Σαν σήμερα: Τα «Ιουλιανά» του 1965

Σαν σήμερα το 1965 ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου παραιτείται ύστερα από διαμάχη με το παλάτι και αρχίζει μία ταραγμένη περίοδος για την Ελλάδα.

Στις 15 Ιουλίου του 1965 ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου, αρχηγός της Ενώσεως Κέντρου, παραιτείται λόγω της διαμάχης του με τον τότε βασιλιά Κωνσταντίνο : επιθυμεί να αντικαταστήσει τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας Πέτρο Γαρουφαλλιά και τον αρχηγό ΓΕΣ στρατηγό Γεννηματά, καθώς θεωρεί πως ελέγχονται από το Παλάτι. Όμως ο Μεγαλειότατος διαφωνεί…

Αργά το απόγευμα της 15 Ιουλίου οι δύο άντρες συναντιούνται στο ανάκτορο της Ηρώδου του Αττικού, για πολύ λίγο, μόλις για ένα τέταρτο της ώρας, καθώς και οι δύο έχουν λάβει από πριν τις αποφάσεις τους. Ο Παπανδρέου δηλώνει μετά τη συνάντηση «Επήλθε διαφωνία. Αύριο θα υποβάλω παραίτησιν και θα προβώ εις ανακοινώσεις», αλλά ο βασιλιάς του κάνει κόντρα κόλπο: πριν ακόμα φτάσει ο πρωθυπουργός στην κατοικία του, στο Καστρί, ο Πρόεδρος της Βουλής, και ηγετικό στέλεχος της Ένωσης Κέντρου, ο Γεώργιος Αθανασιάδης – Νόβας, που περίμενε κρυμμένος σε κάποιο δωμάτιο των ανακτόρων κατά τη διάρκεια της συνάντησης Κωνσταντίνου-Παπανδρέου, λαμβάνει από τον βασιλιά την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης…

Λίγο αργότερα, ορκίζονται ενώπιον του αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου, ο Αθανασιάδης-Νόβας πρωθυπουργός, ο Σταύρος Κωστόπουλος Υπουργός Άμυνας και ο ναύαρχος Ιωάννης Τούμπας Υπουργός Δημόσιας Τάξης..

Όταν το μαθαίνει, ο Παπανδρέου τα λέει έξω από τα δόντια: «Συνετελέσθη σήμερον παραβίασις του πολιτεύματος. Η κυβέρνησις του λαού εξηναγκάσθη εις παραίτησιν. Και εκλήθη να κυβερνήση μία ομάς προδοτών της Ενώσεως Κέντρου. Αλλά δεν συνέβη μόνον παραβίασις του πολιτεύματος. Συνέβη επίσης και διακωμώδησις. Ο τρόπος της καταλήψεως της αρχής από την κυβέρνησιν ανδρεικέλων έχει προσλάβει τον χαρακτήρα φαιδρού πραξικοπήματος. Εις τα ανάκτορα ενήδρευε ο ακατονόμαστος πρόεδρος δια να ορκισθή αμέσως μετά την αναχώρησίν μου… Καταγγέλλω προς τον δημοκρατικόν κόσμον της χώρας την ομάδα των προδοτών και τον καλώ εις πάνδημον ειρηνικήν εκδήλωσιν εναντίον της προδοσίας… Αρχίζει από σήμερον νέος ανένδοτος αγών υπέρ της δημοκρατίας».

Τις επόμενες ημέρες, η Ελλάδα είναι σε αναβρασμό. Οπαδοί της Ενώσεως Κέντρου, και άλλοι δημοκρατικοί πολίτες, πλημμυρίζουν τους δρόμους. Μέσα σ’ ένα μήνα μόνο, από τις 16 Ιουλίου ως τις 17 Αυγούστου, πραγματοποιούνται 383 συγκεντρώσεις, διαδηλώσεις και πορείες διαμαρτυρίας, από τις οποίες οι 67 στην Αθήνα. Οι έξαλλοι πολίτες φωνάζουν «Κάτω η μοναρχία», «Οι προδότες στο Γουδί», «Δεν σε θέλει ο λαός, παρ’ τη μάνα σου και μπρος» (εννοοώντας βέβαια τον Κωνσταντίνο και τη Φρειδερίκη), «Η Αυλή θα μαντρωθεί» και άλλα τέτοια…

Είναι, επισήμως, τα «Ιουλιανά», ή η περίφημη «Αποστασία», που τόσο κακό έκανε στην Ελλάδα, δυναμιτίζοντας το πολιτικό κλίμα και οδηγώντας, νομοτελειακά, στην Δικτατορία των Συνταγματαρχών, λιγότερο από δυο χρόνια μετά. Προφανώς, το σύστημα εξουσίας στην Ελλάδα, όπως εκφραζόταν από τους αντιπροσώπους των ξένων προστατών, το Παλάτι, τα προσκείμενα κόμματα και συγκεκριμένη μερίδα του Τύπου, δεν μπόρεσε ποτέ να αποδεχτεί τη λαϊκή βούληση που έδωσε, μόλις τον προηγούμενο χρόνο, στις εκλογές του 1964, στην Ένωση Κέντρου το απίθανο ποσοστό του 52,72%. Οπότε, αυτό έπρεπε να αλλάξει. Ήταν ζήτημα χρόνου να βρεθούν οι πρόθυμοι προδότες, οι αποστάτες, για να εξυπηρετήσουν την κατάσταση. Πάντα, είναι μόνο ζήτημα χρόνου…