Γερμανοί οικονομολόγοι: «Κι αν το ευρώ δεν είναι βιώσιμο;»

Την αγωνία τους για την τύχη του ευρώ ένωσαν ξένοι και Γερμανοί οικονομολόγοι στο Βερολίνο. Θεωρούν ότι τώρα που ξεκινά ο διάλογος για μεταρρυθμίσεις στην ΕΕ, πρέπει να αντιμετωπιστεί θεσμικά η έξοδος από το ευρώ.

Την ώρα που οι πολιτικοί συνεχίζουν τις προσπάθειες να θωρακίσουν το ευρώ και να απομακρύνουν και τον τελευταίο κίνδυνο κατάρρευσής του, οι οικονομολόγοι θέλουν να έχουν τα νώτα τους εξασφαλισμένα και καταπιάνονται με προληπτικά σενάρια σε περίπτωση που αυτό το ενδεχόμενο συμβεί. Τελευταία οι εξελίξεις στην Ιταλία επανέφεραν τους σχετικούς φόβους και έδειξαν ότι ο κίνδυνος για το κοινό νόμισμα κάθε άλλο παρά παρελθόν είναι. Ένας από τους νικητές των εκλογών, ο επικεφαλής της εθνολαϊκιστικής Λέγκα Ματέο Σαλβίνι, υποστήριξε μάλιστα ότι μόνο ο θάνατος είναι οριστικός και αμετάκλητος, όχι όμως ένα νόμισμα.

Σενάρια για το χειρότερο

Έτσι, την περασμένη εβδομάδα, στο Βερολίνο φημισμένοι ξένοι και Γερμανοί οικονομολόγοι, όπως οι Κρίστοφ Σμιτ, Κλέμενς Φουστ και Χανς Βέρνερ Ζιν, ένωσαν τις αγωνίες τους και εμβάθυναν σε σχέδια εκτάκτου ανάγκης για το χειρότερο. Η πρόσκληση έγινε από την ιδιωτική πανεπιστημιακή σχολή ESMT και το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για το φορολογικό δίκαιο και τα δημοσιονομικά. Με τίτλο «Είναι το ευρώ πραγματικά βιώσιμο, και τί συμβαίνει, εάν δεν είναι;» εξετάστηκαν οι συνέπειες πιθανής κατάρρευσης και οι μεταρρυθμίσεις που θα πρέπει να γίνουν για να διευκολύνουν την έξοδο μίας χώρας από το ευρώ με βάση τις πρόσφατες εμπειρίες. Ως προς το τελευταίο υπάρχουν τρία σενάρια εξόδου: η έξοδος μιας χώρας χωρίς την έγκριση των άλλων, η έξοδος με τη συναίνεση των άλλων και η έξοδος χωρίς τη βούληση της ίδιας της χώρας. Για όλα αυτά τα σενάρια δεν υπάρχει νομικό πλαίσιο, υπενθυμίζει ο Κλέμενς Φουστ, επικεφαλής του Ινστιτούτο IFO του Μονάχου.

Στο άρθρο 50 της Συνθήκης της ΕΕ προβλέπεται ρήτρα εξόδου υπό τη μορφή γνωστοποίησης προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της πρόθεσης αποχώρησης, αλλά η έξοδος από το ευρώ συνοδεύεται και με την έξοδο από την ΕΕ. «Αυτό δεν είναι κάτι που επιθυμούμε» λέει ο Φουστ. «Για την ώρα δεν υπάρχει στην πολιτική ατζέντα ενδεχόμενο εξόδου μιας χώρας, γι αυτό είναι και ο πιο κατάλληλος χρόνος να ξεκινήσουμε μια συζήτηση αρχών, το αποτέλεσμα της οποίας θα μπορούσε, στο πλαίσιο των συζητήσεων για τη μεταρρύθμιση της ΕΕ, να συμπεριληφθεί στις συνθήκες». Ορισμένοι άλλοι οικονομολόγοι δήλωσαν ότι δεν θα είχαν αντίρρηση στην ιδέα εξόδου από το ευρώ των χωρών που παραβιάζουν συνεχώς τους κανόνες. «Θα μπορούσε να έχει πειθαρχική επενέργεια, συμμετοχή στο ευρώ προϋποθέτει αποδοχή των κανόνων της ευρωζώνης» υποστηρίζει ο Κλέμενς Φουστ.

«Πρέπει να είμαστε οπλισμένοι για τo απίθανο»

Ποια είναι η αναγκαιότητα πρόβλεψης ρήτρας για το ευρώ; Για την προστασία των άλλων χωρών, απαντούν οι οικονομολόγοι. Πλούσιες χώρες, όπως η Γερμανία ή η Ολλανδία, προστατεύονται από την μετατροπή της ευρωζώνης σε ζώνη μεταφοράς κεφαλαίων. Χρησιμότητα θα είχε και σε ασθενείς χώρες, όπως η Ιταλία, που με το δικό τους πλέον νόμισμα θα μπορούσαν να ανακτήσουν ευκολότερα της ανταγωνιστικότητά τους. Και για να κάνει σαφή τη διαφορά ο Χανς Βέρνερ Ζιν προχώρησε σε συγκρίσεις. Για να καλύψουν την απόσταση από πλευράς τιμών οι ασθενέστερες χώρες σε σχέση με τη Γερμανία, θα πρέπει στη Γερμανία ο πληθωρισμός να αυξηθεί τα επόμενα δέκα χρόνια και να φτάσει στο 4.5% σε σχέση με την υπόλοιπη ευρωζώνη. Τυχόν έξοδος μιας χώρας από το ευρώ θα κόστιζε ακριβά στη Γερμανία.

Όσο για την Ιταλία, οι υποχρεώσεις της χώρας απέναντι στο ευρωσύστημα Τάργκετ 2 είναι αυτή τη στιγμή στα 444 δις ευρώ. «Δεν ξέρω εάν το ευρώ είναι βιώσιμο, αλλά το σύστημα πίσω από το ευρώ δεν είναι», τόνισε ο πρώην επικεφαλής του Ινστιτούτου IFO. «Η πιθανότητα κατάρρευσης του ευρώ δεν είναι μηδενική και εμείς ως οικονομολόγοι θα πρέπει να το μελετήσουμε» πρόσθεσε ο Κάι Κόνραντ, από το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ. «Ακόμη και για τα πιο απίθανα ενδεχόμενα, θα πρέπει να είμαστε οπλισμένοι».