Πολιτική Προστασία
Συνολικά 1.301.239 στρέμματα κάηκαν από τις αρχές του 2021 μέχρι και τέλος Οκτωβρίου ενώ εκδηλώθηκαν 8.728 φωτιές σε όλη την επικράτεια. Επιπλέον εκδηλώθηκαν 13 ακραίες δασικές πυρκαγιές (mega-fires), οι οποίες έκαψαν συνολικά περίπου 1.148.000 στρέμματα, το 88% της συνολικά καμένης έκτασης.
Τα οκτώ βασικά συμπεράσματα που επηρέασαν την εξέλιξη των δασικών πυρκαγιών φέτος το καλοκαίρι καθώς και 10 στρατηγικές ενέργειες που αποτελούν οδικό χάρτη στην αποτροπή και τον μετριασμό των σύγχρονων προκλήσεων παρουσίασε σήμερα Τρίτη (14/12) η ηγεσία του Πυροσβεστικού Σώματος κατά τη διάρκεια ημερίδας που πραγματοποιήθηκε για τον απολογισμό της αντιπυρικής περιόδου του 2021 υπό τον υφυπουργό Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας Ευάγγελο Τουρνά, παρουσία του αρχηγού Π.Σ. Αντιστράτηγου Στέφανου Κολοκούρη και σύσσωμης της ηγεσίας του Πυροσβεστικού Σώματος, καθώς και των συναρμόδιων φορέων για την αντιμετώπιση των καταστροφών, στις εγκαταστάσεις του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
Αναλυτικά, τα οκτώ βασικά συμπεράσματα που επηρέασαν την εξέλιξη των δασικών πυρκαγιών και παρουσίασε ο πύραρχος Αριστοτέλης Παπαδόπουλος, σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ, είναι τα εξής:
Το καλοκαίρι του 2021 ήταν το τρίτο φτωχότερο σε μελτέμια από το 2009 και μετά.
Γενικότερα το 5μηνο Μαΐου-Σεπτεμβρίου 2021 ήταν από τα λιγότερο ανεμώδη των τελευταίων 20 ετών.
Ο μικρός αριθμός των ημερών με ισχυρό μελτέμι στο Αιγαίο και γενικότερα οι σχετικά λίγες μέρες με μέτριους ή ισχυρούς ανέμους στη χώρα μας, συνδέεται άμεσα με τις μετεωρολογικές συνθήκες που οδήγησαν στους μεγάλους και παρατεταμένους καύσωνες του φετινού καλοκαιριού. Αποδεικνύεται ότι ο καύσωνας που σημειώθηκε μεταξύ 27 Ιουλίου και 6 Αυγούστου του 2021 ήταν διαρκέστερος ακόμα και εκείνου του Ιουλίου του 1987.
Σε πανελλαδικό επίπεδο, η μέση θερμοκρασία για όλο το 5μηνο Μαΐου -Σεπτεμβρίου 2021 ήταν κατά 1,6°C υψηλότερη των κανονικών τιμών, η 2η υψηλότερη της τελευταίας 20ετίας μετά εκείνης του έτους 2012.
Ο αριθμός ημερών με πολύ υψηλές θερμοκρασίες (άνω των 35°C και 38°C) στις 3 μ.μ. εκάστης ημέρας κατά τη διάρκεια του 5μηνου Μαΐου-Σεπτεμβρίου 2021, βρέθηκε να είναι ο μεγαλύτερος της τελευταίας 20ετίας.
Ο αριθμός ημερών με επικίνδυνα χαμηλή σχετική ατμοσφαιρική υγρασία (μικρότερης από 23% και 35%) στις 3 μ.μ. εκάστης ημέρας κατά την αντιπυρική 2021 είναι ο 4ος υψηλότερος της τελευταίας 20ετίας.
Όσον αφορά τις βροχοπτώσεις, εκείνες της χειμερινής περιόδου (Οκτωβρίου 2020-Απριλίου 2021), αυτές ήταν κατά πολύ λιγότερες των κανονικών στους σταθμούς της ΕΜΥ σε Πελοπόννησο, Στερεά και ανατολικό Αιγαίο, ενώ περισσότερες των κλιματικών τιμών σημειώθηκαν σε Θράκη και Κρήτη.
Οι βροχοπτώσεις της θερινής περιόδου (Μαΐου-Σεπτεμβρίου) 2021 ήταν 61% λιγότερες των κανονικών σε πανελλαδικό επίπεδο. Μόνο τοπικά, στη Λάρισα ήταν κανονικές και στην Αλεξανδρούπολη πολύ περισσότερες των κανονικών.
Παράλληλα ο επιπυραγός Ιωάννης Κουινέλης, τόνισε ότι ο κίνδυνος εκδήλωσης πυρκαγιών παρουσιάζει αύξηση έως και 2,5% στη Νότια Ευρώπη και συνεπώς και στην ελληνική επικράτεια, που συγκαταλέγεται ανάμεσα στις πλέον ευαίσθητες περιοχές του πλανήτη. Επιπλέον επισήμανε ότι θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στην πρόληψη ενώ προσέθεσε ότι η αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών δημιουργεί πιέσεις και διεθνείς προβληματισμούς εξαιτίας της κλιματικής κρίσης, θέτοντας ως αναγκαία ζητήματα την αλληλεπίδραση μεταξύ των κρατών για τη διαμόρφωση κοινών δυνάμεων, πόρων και επιχειρησιακών σχεδίων.
Δέκα… «στρατηγικές» ενέργειες
Επομένως, το Πυροσβεστικό Σώμα εξετάζοντας και αναγνωρίζοντας το εξωτερικό του περιβάλλον, αλλά και λαμβάνοντας υπ’ όψη τις διεθνείς τάσεις και προβληματισμούς, προκρίνει 10 στρατηγικές ενέργειες που αποτελούν οδικό χάρτη στην αποτροπή και τον μετριασμό των σύγχρονων προκλήσεων:
Ανάλυση του περιβάλλοντος στο οποίο δημιουργείται ο κίνδυνος και κατανόηση των αιτίων με ισχυρά και ακριβή, ολοκληρωμένα στοιχεία που θα καθοδηγήσουν καλυτέρα τη λήψη αποφάσεων.
Ενίσχυση της ακαδημαϊκής και επιστημονικής έρευνας και των διεπαφών της με τους μηχανισμούς αντιμετώπισης.
Μείωση της τρωτότητας με εστίαση στις περιοχές μίξης με την εξειδίκευση των απαιτούμενων προληπτικών μέτρων για τους οικισμούς.
Ενίσχυση της συνεργασίας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Αύξηση των πόρων.
Υιοθέτηση νέων τακτικών στις επιχειρήσεις.
Ενίσχυση της εκπαίδευσης και της συνεκπαίδευσης μεταξύ των φορέων. ανταλλαγή εξειδικευμένης ανά φορέα γνώσης.
Πολίτες και κοινωνία – κατανόηση των πραγματικών διαστάσεων του προβλήματος.
Επαύξηση των δράσεων των φορέων σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.
Διεύρυνση και ενίσχυση της κλίμακας του σχεδιασμού υπό κοινά πρότυπα και εμβάθυνση της συνοχής των ενεργειών εφαρμογής τους.
«Καμία ανθρώπινη απώλεια, αυτό θέσαμε ως πρωταρχικό στόχο»
Κατά την έναρξη της ημερίδας, ο αρχηγός του Πυροσβεστικού Σώματος, αντιστράτηγος Στέφανος Κολοκούρης, στάθηκε ιδιαίτερα σε κάποια σημεία που, όπως είπε, αφενός διαφοροποιούν τη φετινή αντιπυρική περίοδο από τις προηγούμενες και αφετέρου προαναγγέλλουν επερχόμενες αλλαγές στη διαχείριση, όχι μόνο των δασικών πυρκαγιών, αλλά και των λοιπών φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών. Ακόμη γνωστοποίησε ότι βρίσκεται σε εξέλιξη ένα μεγάλο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού και ενίσχυσης του Π.Σ. με εξοπλισμό και μέσα, ενώ παράλληλα οργανώνονται και υλοποιούνται προγράμματα διαρκούς εκπαίδευσης των πυροσβεστών σε όλη την επικράτεια. «Ο εξοπλισμός και οι τελευταίες τεχνολογίες σε συνδυασμό με την υψηλού επιπέδου εκπαίδευση, κατάρτιση και επιμόρφωση του πυροσβεστικού προσωπικού θα συνεισφέρουν τα μέγιστα σε αυτή την προσπάθεια», ανέφερε χαρακτηριστικά.
«Η διαφύλαξη και η προστασία της ανθρώπινης ζωής ήταν και παραμένει ύψιστη προτεραιότητα του Πυροσβεστικού Σώματος. Καμία ανθρώπινη απώλεια, αυτό θέσαμε ως πρωταρχικό στόχο στην έναρξη της περασμένης αντιπυρικής περιόδου. Φυσικά, σε καμία περίπτωση δεν παραγνωρίζουμε την αγωνία και τον πόνο των συμπολιτών μας, που είδαν να χάνεται η περιουσία τους από την επέλαση της φωτιάς. Αντιθέτως, κατανοούμε και συμμεριζόμαστε απόλυτα τις αγωνίες τους», επισήμανε μεταξύ άλλων ο κ. Κολοκούρης.
Ο αρχηγός του ΠΣ είπε ότι θα επανεξετάσουν προσεκτικά τις προσεγγίσεις τους, σε συνδυασμό με τα νέα περιβαλλοντικά δεδομένα και θα βελτιώσουν τα μέγιστα τις τακτικές αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών. Αναφερόμενος στα στοιχεία που παρουσιάστηκαν τόνισε ότι αναδεικνύουν ακριβώς πόσο καθοριστικές είναι οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, οι οποίες μετέβαλλαν το σκηνικό των πυρκαγιών της φετινής αντιπυρικής περιόδου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχει περιθώριο βελτίωσης των προσπαθειών μας στα πεδία των επιχειρήσεων.
«Φέτος, η οργάνωση και ο συντονισμός του μηχανισμού υποδοχής και ένταξης στον επιχειρησιακό σχεδιασμό δασοπυρόσβεσης πολυπληθών ευρωπαϊκών αποστολών με επίγεια και εναέρια μέσα ήταν μια εμπειρία πρωτόγνωρη για το ελληνικό Πυροσβεστικό Σώμα αλλά συνάμα πολύ επωφελής. Πέραν της πολύτιμης συνεισφοράς τους στην αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών στην Εύβοια, στην Πελοπόννησο και στην Αττική, ανέδειξε ότι η διαχείριση μεγάλων συμβάντων δασικών πυρκαγιών χρειάζεται την ύπαρξη ενός ισχυρού Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας άμεσης επέμβασης και συνδρομής στα κράτη μέλη της Ε.Ε. Επίσης αναδείχθηκε ότι η ανταλλαγή τεχνογνωσίας, βέλτιστων πρακτικών και μεθοδολογίας δράσης, στο πεδίο των επιχειρήσεων δασοπυρόσβεσης είναι πρωταρχικής σημασίας», σημείωσε.
Παράλληλα ο κ. Κολοκούρης έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στους πυροσβέστες χαρακτηρίζοντάς τους «αιχμή του δόρατος του Πυροσβεστικού Σώματος στην αντιμετώπιση μεγάλων δασικών πυρκαγιών αλλά και των υπόλοιπων περιστατικών που καλείται να επέμβει το Πυροσβεστικό Σώμα καθ’όλη τη διάρκεια του έτους» ενώ προσέθεσε ότι η προσπάθεια που καταβάλλουν είναι υπεράνθρωπη.
Ακόμη υπογράμμισε ότι οι πυρκαγιές του φετινού καλοκαιριού, ανέδειξαν ακόμη περισσότερο δύο τάσεις: Τη σημασία της συνεισφοράς της κοινωνίας των πολιτών και των εθελοντικών οργανώσεων στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση καταστροφών, καθώς και τη συμβολή της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στην υποστήριξη των πληγέντων από φυσικές καταστροφές, μέσω του θεσμού των δωρεών. «Αυτή τη στιγμή η ιδιωτική πρωτοβουλία, όπως αυτή εκφράζεται μέσα από χορηγίες επιχειρήσεων, φορέων και ιδρυμάτων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, αποτελεί σημαντικό πυλώνα υποστήριξης των δράσεων του Πυροσβεστικού Σώματος», τόνισε.
Τα φαινόμενα που δημιούργησαν οι ακραίες πυρκαγιές
Η αντιπύραρχος Ζησούλα Ντάσιου, περιέγραψε τα φαινόμενα που δημιούργησαν οι ακραίες πυρκαγιές με πρωτόγνωρες συμπεριφορές σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας κατά την αντιπυρική περίοδο έτους 2021, γεγονός, που όπως είπε, επηρέασε το έργο των φορέων αντιμετώπισής τους, αλλά και την ενεργοποίηση του 112, μέσω του οποίου απεστάλησαν 76 μηνύματα προειδοποίησης για δασικές πυρκαγιές εκ των οποίων 66 για εκκενώσεις οικισμών.
Σχετικά με τους Χάρτες πρόβλεψης κινδύνου πυρκαγιάς η κ. Ντάσιου είπε ότι στις αρχές Αυγούστου ήταν κατηγορίας 4 και 5 σχεδόν για όλη την Ελλάδα, τονίζοντας ότι πρόκειται για ένα γεγονός πρωτόγνωρο για τα ελληνικά δεδομένα που οφειλόταν κυρίως στα δυο κύματα καύσωνα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες ενδιάμεσα, κατεβάζοντας επικίνδυνα την σχετική υγρασία της καύσιμης ύλης κάτω από 10% και δίνοντας 13 ακραίες δασικές πυρκαγιές (mega-fires), οι οποίες έκαψαν συνολικά περίπου 1.148.000 στρέμματα, το 88% της συνολικά καμένης έκτασης.
Επιπλέον έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στη βοήθεια που στάλθηκε μέσω του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας στη χώρα, επισημαίνοντας ότι «για πρώτη φορά στην ιστορία του κινητοποίησε τον μεγαλύτερο αριθμό προσωπικού και μέσων για να βοηθήσει την χώρα μας. Ο συνολικός αριθμός του στόλου μας έφτασε τα 102 εναέρια μέσα, με 12 διαφορετικούς τύπους ελικοπτέρων και 8 διαφορετικούς τύπους αεροπλάνων.
Καμένα δέντρα στην Εύβοια
Σύμφωνα με την κ. Ντάσιου οι μεγαλύτερες πυρκαγιές κατά τη φετινή αντιπυρική περίοδο ήταν αυτή της Εύβοιας με 511.854 στρέμματα. Στην συνέχεια ακολουθεί η πυρκαγιά της Αρχαίας Ολυμπίας με 150.000 στρέμματα, η πυρκαγιά της Ανατολικής Μάνης με 101.001 στρέμματα, η πυρκαγιά των Βιλίων με 94.590 στρέμματα, η πυρκαγιά της Βαρυμπόμπης με 83.774 στρέμματα και τέλος η πυρκαγιά στον Σχίνο με 69.642 στρέμματα στις 19 Μαΐου, όπου όπως τόνισε, για πρώτη φορά τόσο νωρίς, ήρθαμε αντιμέτωποι με μια δασική πυρκαγιά τέτοιας έκτασης και συμπεριφοράς.
Παράλληλα ο αρχιπύραρχος Δημοσθένης Ραγκαβάς αναφέρθηκε στις δικογραφίες που σχηματίστηκαν για τις πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν τονίζοντας ότι για 26.958 πυρκαγιές (αγροτικές, αστικές, δασικές) σχηματίστηκαν συνολικά 10.245 δικογραφίες (38%). Από αυτές τις δικογραφίες, έχουν ολοκληρωθεί οι 6.629 (65%) οι οποίες υποβλήθηκαν σε κατά τόπους αρμόδιες Εισαγγελίες ενώ υπάρχουν ακόμη περιπτώσεις που εκκρεμούν.
Τόνισε ότι, με βάση τις πυρκαγιές των οποίων η προανάκριση έχει ολοκληρωθεί η αμέλεια αποτελεί την βασική αιτία των αγροτικών και αστικών πυρκαγιών ενώ για το έτος 2021 το μεγαλύτερο ποσοστό υπαιτιότητας για τις δασικές πυρκαγιές αποδίδεται στην πρόθεση με ποσοστό 49%.
