Πτώση Augusta Bell 2016 στην Κίναρο: Αποζημιώθηκε με 380.000 ευρώ η οικογένεια του αδικοχαμένου Κ.Πανανά

Έχουν περάσει σχεδόν έξι χρόνια από εκείνο το παγωμένο βράδυ του Φεβρουαρίου όπου ένα ελικόπτερο Agusta Bell του Πολεμικού Ναυτικού με τον κωδικό ΠΝ-28 συνετρίβη στην Κίναρο παρασύροντας στον θάνατο τους τρεις Έλληνες αξιωματικούς.

Σήμερα, η οικογένεια του αδικοχαμένου Κωνσταντίνου Πανανά, συγκυβερνήτη του μοιραίου ελικοπτέρου, αισθάνεται δικαιωμένη, καθώς το δικαστήριο έκανε δεκτή την αγωγή τους και υποχρεώνει το Δημόσιο να καταβάλει συνολικά 380.000 ευρώ. Μια απόφαση που απαλύνει τον πόνο των συγγενών του αξιωματικού οι οποίοι κατήγγειλαν τα λάθη και τις παραλήψεις που οδήγησαν στη μοιραία πτήση.

Στην αγωγή που κατέθεσε η οικογένεια και αξίωνε 1,5 εκατ. ευρώ, αλλά και στην απόφαση του δικαστηρίου ξεδιπλώνεται όλο το κουβάρι της υπόθεσης με πορίσματα πραγματογνωμόνων, ΕΔΕ, καταθέσεις και εκτιμήσεις ειδικών. Μέσα από τα έγγραφα προκύπτει ότι βασική αιτία της συντριβής ήταν οι πολύ άσχημες καιρικές συνθήκες σε συνδυασμό με το γεγονός ότι το συγκεκριμένου τύπου ελικόπτερο δεν πληρούσε τις προδιαγραφές για τέτοιου είδους νυχτερινές πτήσεις.

«Στις 11 Φεβρουαρίου 2016, ο Κωνσταντίνος Πανανάς, 34 ετών τότε, βρήκε τραγικό θάνατο στην περιοχή της Κίναρου ως αποτέλεσμα της πρόσκρουσης του μοιραίου ελικόπτερου στο όρος Παπάς εις το οποίον επέβαινε ως συγκυβερνήτης. To εντελώς απροσδόκητο αεροπορικό ατύχημα κατά την εκτέλεση περιπόλου εντός διατεταγμένης υπηρεσίας στο πλαίσιο της άσκησης “Αστραπή” και ο τραγικός θάνατος των τριών επιβαινόντων συγκλόνισε κυριολεκτικά το πανελλήνιο και προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση σε όλους τους στρατιωτικούς κύκλους. Μάλιστα, δικαιολογημένα, μονοπώλησε επί εβδομάδες σε καθημερινή βάση τα δελτία ειδήσεων των τηλεοπτικών σταθμών και του ηλεκτρονικού αλλά και έντυπου Τύπου», αναφέρουν στην αγωγή τους οι συγγενείς του 34χρονου συγκυβερνήτη.

Οι 2 ακόμα επιβαίνοντες Α.Τουλίτσης και Ε.Ευαγγέλου

To μοιραίο Augusta Bell

Οι 16 σελίδες

Στις 16 σελίδες της απόφασης του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών, που δημοσιεύτηκε στις 26 Οκτωβρίου του 2021, περιγράφονται οι λόγοι για τους οποίους οι δικαστές πήραν αυτή την απόφαση αλλά και συγκλονιστικές λεπτομέρειες από το δραματικό χρονικό εκείνης της μοιραίας νύχτας στο Αιγαίο. «Από τα στοιχεία της δικογραφίας, μεταξύ των οποίων και η από 24 Ιουνίου 2016 πορισματική έκθεση Ενορκης Διοικητικής Εξέτασης προκύπτουν τα εξής: Τη 10η Φεβρουαρίου 2016 η φρεγάτα “ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΦΩΚΑΣ” με το ελικόπτερο με αριθμό μητρώου ΠΝ-28, συμμετείχαν στην άσκηση “ΑΣΤΡΑΠΗ 2/16” για εκτέλεση διατεταγμένης πτήσης, επί δρομολογίου στις νήσους Λεβίθα – Κίναρο – Αμοργό – Αστυπάλαια, στο πλαίσιο σαραντάλεπτης ετοιμότητας γυμνασίου “πολλαπλής απειλής”», με ύψος πτήσης 800-1.000 πόδια», αναφέρεται.

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η καταγραφή λεπτό προς λεπτό των γεγονότων από τη στιγμή που το Agusta Bell απογειώθηκε από τη φρεγάτα μέχρι την πρώση και τον εντοπισμό των συντριμμιών. «Το ελικόπτερο απονηώθηκε περί ώρας 01:45 π.μ. της 11ης Φεβρουαρίου χωρίς προβλήματα, με διαδικασία “Dark and Silent” [προβλεπόμενη διαδικασία απονήωσης – προσνήωσης ελικοπτέρου από πλοίο, με χρήση ελάχιστων επικοινωνιών και ελάχιστου φωτισμού πλοίων] και με την έξοδο του από τον κύκλο του πλοίου το ανέλαβε ο Ελεγκτής Ε/Π (AIRCO). Την 01:48 π.μ., σε απόσταση 5 ν.μ. από τη φρεγάτα “ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΦΩΚΑΣ” υπήρξε επικοινωνία ελικοπτέρου – πλοίου. Στη συνέχεια εκτελέσθηκε δοκιμή επικοινωνίας στη συχνότητα HF για πέντε λεπτά με αρνητικά αποτελέσματα.»

H φρεγάτα «ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΦΩΚΑΣ»

Στις 02:00 ο ελεγκτής διαπίστωσε ότι δεν υπήρχε επικοινωνία ούτε στα UHF. Στις 02:14 π.μ., αφού το ελικόπτερο προσέγγισε στα 5 ν.μ., σύμφωνα με τις οδηγίες που δόθηκαν στον κυβερνήτη του ελικοπτέρου κατά την ενημέρωση, αποκαταστάθηκε η επικοινωνία χωρίς κρυπτοκάλυψη και το ελικόπτερο ανέφερε ότι επέστρεφε προς το πλοίο, διότι δεν είχε επικοινωνία για είκοσι λεπτά και ότι διατηρούσε επαφή με τη φρεγάτα “ΥΔΡΑ”, όπου βρισκόταν πλησίον του πλοίου, εκτελώντας ανθυποβρυχιακή συνεργασία.

Από τον ελεγκτή προτάθηκε στον κυβερνήτη του ελικοπτέρου να παραμείνουν σε μη κρυπτοκαλυμμένη συχνότητα, ώστε να αυξηθεί η μέγιστη απόσταση διατήρησης επικοινωνίας και να εκτελέσουν εκ νέου δοκιμή στο δίκτυο HF. Στις 02:17 π.μ. το ελικόπτερο διαβίβασε αναφορά κατάστασης επιφανείας προς τη “ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΦΩΚΑΣ”, κινούμενο από τις νότιες προς τις ανατολικές ακτές της Αμοργού.

Στις 02:23 π.μ. διαβίβασε εκ νέου αναφορά κατάστασης επιφανείας “Ανατολικές ακτές Αμοργού καθαρές εκτιμάται βόρειες και δυτικές ακτές ίσως υπάρχει κάτι, συνεχίζω”. Αυτή ήταν και η τελευταία επικοινωνία του ελεγκτή της φρεγάτας με το ελικόπτερο. Στις 02:34 π.μ., κατά την κίνησή του προς τη νήσο Κίναρο, έγιναν προσπάθειες εκ νέου για αποκατάσταση επικοινωνίας με τη “ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΦΩΚΑΣ”, σε όλες τις συχνότητες συνεργασίας, για αναφορά της κατάστασής του, με αρνητικά αποτελέσματα.

Στις 02:40 π.μ. το ελικόπτερο ανέφερε “αποστολή εξελίσσεται κανονικά” βορειοανατολικά της Αμοργού. Αυτή ήταν και η τελευταία επικοινωνία του Ελεγκτού Αεροσκαφών. Στις 02:45 π.μ. το 2ο Κ.Ε.Π. απώλεσε το ίχνος του ελικοπτέρου από το ραντάρ. Στις 04:20 π.μ. της 11ης Φεβρουαρίου το ελικόπτερο ΠΝ-56 εντόπισε, με τη συσκευή FLIR (“Forward Looking Infrared”) που διέθετε, πηγή θερμότητας περί της κορυφής των βορειοδυτικών ακτών της νήσου Κινάρου και τις πρωινές ώρες της ίδιας ημέρας εντοπίσθηκαν οπτικά ευρήματα του ΠΝ-28 στη νήσο Κίναρο.

Ο καιρός

Στην αιτιολόγηση της δικαστικής απόφασης να κάνει εν μέρει δεκτή την αγωγή της οικογένειας αναφέρονται και οι καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν εκείνο το βράδυ. Χαρακτηριστική είναι η μαρτυρία πιλότου που πέταξε με ίδιο ελικόπτερο εκείνο το βράδυ στην περιοχή. «Στην κρινόμενη περίπτωση, όπως προκύπτει από την κατάθεση του Υποπλοιάρχου Π.Ψ., κατά την εκτέλεση διατεταγμένης πτήσης στην περιοχή του Νοτιοανατολικού Αιγαίου όπου διεξαγόταν η άσκηση “ΑΣΤΡΑΠΗ 2/16”, ο ίδιος, ως κυβερνήτης του ελικοπτέρου ΠΝ-30, τύπου Agusta Bell AB-212, ελικοπτέρου της φρεγάτας “ΕΛΛΗ”, στις 10 Φεβρουαρίου 2016 και ώρα 20:00 έως 22:00, δηλαδή τέσσερις ώρες πριν την απονήωση του ελικοπτέρου ΠΝ-28 από τη φρεγάτα “ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΦΩΚΑΣ”, λόγω της εντάσεως του ανέμου, τόσο κατά τη στροφή του ελικοπτέρου αλλά και κατά την ευθεία – οριζόντια πτήση, διαπίστωσε έντονη μετατόπιση (drift) του Ε/Π, της τάξεως των τριάντα (30) μοιρών από την επιθυμητή πορεία, γεγονός που τον ανάγκασε να εκτελέσει δραστικούς διορθωτικούς χειρισμούς, προκειμένου να ανακτήσει τον έλεγχο πλοήγησής του.»

Ακολούθως, σύμφωνα με την κατάθεση του ίδιου ως άνω μάρτυρα, «στην ανωτέρω περιοχή υφίστατο νεφοκάλυψη 8/8 και έπνεαν άνεμοι νότιοι – νοτιοδυτικοί της τάξεως των 30 – 35 κόμβων (7-8 μποφόρ), με πιθανότητα μεταξύ νήσων να φθάνουν έως και τους 40 κόμβους (8,5 μποφόρ), όπως τα στοιχεία αυτά του δόθηκαν πριν την ανωτέρω πτήση από το Αρχηγείο Τακτικής Αεροπορίας (Α.Τ.Α.), συνθήκες που ο ανωτέρω Κυβερνήτης Ε/Π διαπίστωσε και κατά τη δεύτερη πτήση που πραγματοποίησε από 02:00 π.μ. έως 03:40 π.μ. της 11ης Φεβρουαρίου 2016, δηλαδή κατά τον ίδιο χρόνο που ίπτατο το Ε/Π ΠΝ-28. Η επικράτηση δε στην περιοχή ριπών ανέμου, ικανών να οδηγήσουν σε μερική ή ολική απώλεια της πλοήγησης ελικοπτέρου τύπου ΑΒ-212».

Σύμφωνα πάντα με την απόφαση που έκανε δεκτή την αγωγή, «Το πλήρωμα ενημερώθηκε από τον Ελεγκτή για στοιχεία καιρού, όπως του μεταβιβάσθηκαν από τη γέφυρα του πλοίου στις 23:45 της 10ης Φεβρουαρίου(άνεμος 185 – 24kts, ορατότητα 8 ναυτικά μίλια, κατάσταση θαλάσσης 5, ύψος κύματος 1,5 μ., ποσοστό νέφωσης 7/8, ύψος βάσης νεφών 708 πόδια, QHN 29.91, υγρασία 79%), φωτιστικά στοιχεία, συχνότητες συνεργασίας, διακριτικά κλήσης, εναλλακτικά αεροδρόμια/καταστρώματα, κοινά σημεία αναγωγής και περιοχές δράσης, έτερη γνωστή αεροπορική δραστηριότητα, εκτιμώμενες θέσεις φίλιων και εχθρικών μονάδων».

Χαρακτηριστικό είναι ότι στο πόρισμα των ειδικών υπάρχει και η κατάθεση της μοναδικής κατοίκου της νήσου Κινάρου. «Τις συνολικές προγνώσεις τής ΕΜΥ επιβεβαιώνουν και οι παρατηρήσεις καιρού των αεροδρομίων Αστυπάλαιας και Σαντορίνης, πού έδιναν βροχή για αρκετή ώρα και τού αεροδρομίου τής Νάξου, πού έδινε ισχυρούς ανέμους 8 Beaufort.»

Τέλος, όπως αναφέρεται σε πόρισμα των εμπειρογνωμόνων, «Τα ελικόπτερα Αugusta Βell-212, λόγω έλλειψης απαραίτητων ραδιοναυτιλιακών συσκευών, δεν δύνανται να εκτελούν IFR πτήση σε IMC συνθήκες (δηλαδή πτήση εντός νεφών-πτήση με κακές καιρικές συνθήκες). Ωστόσο δύνανται να εκτελούν IFR πτήση (πτήση διά οργάνων) σε VMC συνθήκες κατά τις οποίες οι χειριστές, έχουν επαρκή ορατότητα ώστε να εκτελέσουν πτήση διατηρώντας οπτικό διαχωρισμό από το έδαφος ή άλλο εναέριο μέσο ή νύχτα με χρήση τού υφιστάμενου εξοπλισμού».

Η απόφαση

Ετσι, στην τελευταία σελίδα της απόφασης του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών αναφέρεται πως «Δέχεται εν μέρει την αγωγή. Υποχρεώνει το εναγόμενο Ελληνικό Δημόσιο να καταβάλει στον πρώτο ενάγοντα το ποσό των δέκα πέντε χιλιάδων (15.000,00) ευρώ, στη δεύτερη ενάγουσα το ποσό των δέκα πέντε χιλιάδων (15.000,00) ευρώ και στην τρίτη ενάγουσα το ποσό των πέντε χιλιάδων (5.000,00) ευρώ.

Αναγνωρίζει την υποχρέωση του εναγόμενου Ελληνικού Δημοσίου να καταβάλει στον πρώτο ενάγοντα το ποσό των εκατόν τριάντα πέντε χιλιάδων (135.000,00) ευρώ, στη δεύτερη ενάγουσα το ποσό των εκατόν τριάντα πέντε χιλιάδων (135.000,00) ευρώ και στην τρίτη ενάγουσα το ποσό των εβδομήντα πέντε χιλιάδων (75.000,00) ευρώ, νομιμοτόκως, από την επίδοση της αγωγής».