Ελληνοτουρκικά
Η τουρκική προκλητικότητα στο Αιγαίο είναι καθημερινό φαινόμενο καθώς προσπαθεί μ’ αυτόν τον τρόπο να εδραιώσει την πολιτική της περί «γκρίζων» ζωνών από την βραχονησίδα Ζουράφα ανατολικά της Σαμοθράκης έως το νησί Δίας βόρεια του Ηρακλείου Κρήτης.
Μάλιστα ενδεικτικό της στάσης της είναι ότι την Πέμπτη 14 Δεκεμβρίου, προχώρησε σε 31 (!) παραβιάσεις του Εθνικού Εναέριου Χώρου στο Αιγαίο η ΤΗΚ.
Οι τουρκικές αξιώσεις σε ελληνικά νησιά, νησίδες και βραχονησίδες επισημοποιήθηκαν με τον πλέον επίσημο τρόπο σ΄ ένα προκλητικό μπρα-ντε-φερ ανάμεσα στον πρωθυπουργό της Τουρκίας Μπιναλί Γιλντιρίμ και τον αρχηγό της τουρκικής αξιωματικής αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιντσάρογλου, που διασταύρωσαν δημόσια τα ξίφη τους, για τα πόσα τελικά είναι τα νησιά που -σύμφωνα με τους ισχυρισμούς τους- κατέχει… παράνομα η Ελλάδα.
Όλα αυτά, την επομένη ακριβώς της πολυσυζητημένης επίσημης επίσκεψης του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν στη χώρα μας.
Η Τουρκία αμφισβητεί όλο και πιο έντονα, την ελληνική κυριαρχία σε… 132 νησιά, νησίδες και βραχονησίδες του Αιγαίου και Κρητικού Πελάγους, που σύμφωνα με τους προκλητικούς ισχυρισμούς τους δεν έχουν παραχωρηθεί στην Ελλάδα βάση διεθνών συνθηκών.
Από το βήμα της τουρκικής βουλής ο πρωθυπουργός Γιλντιρίμ αφού δήλωσε πως «το Αιγαίο είναι υπό αμφισβήτηση μέχρι σήμερα» επικαλέστηκε δηλώσεις του πρώην προέδρου της Τουρκίας Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, ο οποίος είχε μιλήσει ευθέως για τα «γκρίζα» σημεία του Αιγαίου, που τα είχε απαριθμήσει σε 132 περίπου νησίδες ή βραχονησίδες.
Οι τουρκικές διεκδικήσεις κωδικοποιούνται στην απόρρητη λίστα EGAYDAAK, στην οποία το τελευταίο διάστημα γίνεται όλο και περισσότερο αναφορά στην Τουρκία και τείνει να καταστεί «δόγμα» της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.
Πρόκειται για το αρκτικόλεξο της φράσης «Egemenligi Anlasmalarla Yunanistan’a Devredilmemis Ada Adacιkve Kayalιklar», δηλαδή «νησιά, νησίδες και βραχονησίδες των οποίων η κυριότητα δεν παραχωρήθηκε στην Ελλάδα με διεθνείς συμφωνίες και συνθήκες», όπως ισχυρίζονται οι Τούρκοι.
«Μετά την κρίση των Ιμίων, η Άγκυρα παρουσίασε εμφανέστατα την τουρκική αντίληψη για δημιουργία γκρίζων ζωνών στο Αιγαίο μέσω ενός εγχειριδίου που εκδόθηκε τον Μάιο του 1996 από τις Ακαδημίες Πολέμου. Από τότε, το αρκτικόλεξο EGAYDAAK, αναγράφεται στην τουρκική βιβλιογραφία, στα επίσημα τουρκικά έγγραφα της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, καθώς επίσης στα σχέδια στρατιωτικών επιχειρήσεων» λέει σε εφημερίδα ο ταξίαρχος ε.α. και γεωστρατηγικός αναλυτής Χρήστος Μηνάγιας, που πρώτος στην Ελλάδα δημοσιοποίησε την επίμαχη λίστα, στο βιβλίο του «Απόρρητος Φάκελος Τουρκία – Η Εθνική Στρατηγική της Τουρκίας».
Πρόκειται για μικρά νησιωτικά συμπλέγματα στο κεντρικό και νότιο Αιγαίο, καθώς και για νησιά και νησίδες κοντά στις ακτές της Κρήτης, αλλά και μικρές σε έκταση βραχονησίδες, όπως η Ζουράφα στο Θρακικό Πέλαγος και οι Καλόγεροι στο Κεντρικό Αιγαίο, που ωστόσο έχουν τεράστια γεωπολιτική σημασία.
Όπως λέει ο κ. Μηνάγιας: «Τα EGAYDAAK είναι 152. Ωστόσο, επειδή σε κάποιο από αυτά υπάρχει σύμπλεγμα δύο ή περισσοτέρων βραχονησίδων, κάποιοι Τούρκοι τα συμπεριλαμβάνουν όλα σε μια ονομασία. Για παράδειγμα η Ζουράφα στο τουρκικό έγγραφο που έχω φέρει στο φως δεν αναφέρεται ως μια νησίδα, άλλα ως μια νησίδα και δύο βραχονησίδες. Παρόμοια κατάσταση υπάρχει με τις Οινούσες, τα Αντίψαρα, τους Φούρνους κ.λπ.».
Δείτε ολόκληρη τη λίστα του Egaydaak:
ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ
1)Συμπλεγμα Ζουράφας : Νησίδα Ζουράφα, βραχονησίδα Ζουράφα 1, βραχονησίδα Ζουράφα 2 2)Σύμπλεγμα Οινουσσών : Οινούσσες, βραχονησίδα βόρεια Οινουσσών, Βάτος, νησίδα δυτικά από Βάτο, Ποντικονήσι, Μανδράκι, Αρχοντόνησο, Γαβάθι, Πασάς, νησίδα δυτικά από Πασά, Πρασονήσι, βραχονησίδα Β.Δ. Από Πρασονήσι, βραχονησίδα νότια από Πρασονήσι, νησίδα νο1 έναντι Οινουσσών, νησίδα νο2 έναντι Οινουσσών, νησίδα Ν.Δ. από Ποντικονήσι, βραχονησίδα νο1 νότια από Οινούσσες,, βραχονησίδα νότια από Οινουσσες
ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΑΙΓΑΙΟ
3) Βραχονησίδες Καλόγεροι
ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΑΙΓΑΙΟ
4)Σύμπλεγμα Αντίψαρων και Βενέτικου : Nησίδα Αντίψαρα και 26 μικρές βραχονησίδες, νησίδα νότια από Αντίψαρα και 4 βραχονησίδες, νησίδα Κουτσουλιά και 6 βραχονησίδες, βραχονησίδα Βενέτικο και 2 βραχονησίδες.
Β.Α. ΑΙΓΑΙΟ
5)Σύμπλεγμα νησιών Φούρνοι : Φούρνοι, Διαπόρι, Άγιος Μηνάς, νησίδα νότια από Άγιο Μηνά, βραχονησίδα νότια από Άγιο Μηνά, Μακρονήσι, Πλάκα, Πλακάκι, Στρογγυλό, Μεγάλος Ανθρωποφάγος, Μικρός Ανθρωποφάγος, Λιμενόπετρα, Θυμανάκι, Θύμαινα, νησίδα νο 1 βόρεια από Θύμαινα, νησίδα νο 2 βόρεια από Θύμαινα, Αλατονήσι, Πετροκάραβο νησίδα Β.Δ. από Θύμαινα και μία βραχονησίδα, Καρνιαστή (σύμπλεγμα νησιών Φούρνοι), Αγριδιό, Άνυδρο, βραχονησίδα Πετροκάραβο 1, βραχονησίδα Πετροκάραβο 2, βραχονησίδα Πετροκάραβο 3
ΝΟΤΙΟ ΑΙΓΑΙΟ
6) Σύμπλεγμα νησιών Αρκοί : Αρκοί, Καλόβολος, Αγρελούσσα, Αβάθιστο, Μακρονήσι, βραχονησίδα Ν.Α. από Μακρονήσι, νησίδα Ζούκα 1, νησίδα Ζούκα 2, Σμινερονήσι, Ψαθονήσι, νησίδα δυτικά από Καλόβολο, Στρογγυλή, Μάραθος, Σπολάτος, Κόμαρος .
7) Σύμπλεγμα νησιών Αγαθονησίου : Αγαθονήσι, Νερά, Στρογγυλό, Γλάρος, Ψαθονήσι, Κουνέλι, Πράσσος, νησίδα Ν.Δ. Του Πράσσος, Καζαγάνι βραχονησίδα δυτικά από Αγαθονήσι, βραχονησίδα Ν.Δ. από Αγαθονήσι, βραχονησίδα βόρεια από Αγαθονήσι.
8) Σύμπλεγμα νησιών Φαρμακονησίου : Μαραθονήσι, νησίδα δυτικά από Φαρμακονήσι, Ψέριμος, βραχονησίδα Βασιλική, νησίδα Ν.Δ. από Ψέριμο, Πλάτη, βραχονησίδα νο 1 νότια από Πλάτη, βραχονησίδα νο 2 νότια από Πλάτη, βραχονησίδα Νεκροθήκες, Πίτα, Μεγάλη Ίμια, Μικρή Ίμια, Καλόλιμνος, Πράσσος, Λυδία.
9) Σύμπλεγμα νησιών Β.Α. Νισύρου : Περγούσα, 4 βραχονησίδες γύρω από Περγούσα, Στρογγυλή, Γυαλί 3 βραχονησίδες γύρω από Γυαλί, βραχονησίδες γύρω από Γυαλί , Παχειά, Κανδελιούσσα, Άγιος Άντώνιος
10) Σύμπλεγμα νησιών Λέβιθας και Κίναρου : Λέβιθα, νησίδα βόρεια από Λέβιθα, νησίδα νότια από Λέβιθα, Κίναρος, βραχονησίδα δυτικά από Κίναρο, Μαύρα, νησίδα ανατολικά από Μαύρα, Γλάρο,
11) Σύμπλεγμα νησιών Ν.Α. Αστυπάλαιας : Σύρνα, βραχονησίδα Σύρνα 1, βραχονησίδα Σύρνα 2, βραχονησίδα Σύρνα 3, Μεγάλος Αδελφός, Μικρός Αδελφός, βραχονησίδα δυτικά από Μικρό Αδελφό, Στεφάνια, Πλακίδα. βραχονησίδα 1 δυτικά από Πλακίδα, βραχονησίδα 2 δυτικά από Πλακίδα, Γιάννη, Μεσονήσι.
12) Σύμπλεγμα νησιών Β.Δ. Κάρπαθου : Αυγό, βραχονησίδα 1 δυτικά από Αυγό, βραχονησίδα 2 δυτικά από Αυγό, Καμηλονήσι, Μεγάλο Σοφράνο, Μικρό Σοφράνο , 2 βραχονησίδες νότια από το Μικρό Σοφράνο, Σόχας, Καραβονήσια, νησίδα νότια από Καραβονήσια, Αστακίδα Αστακιδόπουλο, νησίδα και βραχονησίδα βόρεια από Αστακιδόπουλο, νησίδα Β.Α. από Αστακιδόπουλο, Ουνιανήσια, νησίδα δυτικά από Ουνιανήσια
7) ΚΡΗΤΙΚΟ ΠΕΛΑΓΟΣ
13) Σύμπλεγμα νησιών Κρητικού Πελάγος : Αυγονήσι, Δίας, δύο βραχονησίδες πλησίον Δίας, Πεταλίδι, Παξιμάδι, Διονυσάδες, Βραχονησίδα βόρεια απο Διονυσάδες, Δραγονάδα, Πρασονήσι, Παξιμάδα.
Τί ζητά η Τουρκία;
Στην εθνικιστική περιδίνηση που έχει περιπέσει η Τουρκία με αποκλειστική ευθύνη του… σουλτάνου Ερντογάν, τα υποτιθέμενα κατεχόμενα -από την Ελλάδα- νησιά του Αιγαίου και Κρητικού Πελάγους, είναι προσφιλές θέμα δημόσιας αντιπαράθεσης ανάμεσα στην κυβέρνηση και την αντιπολίτευση.
Το τελευταίο διάστημα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Πάνος Καμμένος, ο Αρχηγός ΓΕΣ Αντιστράτηγος Αλκιβιάδης Στεφανής κ.α.. Βρέθηκαν στο στόχαστρο τουρκικών ΜΜΕ επειδή επισκέφθηκαν νησιά και νησίδες που συμπεριλαμβάνονται στην περιβόητη λίστα EGAYDAAK.
Η Τουρκία υποστηρίζει ότι στη Συνθήκη της Λωζάννης (1923) με την οποία επικυρώθηκε η ελληνική κυριαρχία στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, τα οποία είχαν απελευθερωθεί κατά τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο (1912-1913), όπως επίσης και στη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων (1947), με την οποία η ηττημένη Ιταλία παραχώρησε στην Ελλάδα την κυριαρχία της Δωδεκανήσου, υπάρχουν νησιά, νησίδες και βραχονησίδες με αμφισβητούμενο καθεστώς αφού δεν αναφέρονται ονομαστικά στις συνθήκες αυτές.
Στην τουρκική ηγεσία και την αντιπολίτευση απάντησε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς αναφορικά με τις δηλώσεις τόσο του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου όσο και του Τούρκου πρωθυπουργού Μπιναλί Γιλντιρίμ για το καθεστώς νήσων στο Αιγαίο.
Ο υπουργός Εξωτερικών, Νικόλαος Κοτζιάς, απατώντας σε ερωτήσεις σχετικά με το γεγονός είχε δηλώσει ότι «η ελληνική κυριαρχία επί νησιών και βραχονησίδων στο Αιγαίο είναι αδιαμφισβήτητη και απολύτως κατοχυρωμένη από το Διεθνές Δίκαιο».
Ακόμη ο υπουργός Εξωτερικών ερωτηθείς σχετικά με τη χθεσινή απάντηση που έδωσε στο Κοινοβούλιο ο Τούρκος πρωθυπουργός για τη δήθεν κατάληψη 16 τουρκικών νησιών από την Ελλάδα στο Αιγαίο, υπογράμμισε ότι απαιτείται μία διευκρίνηση σχετικά με τις «επίμαχες» δηλώσεις Γκιλντιρίμ, καθώς είναι καλό να είναι προσεκτικοί ορισμένοι ως προς το πώς τίθενται ορισμένα θέματα.
Στο πλαίσιο αυτό, επισήμανε ότι ο πρωθυπουργός της Τουρκίας δεν έθεσε το θέμα όπως παρουσιάζεται, αλλά απάντησε στην κεμαλική αντιπολίτευση που ασκεί κριτική στην τουρκική κυβέρνηση, ότι δήθεν η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχει καταλάβει 16 νησιά, στην οποία απάντησε ότι αυτό είναι ασφαλώς αβάσιμο.
Νησιά τα οποία, όπως σημείωσε ο κ. Κοτζιάς, «δεν έχουν καταληφθεί ποτέ διότι ανήκουν πάντα, τουλάχιστον στον 20ό αιώνα, στην ελληνική πολιτεία με βάση τους διεθνείς νόμους». Το πρόβλημα, όπως ανέφερε, «δεν είναι τι είπε ο πρωθυπουργός της Τουρκίας, αλλά είναι αυτή η άποψη, η βαθιά λανθασμένη, που έχει βάλει στην ατζέντα του Κοινοβουλίου η τουρκική αντιπολίτευση».
«Κατάληψη νησιών δεν έχουμε κάνει. Η Ελλάδα είναι μια πάρα πολύ φιλειρηνική δύναμη. Ξέρω ότι κάποιοι αμφισβητούν από δεκαετίες και μιλούν για γκρίζες ζώνες, αλλά, σας το λέω δημοσίως για πρώτη φορά, αν εφαρμοστούν τα κριτήρια τους, μάλλον θα βρούμε γκρίζες ζώνες για την Τουρκία».
Και προσέθεσε, «με τα κριτήρια που κάποιοι χρησιμοποιούν- όχι η κυβέρνηση της Τουρκίας- περί γκρίζων ζωνών, θα βρεθούν ορισμένες βραχονησίδες που ανήκουν στην Τουρκία σε αυτήν την κατηγορία».
«Εμείς με όλους τους τρόπους», είπε ο κ. Κοτζιάς, «δηλώσαμε- και μίλησα με την τουρκική ηγεσία- ότι το διεθνές δίκαιο είναι εδώ για να εφαρμόζεται και για να είναι κατανοητό».
Μία ενδιαφέρουσα παράμετρο των τουρκικών αξιώσεων στις ελληνικές θάλασσες, τονίζει σε ιστοσελίδα ο γεωστρατηγικός αναλυτής Χρήστος Μηνάγιας: «η στρατηγική της Άγκυρας αποσκοπεί στην συνεκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, θέτοντας ως εκβιαστικό αντάλλαγμα το ενδεχόμενο επίλυσης των υπολοίπων ελληνοτουρκικών προβλημάτων, όπως η υφαλοκρηπίδα, τα χωρικά ύδατα, ο εναέριος χώρος, η αποστρατικοποίηση των νησιών του βόρειου Αιγαίου, καθώς επίσης η κυριότητα των νησίδων και βραχονησίδων «που βρίσκονται μπροστά στα μάτια της Τουρκίας».
«Ειδικότερα, οι Τούρκοι αντιλαμβάνονται αυτήν την συνεκμετάλλευση στο πλαίσιο μιας δομής παρόμοιας με την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα, στην οποία, σύμφωνα με αυτούς, κατά πάσα πιθανότητα, αρκετές χώρες θα θελήσουν να μετάσχουν, ιδίως η Ρωσία» επεσήμανε.
Η συνθήκη της Λωζάνης και τα άρθρα που αφορούν Ελλάδα-Τουρκία
Το καλοκαίρι του 1922, οι Μεγάλες Δυνάμεις είχαν αποφασίσει να διοργανώσουν στη Βενετία διεθνή Συνδιάσκεψη για την Εγγύς Ανατολή, σαν συνέχεια της συνδιάσκεψης των Παρισίων.
Μετά την ελληνική ήττα στο μικρασιατικό μέτωπο, τα σχέδια αυτά εγκαταλείφθηκαν και μόνο έπειτα από την ανακωχή των Μουδανιών, άρχισαν να γίνονται συζητήσεις για τη σύγκληση Συνδιάσκεψης Ειρήνης.
Ο Κεμάλ απαίτησε, η Συνδιάσκεψη αυτή να γίνει στη Σμύρνη. Οι Σύμμαχοι, που είχαν σαν στόχο τη ματαίωση της επίθεσης των κεμαλικών στην Κωνσταντινούπολη και τη Ζώνη των Στενών αρνήθηκαν.
Επίσης, και η Βενετία αποκλείστηκε, καθώς οι Αγγλογάλλοι έβλεπαν ότι κάτι τέτοιο θα έδινε στην Ιταλία σημαίνοντα ρόλο στις διαπραγματεύσεις. Κάτι ανάλογο έγινε με το Λονδίνο και το Παρίσι. Τελικά, η ουδέτερη Ελβετία και η Λωζάνη έλυσαν το πρόβλημα.
Υπήρξε επίσης έντονος προβληματισμός για το πότε θα ξεκινούσε η Συνδιάσκεψη και ποιες χώρες θα έπαιρναν μέρος. Εκτός από την Ελλάδα, την Τουρκία, τη Σερβία και τη Ρουμανία, πρόσκληση πλήρους συμμετοχής έλαβε και η Ιαπωνία, ως σύμμαχη δύναμη. Πραγματικά, η Ιαπωνία έστειλε αντιπροσωπεία στη Λωζάνη, η οποία όμως δεν πήρε ουσιαστικό μέρος στις διαπραγματεύσεις όπως αναφέρει και ο καθηγητής του Παντείου Άγγελος Συρίγος στο βιβλίο του «Ελληνοτουρκικές Σχέσεις».
Οι ευρωπαϊκές χώρες που είχαν εμπορικές συμφωνίες και συμφωνίες διομολογήσεων με την οθωμανική αυτοκρατορία (διομολογήσεις: συμβάσεις που ρύθμιζαν το καθεστώς των ξένων στην οθωμανική αυτοκρατορία και σε χώρες της Άπω Ανατολής σύμφωνα με τις οποίες οι πρόξενοι των ευρωπαϊκών χωρών είχαν ευρύτατες δικαιοδοσίες επί των ομοεθνών τους σε θέματα αστικού, ποινικού και εμπορικού δικαίου, η πρώτη χρονολογείται από το 1535 μεταξύ Γαλλίας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας), αποφασίστηκε να προσκληθούν για να συμμετέχουν με αντιπροσώπους, οι οποίοι θα καλούνταν μόνο όταν ήταν απαραίτητη η παρουσία τους. Οι χώρες αυτές, ήταν: Βέλγιο, Πολωνία, Δανία, Νορβηγία, Σουηδία, Ισπανία, Πορτογαλία και Αλβανία, η οποία ήταν η μόνη που δεν είχε συμφωνία διομολογήσεων με την οθωμανική αυτοκρατορία.
Αρχικά, οι Σύμμαχοι αποφάσισαν να καλέσουν στη Λωζάνη τόσο την κυβέρνηση της Άγκυρας (Κεμάλ) όσο και εκείνη του σουλτάνου ,η οποία όμως ουσιαστικά, δεν είχε καμία ισχύ. Τελικά, στις 22 Οκτωβρίου 1922 η κυβέρνηση του σουλτάνου παραιτήθηκε και ο ίδιος, στις 4 Νοεμβρίου 1922, φυγαδεύτηκε με αγγλικό πλοίο στη Μάλτα.
Για τη Σοβιετική Ένωση, οι Σύμμαχοι δεν είχαν και την καλύτερη άποψη. Ωστόσο η παρουσία της ήταν απαραίτητη, καθώς θα αποφασιζόταν και το καθεστώς των Στενών. Έτσι, κλήθηκε στη Λωζάνη, αλλά μόνο κατά το διάστημα συζήτησης του ζητήματος των Στενών.
Από την άλλη, όλοι οι Σύμμαχοι ήθελαν τη συμμετοχή των Η.Π.Α. στη Συνδιάσκεψη, ωστόσο οι Αμερικανοί, που δεν είχαν υπογράψει και τη συνθήκη των Σεβρών, ήταν επιφυλακτικοί και έστειλαν μόνο παρατηρητές.
Έτσι, στις 7 Νοεμβρίου (με το ιουλιανό ημερολόγιο ) 1922 έγινε η επίσημη έναρξη της Συνδιάσκεψης στη μεγάλη αίθουσα του Casino de Montbenon στη Λωζάνη. Να σημειώσουμε ότι ο φιλέλληνας (κατά τους περισσότερους τουλάχιστον) Βρετανός πρωθυπουργός Λόιδ Τζορτζ είχε παραιτηθεί από τις 17/10/1922 ενώ στην Ιταλία το «Εθνικό Φασιστικό Κόμμα» του Μουσολίνι, είχε καταλάβει πραξικοπηματικά την εξουσία.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος στη Λωζάνη
Ποιοι συμμετείχαν στη Λωζάνη- Οι διαπραγματεύσεις
Όπως έχουμε αναφέρει σε άλλα άρθρα μας, μετά την μικρασιατική καταστροφή, ξέσπασε Επανάσταση στρατιωτικών, με επικεφαλής τους Πλαστήρα- Γονατά -Φωκά, η οποία ανέλαβε ουσιαστικά την εξουσία στη χώρα μας.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ανέλαβε εν λευκώ την εκπροσώπηση της χώρας μας στη Λωζάνη, μετά βέβαια από συμφωνία με τους επαναστάτες.
Άλλα μέλη της ελληνικής αντιπροσωπείας ήταν οι: Αλέξανδρος Μαζαράκης (υποστράτηγος -στρατιωτικός σύμβουλος), Δημήτριος Κακλαμάνος (διπλωμάτης), Ανδρέας Μιχαλακόπουλος (πολιτικός, στενός συνεργάτης του Ε. Βενιζέλου) και Μ. Θεοτοκάς (νομικός σύμβουλος και ειδικός στα θέματα του Πατριαρχείου).
Επικεφαλής της βρετανικής αντιπροσωπείας στη Λωζάνη, ήταν ο λόρδος Curzon, που διατήρησε το Υπουργείο Εξωτερικών και στη νέα κυβέρνηση του A. Bonar Low και δεύτερος διαπιστευμένος αντιπρόσωπος, ήταν ο ύπατος αρμοστής της χώρας του στην Κωνσταντινούπολη.
Η Γαλλία αντιπροσωπευόταν από τους διπλωμάτες C. Barrere και L. M. Bombard, η Ιταλία από τον C. Garnoni , ύπατο αρμοστή στην Κωνσταντινούπολη , τον J. C. Montagna πρεσβευτή στην Αθήνα και τον M. Lago , κυβερνήτη των Δωδεκανήσων.
Η κεμαλική αντιπροσωπεία, είχε επικεφαλής τον Ισμέτ πασά (μετέπειτα Ισμέτ Ινονού), που είχε ορκιστεί υπουργός Εξωτερικών λίγο πριν τη Συνδιάσκεψη, τον Ριζά Νουρ Μπέη βουλευτή Σινώπης και εκπρόσωπο τον «Αδιάλλακτων» στην Εθνοσυνέλευση και τον Χασάν Μπέη, τέως υπουργό Οικονομικών στην κυβέρνηση της Άγκυρας.
Η Σερβία και η Ρουμανία εκπροσωπήθηκαν από τους υπουργούς τους των Εξωτερικών και η Βουλγαρία από τον πρωθυπουργό της A. Stambuliski. Την ομάδα των Αμερικανών παρατηρητών αποτελούσαν οι: R. W. Child , πρεσβευτής των Η.Π.Α στη Ρώμη, J. Crew, πρεσβευτής στη Βέρνη και ο ναύαρχος M.L. Bristol, ύπατος αρμοστής της χώρας του στην Τουρκία.
Τέλος, τη σοβιετική αντιπροσωπεία αποτελούσαν οι G. V. Tchicherin, παλαιό στέλεχος του Γραφείου Μελετών του τσαρικού καθεστώτος που είχε προσχωρήσει στην επανάσταση και οι C. Rakovski, P. Mdivani και W. Voroski.
Να σημειώσουμε εδώ, ότι οι Βρετανικές μυστικές υπηρεσίες αποκρυπτογραφούσαν σχεδόν καθημερινά τα τουρκικά τηλεγραφήματα από και προς τη Λωζάνη! Αυτό φυσικά, ήταν ένα τεράστιο ατού στις διαπραγματεύσεις για τον Λόρδο Curzon. Το ίδιο έκαναν οι Βρετανοί και με αρκετά γαλλικά, ιταλικά και αμερικανικά τηλεγραφήματα, όχι μόνο στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων της Λωζάνης, αλλά και σε όλη την διάρκεια του Μεσοπολέμου!
Πρώτο συζητήθηκε το θέμα της Θράκης. Ως το 1920, οι Τούρκοι αξίωναν την παραχώρηση σε αυτούς ολόκληρης της Θράκης. Μετά τη δημοσίευση του τουρκικού «Εθνικού Συμβολαίου» (Ιανουάριος 1920), το κεμαλικό κίνημα άλλαξε στάση. Το «Εθνικό Συμβόλαιο» διεκδικούσε μόνο το ανατολικό τμήμα της Θράκης και ζητούσε τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος στη δυτική Θράκη. «Είναι κακή πολιτική να μιλάμε για μία, ενωμένη Θράκη, εφόσον το Δυτικό τμήμα της το έχουμε χάσει με βάση τη Συνθήκη της Κωνσταντινουπόλεως», δήλωσε ο Κεμάλ ένα μήνα αργότερα.
Αρχικά και αφού η Ανατολική Θράκη είχε παραχωρηθεί στην Τουρκία με την ανακωχή των Μουδανιών, οι Τούρκοι ζητούσαν την παραχώρηση σε αυτούς των καζάδων του Κάραγατς και του Διδυμοτείχου . Ο Ισμέτ πασάς, ισχυρίστηκε ότι Βρετανοί και Ιταλοί, του είχαν υποσχεθεί την περιοχή του Κάραγατς στα Μουδανιά.
Οι Βρετανοί παρουσίασαν τηλεγράφημα του στρατηγού Harington ότι ποτέ δεν είχαν δώσει τέτοια υπόσχεση, σε αντίθεση με τους Ιταλούς που δεν παρουσίασαν καμία δήλωση του δικού τους αντιπροσώπου στα Μουδανιά, στρατηγού Mombelli.
Ο Βενιζέλος παρουσίασε στοιχεία ότι το Κάραγατς ήταν αποκλειστικά σχεδόν, ελληνική πόλη κάτι που δέχτηκε και ο Ισμέτ πασάς ,ο οποίος όμως ισχυρίστηκε ότι η κατοχή του Κάραγατς από την Ελλάδα, θα της έδινε τη δυνατότητα, αν και όποτε ήθελε, να πετύχει τον οικονομικό αποκλεισμό της περιοχής της Αδριανούπολης.
Παρά τις προσπάθειες των Τούρκων, οι σύμμαχοι και οι άλλες βαλκανικές χώρες δεν δέχτηκαν τις απαιτήσεις τους και το κεφάλαιο Θράκη(πλην Κάραγατς) έκλεισε στις 18/1/1923.
Σύμφωνα με το άρθρο 48 της συνθήκης του Νεϊγί (6/9/1919), οι Σύμμαχοι είχαν αναλάβει την υποχρέωση να εξασφαλίσουν στη Βουλγαρία «οικονομική διέξοδο» προς το Αιγαίο . Έτσι, πρότειναν στον Βούλγαρο πρωθυπουργό Stambuliski να εξεταστεί η δημιουργία «ελεύθερου λιμένος» στην Αλεξανδρούπολη και η κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής από τα βουλγαρικά σύνορα στο Αιγαίο ,στην αριστερή όχθη του Έβρου.
Και τα δύο, θα ήταν κάτω από βουλγαρική διοίκηση, το έδαφος όμως απ’ όπου θα περνούσε η σιδηροδρομική γραμμή , θα βρίσκονταν κάτω από ελληνική επικυριαρχία.
Ο Stambuliski δεν δέχτηκε την πρόταση αυτή, ούτε εκείνη του Βενιζέλου να δοθεί στη Βουλγαρία ένας «διάδρομος» προς το Αιγαίο ,με αντάλλαγμα περιοχή ίσης έκτασης (της Βουλγαρίας) στα βόρεια σύνορα της Ελληνικής Θράκης. Καθώς η Βουλγαρία, βρισκόταν στην «πλευρά» των χαμένων του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, παρέμεινε έτσι στα σύνορα που καθοριζόταν από την Συνθήκη του Νεϊγί. Μεγάλη συζήτηση έγινε για τα νησιά του Αιγαίου.
Τα Δωδεκάνησα, που όπως είναι γνωστό (ελπίζουμε…), ανήκαν τότε στην Ιταλία, δεν δόθηκαν στην Ελλάδα ,καθώς η Ιταλία προχώρησε σε ρητή καταγγελία της Συνθήκης που υπογράφτηκε ταυτόχρονα με τη Συνθήκη των Σεβρών, παρόμοιας με το Σύμφωνο Βενιζέλου-Tittoni.
Ο Μουσολίνι που ήταν παρών στην αρχή της Συνδιάσκεψης ,απέκλεισε κάθε ενδεχόμενο συζητήσεις για το καθεστώς των Δωδεκανήσων, είτε με την Ελλάδα ,είτε με την Τουρκία . Έτσι τα Δωδεκάνησα παρέμειναν σε ιταλική κατοχή και προσαρτήθηκαν στην Ελλάδα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Οι Τούρκοι θεωρώντας δεδομένες την Ίμβρο και την Τένεδο, με βάση την απόφαση της Πρεσβευτικής Διάσκεψης του 1914, ζητούσαν και τη Σαμοθράκη, ενώ για τη Χίο, τη Λέσβο, τη Σάμο και την Ικαρία, ήθελαν πλήρη αποστρατιωτικοποίηση και ειδικό καθεστώς αυτονομίας.
Όμως το 1914, η απόφαση της Πρεσβευτικής Συνδιάσκεψης προέβλεπε την παραχώρηση της Ίμβρου, της Τενέδου και του Καστελόριζου (για το οποίο δεν έγινε καμία συζήτηση στη Λωζάνη ) στην οθωμανική αυτοκρατορία, με ταυτόχρονη παραχώρηση όλων των υπολοίπων νησιών του Αιγαίου στην Ελλάδα.
Η Πύλη δέχτηκε ασμένως το πρώτο μέρος της απόφασης των Συμμάχων, αλλά διαφώνησε με το δεύτερο, την παραχώρηση δηλαδή των νησιών του Αιγαίου στην Ελλάδα.
Έτσι, οι Σύμμαχοι στη Λωζάνη, θεώρησαν ότι οι συζητήσεις θα ξεκινούσαν από μηδενική βάση και για την Ίμβρο και την Τένεδο. Μάλιστα, ο λόρδος Curzon είπε χαρακτηριστικά, ότι η τουρκική απάντηση απέρριπτε τη συμμαχική πρόταση, άρα η Ίμβρος και η Τένεδος, δεν ανήκαν στην Τουρκία.
Και πρόσθεσε: «την πουτίγκα ή την τρώμε ή δηλώνουμε ότι δεν μας αρέσει. Δεν είναι δυνατόν να τσιμπάμε τις σταφίδες και να αφήνουμε το υπόλοιπο». Τελικά, δυστυχώς, η Ίμβρος με αμιγώς ελληνικό πληθυσμό το 1923 και η Τένεδος με 80% ελληνικό πληθυσμό δόθηκαν στην Τουρκία στο πλαίσιο του διακανονισμού του θέματος Στενών. Φυσικά η Τουρκία δεν τήρησε καμία από τις δεσμεύσεις που ανέλαβε για τα δύο νησιά ,στα οποία σήμερα ζουν ελάχιστοι Έλληνες . Και φυσικά, οι ελληνικές κυβερνήσεις έβλεπαν ,αμήχανες και άβουλες ,την Τουρκία να καταπατά (ή να επικαιροποιεί…) τη Συνθήκη της Λωζάνης για τα δύο μαρτυρικά νησιά ,χωρίς ποτέ να αντιδράσουν ουσιαστικά… Επίσης ,όπως έχουμε αναφέρει σε άλλα άρθρα, το «Τρίγωνο του Κάραγατς», δόθηκε τελικά στην Τουρκία ,για να εγκαταλείψει τις απαιτήσεις της για πολεμικές αποζημιώσεις.
Η ελληνική αντιπροσωπεία στη Λωζάνη
Όσο για την ανταλλαγή των πληθυσμών;
Αυτή βασίστηκε αποκλειστικά σε θρησκευτικά και όχι σε φυλετικά κριτήρια. Από την ανταλλαγή πληθυσμών, εξαιρέθηκαν ρητά οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου και οι μουσουλμάνοι της Θράκης (πουθενά στη Συνθήκη της Λωζάνης δεν γίνεται λόγος για τουρκική μειονότητα).
Το τελικό κείμενο της Συνθήκης της Λωζάνης υπογράφτηκε στις 24 Ιουλίου 1923. Εκτός από την καθαυτό συνθήκη περί ειρήνης ,περιλαμβάνει και 17 συμβάσεις ,πρωτόκολλα και δηλώσεις.
Η Συνθήκη Ειρήνης, αποτελείται από 143 άρθρα, χωρισμένα σε 5 μέρη.
Τον Ιανουάριο του 1923, προηγήθηκε η υπογραφή των δύο πρώτων συμβατικών κειμένων για την υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών και για την ανταλλαγή των εκατέρωθεν αιχμαλώτων πολέμου και κρατουμένων. Παραθέτουμε στη συνέχεια αυτούσια τα δύο πρώτα άρθρα της Συμβάσεως για την ανταλλαγή των πληθυσμών (προσέξτε τη χρήση των όρων : ΕΛΛΗΝΕΣ κάτοικοι της Κωνσταντινούπολης -ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΙ κάτοικοι της Δυτικής Θράκης)
Παραθέτουμε στη συνέχεια αυτούσια τα άρθρα της συνθήκης της Λωζάνης για τις εδαφικές διευθετήσεις.
Τέλος, ακούμε συχνά-πυκνά τον Ταγίπ Ερντογάν και άλλους Τούρκους αξιωματούχους, να αναφέρονται στο «Εθνικό Συμβόλαιο» της Τουρκίας.
Τα έξι σημεία του «Εθνικού Συμβολαίου»:
