο και σίγουρα ο κόσμος δεν έχει γνωρίσει μεγαλύτερο προστάτη των γραμμάτων και των τεχνών. Οι ποιητές, Λουίτζι Πούλτζι/Luigi Pulci και Άντζελο Αμπροτσίνι/Angelo Ambrogini, ο φιλόσοφος και μυστικιστής, Τζιοβάννι Πίκο ντε λα Μιράντολα/Giovanni Pico della Mirandolaκαι ένας γαλαξίας καλλιτεχνών, όπως οιΜποττιτσέλλι/Botticelli και Γκιρλαντάιο/Ghirlandaio, ύμνησαν την περίοδο βασιλείας του.

Αυτοπροσωπογραφία, Botticelli_wikipedia

Οι μετέπειτα γενεές του προσέδωσαν το προσωνύμιο «Μεγαλοπρεπής (Magnificent)» αλλά αυτό αποτελεί μάλλον παράφραση του Ιταλικού τίτλου «Magnifico», ο οποίος δόθηκε σε όλα τα μέλη της οικογένειάς του και απονεμόταν σε όσους επιφανείς ανθρώπους δεν ίσχυε ο τίτλος «Excellence (μεγαλειότης)». Ο Λαυρέντιος υπήρξε ο ιδανικός διαχειριστής πολιτισμού της πρώιμης Αναγέννησης. Σε αντίθεση με πολλούς από τουςΟυμανιστές της εποχής του, εκτίμησε δεόντως τα μεγάλα κλασικά Ιταλικά δημιουργήματα των δύο προηγούμενων αιώνων, ενώ του αποδίδεται περιώνυμη επιστολή με θέμα τον Φρειδερίκο της Αραγονίας, συνοδευόμενη από συλλογή με Ιταλικούς στίχους.

Τα ποιήματά του κατείχαν περίοπτη θέση στην βιβλιογραφία του 15ου αιώνα, έχοντας πληθωρικό ύφος και ποικιλία θεμάτων, που περιελάμβαναν από ποιήματα του Φραγκίσκου Πετράρχη, μέχρι σονέτα με πεζό σχολιασμό στο ύφος του «Νέα ζωή/Vita Nuova» και την ημιπαρωδία του Δάντη «Ι Buoni». Τα τραγούδια που συνόδευαν τον μπάλο, δημοφιλή χορό της Φλωρεντίας, είχαν πραγματικό λυρικό χαρακτήρα. Αξιοθαύμαστες είναι συνθέσεις του σε οκτασύλλαβο «Κυνήγι με γεράκι/Caccia col Falcone», με έντονο στοιχείο φυσιολατρίας, «Ambra», ένα παραμύθι της Φλωρεντίας και «Nencia da Barberino», μια ειδυλλιακή ιστορία αγάπης. Το έργο του «Altercazione» έξι τραγούδια σε τρίτο χρόνο, ασχολείται με τη φύση της αληθινής ευτυχίας και κλείνει με μία εντυπωσιακή προσευχή προς τον Θεό. Στην θρησκευτική ποίηση ανήκουν το «Laude» και το «Αναπαράσταση του αγίου Ιωάννη και του αγίου Παύλου/Rappresentazione di San Giovanni e Paolo san», μια σύγχρονη ανατίμηση του αυτοκράτορα Ιουλιανού. Σε πλήρη αντίθεση με τα προηγούμενα είναι το «Καρναβαλικό τραγούδι/Canti carnascialeschi» το οποίο ήταν τόσο ανήθικο, ώστε έδωσε αφορμή να κατηγορηθεί ότι προσπάθησε να υπονομεύσει την ηθική των Φλωρεντινών προκειμένου να υποδουλωθούν ευκολότερα.

Προς το τέλος του βίου του, ήλθε σε σφοδρή σύγκρουση με τον Τζιρόλαμο Σαβοναρόλα (Δομινικανός μοναχός, με τεράστια επιρροή στο λαό της Φλωρεντίας) αλλά παρά την σφοδρότητα, η φήμη………..με τον τελευταίο να του αρνείται άφεση πριν πεθάνει, εκτός αν αποκατασταθεί η ελευθερία στη Φλωρεντία, απορρίπτεται από τους ιστορικούς. Με την σύζυγό τουΚλαρίτσε Ορσίνι/Clarice Orsini, ο Λαυρέντιος απέκτησε τρεις γιους, τους Πέτρο/Piero, Τζουλιάνο/Giuliano και Τζοβάννι/Giovanni, εκ των οποίων ο τρίτος έγινε ο Πάπας Λέων X.

Παρόλο που διήγε έκλυτο βίο, η δημόσια συμπεριφορά του ήταν σχεδόν άψογη και τούτο καταδεικνύεται σε επιστολή προερχόμενη εκ μιας των κυριών της αυλής της Μάντοβα, όπου γίνεται ιδιαίτερη μνεία στο γεγονός, ότι ενώ βρισκόταν καθ’ οδόν προς το συνέδριο της Κρεμόνα το 1483, επισκέφτηκε τα παιδιά του ορφανοτροφείου Gonzaga περνώντας αρκετή ώρα μαζί τους.

Πέτρος ντι Λορένζο/Piero di Lorenzo (1471 – 1503)

Ο Πέτρος των Μεδίκων ή Πέτρος ο άτυχος ήταν ο μεγαλύτερος γιος του Λορένζο, ένας έκφυλος νεολαίος, ο οποίος μη έχοντας κανένα από τα προσόντα του πατέρα του, αποδείχθηκε ο πλέον ανίκανος κυβερνήτης και στην Γαλλική εισβολή του 1494, ο λαός με επικεφαλής τον Πιέρο Καππόνι/Piero Capponi τον απέλασε από τη Φλωρεντία. Μετά από αρκετές άκαρπες προσπάθειες να επανέλθει, τελικά πνίγηκε κατά την μάχη του Garigliano ενώ υπηρετούσε στον Γαλλικό στρατό. Ο οίκος των Μεδίκων επανήλθε στην εξουσία το 1512, μέσω του Λορένζο ΙΙ γιού του Πέτρου ο οποίος έγινε κυβερνήτης της Φλωρεντίας και ταυτόχρονα έθεσε τέλος στην νόμιμη διαδοχή της οικογενείας του Κόζιμο του Πρεσβύτερου. Από την σύζυγό του, Μαγδαληνή της Ωβέρνης, απέκτησε μία κόρη την Αικατερίνη των Μεδίκων, η οποία αργότερα στέφθηκε βασίλισσα της Γαλλίας ως σύζυγος του Ερρίκου Β’.

Αικατερίνη των Μεδίκων_wikipedia

Οι Μέδικοι εκδιώχθηκαν από τη Φλωρεντία και το 1527 επανήλθε η δημοκρατία, αλλά το 1530, μετά την περίφημη πολιορκία, η πόλη αναγκάστηκε να παραδοθεί στις αυτοκρατορικές δυνάμεις και ο Κάρολος V όρισε τον Αλέξανδρο (Alessandro) των Μεδίκων, νόθο γιο του Λορένζο ΙΙ, κυβερνήτη της Φλωρεντίας. Όλες οι δημοκρατικές εξουσίες καταργήθηκαν και ο Αλέξανδρος κυβέρνησε ως δούκας έως το 1537, όταν δολοφονήθηκε από συγγενή του, τον Λορένζο ντι Πιερφρανσέσκο/Lorenzo di Pierfrancesco, ο οποίος διέφυγε στη Βενετία.

Κόζιμο Α’ των Μεδίκων Μέγας Δούκας της Τοσκάνης_wikipedia

Κόζιμο Α’ των Μεδίκων/Cosimo I de’ Medici (1519 – 1574)

Γνωστός ως Μέγας Δούκας της Τοσκάνης, ήταν απόγονος του αδελφού του Κόζιμο του Πρεσβύτερου και εκπρόσωπος της νεότερης γενεάς Μεδίκων. Ήταν γιος του Τζιοβάννι ντελε Μπάντε Νέρε/Giovanni delle Bande Nere, επιφανούς στρατιωτικού και της Μαρίας Σαλβάτι/Maria Salviati. Μετά την δολοφονία του Αλεξάνδρου, ήρθε στην Φλωρεντία και αναγνωρίστηκε επισήμως ως επικεφαλής της κυβέρνησης, τόσο από τους πολίτες, όσο και από τον αυτοκράτορα. Με την βοήθεια δε των αυτοκρατορικών στρατευμάτων, συνέτριψε τις τελευταίες προσπάθειες των Ρεπουμπλικάνων, επικεφαλής των οποίων ήταν οιΜπάτσιο Βαλόρι/Baccio Valori και Φίλιππος Στρότζι/Filippo Strozzi.

Όταν ο Κόζιμο I μετέφερε τις κυβερνητικές δραστηριότητες της Φλωρεντίας στο κτίριο που είναι γνωστό ως Ουφίτσι/Uffizi, ίδρυσε ταυτόχρονα ένα μικρό μουσείο. Το κτίριο σήμερα είναι η φημισμένη Πινακοθήκη Ουφίτσι της Φλωρεντίας, το οποίο στεγάζει πολλούς από τους θησαυρούς της Αναγέννησης, που είχαν συγκεντρώσει οι Μέδικοι από την εποχή του Κόζιμο του Πρεσβυτέρου.

Όντας ανελέητος και αδιάλλακτος, αποδείχθηκε ο ικανότερος κυβερνήτης του 16ου αιώνα, προσδίδοντας μόνιμη μορφή στην κυβέρνηση της Φλωρεντίας, μεταμορφώνοντας το μέχρι πρότινος κυβερνητικό μόρφωμα σε ένα σύγχρονο κράτος. Αναδιοργάνωσε τους νόμους και την διοίκηση, δημιούργησε μικρό αλλά αποτελεσματικό στόλο για να υπερασπίσει τις ακτές της Τοσκάνης και συγκρότησε εθνικό στρατό αντικαθιστώντας την μέχρι πρότινος πολιτοφυλακή της Φλωρεντίας. Παντρεύτηκε την ευγενή και ενάρετηΕλεονώρα του Τολέδο και ανέπτυξε ιδιαίτερες σχέσεις με την Ισπανία. Η μεγάλη επιθυμία του να προσαρτήσει τις γειτονικές δημοκρατίες της Λούκα/Lucca καιΣιένα/Siena, εκπληρώθηκε εν μέρει κατακτώντας την Σιένα το 1555 και το 1557 την παρέλαβε ως φέουδο από τον βασιλέα της Ισπανίας.

Τζαν Γκαστόνε των Μεδίκων_ο τελευταίος Μέδικος μονάρχης_wikipedia

Το όνομα του Κόζιμο είχε ταυτισθεί με μια σειρά από φρικτά εγκλήματα και τραγωδίες, τα οποία όμως έχουν πλήρως διαψευστεί από πρόσφατες ιστορικές έρευνες. Μετά τον θάνατο της Ελεωνόρας του Τολέδο το 1562, εμφανίζεται να έχει πέσει σε απόγνωση και λίγα χρόνια αργότερα παντρεύεται την ερωμένη του, Καμίλα Μαρτέλλι/Cammilla Martelli. Το 1570 στέφεται στην Ρώμη από τον Πάπα Πίο V ως Μέγας Δούκας της Τοσκάνης, λαμβάνοντας θέση μεταξύ των ηγεμόνων της Ευρώπης. Ο τίτλος μεταβιβάζεται στο γιο και διάδοχό του, Φραγκίσκο Α’ το 1575, από τον αυτοκράτορα Μαξιμιλιανό ΙΙ. Οι απόγονοί του βασίλευσαν ως Μεγάλοι Δούκες της Τοσκάνης μέχρι το 1737, όταν με τον θάνατο του Τζαν Γκαστόνε των Μεδίκων/Gian Gastone de’ Medici, τα δικαιώματά τους πέρασαν στον Οίκο της Αυστρίας.

Σε γενικές γραμμές οι νεότεροι Μέδικοι αποκήρυξαν τις δημοκρατικές ευαισθησίες των παλαιοτέρων και εγκαθίδρυσαν αυταρχικότερες μορφές εξουσίας, μια αλλαγή που επέφερε σταθερότητα σε Φλωρεντία και Τοσκάνη, αλλά οδήγησε σε πολιτιστική παρακμή. Μετά τον θάνατο το 1720 του Κόζιμο II γιού του Φερδινάνδου (που υποστήριξε το έργο του μαθηματικού, φιλοσόφου και αστρονόμου Γαλιλαίου) η Φλωρεντία και η Τοσκάνη υπέφεραν από την αναποτελεσματική διακυβέρνηση των Μεδίκων.