Άμυνα & Ασφάλεια
Ο Σνόουντεν εξέφρασε και τον προβληματισμό του ως προς το ότι τα κινητά τηλέφωνα έχουν πλέον μετατραπεί σε συσκευές παρακολούθησης που αυτόματα δημιουργούν ηλεκτρονικά βιογραφικά, αλλά και GPS συσκευές. Ως παράδειγμα επικαλέστηκε την περίπτωση του θανάτου της Μαρί Κόλβιν, Αμερικανίδας δημοσιογράφου που εργαζόταν για τους Sunday Times του Λονδίνου και σκοτώθηκε από πυρά όλμου στη Χομς.
«Οι εκπομπές ραδιοσυχνοτήτων των επικοινωνιών της είχαν υποκλαπεί από τον συριακό στρατό», είπε, συμπληρώνοντας ότι είναι όλο και πιο δύσκολο οι χρήστες να εμπιστεύονται τα smartphones τους, καθώς μπορεί να μολυνθούν από προγράμματα malware, ώστε να μεταδίδουν πληροφορίες σχετικά με το σημείο όπου βρίσκεται ο ίδιος ο χρήστης ακόμα και όταν αυτά βρίσκονται σε «κατάσταση πτήσης» ή είναι απενεργοποιημένα.
Εκτός των άλλων, η τεχνολογία έχει καταστήσει, όχι μόνο εφικτή, αλλά αρκετά απλή και σχετικά οικονομική και την ιδιωτική παρακολούθηση τηλεφώνων. Εντύπωση είχε προκαλέσει η ιστορία που κυκλοφόρησε στους αθηναϊκούς κύκλους ότι ένας ευκατάστατος επιχειρηματίας αποφάσισε να παρακολουθήσει τη νεότερη και λίγο ατακτούλα σύντροφό του, χαρίζοντάς της ένα ολοκαίνουριο κινητό τελευταίας τεχνολογίας.
Αποδείχτηκε ότι το κινητό αυτό ήταν παγιδευμένο με ένα λογισμικό παρακολούθησης που μπορούσε να καταγράφει και να στέλνει τις συνομιλίες της κατευθείαν στον υπολογιστή του. Το κόστος της «υπηρεσίας» αυτής δεν ξεπερνούσε τα 700 ευρώ. Ο επιχειρηματίας δεν υπολόγισε, όμως, ότι ο αδελφός της νεαρής ασχολείτο επαγγελματικά με τα ηλεκτρονικά. Έτσι, όταν εκείνη του παραπονέθηκε ότι το πανάκριβο και ολοκαίνουριο κινητό της τα «έχει παίξει», προσφέρθηκε να του ρίξει μια ματιά.
Πέντε σημάδια ότι παρακολουθείστε
Οι ειδικοί επισημαίνουν τα εξής πέντε χαρακτηριστικά σημάδια που προειδοποιούν για την παραβίαση της ιδιωτικότητας.
- Το κινητό συμπεριφέρεται γενικά περίεργα, σαν να παίρνει μόνο του πρωτοβουλίες. Η οθόνη φωτίζεται ξαφνικά και χωρίς λόγο. Ανοίγει και κλείνει σε τυχαίες στιγμές. Κάνει περίεργους θορύβους. Όλα αυτά θα μπορούσαν να σημαίνουν ότι η συσκευή βρίσκεται υπό παρακολούθηση.
- Η μπαταρία αδειάζει υπερβολικά γρήγορα και απότομα: ακόμα κι αν είναι σχετικά παλιά και πολυχρησιμοποιημένη, η μπαταρία του κινητού αποφορτίζεται με ομαλό σχετικά τρόπο. Όταν η μπαταρία «πεθαίνει» απότομα, αυτό σημαίνει ότι συμβαίνει κάτι περίεργο.
- Διαρκής θόρυβος: αν κατά τη διάρκεια μιας συνομιλίας ακούσει κανείς έναν ασυνήθιστο και μακρόσυρτο θόρυβο, το τηλέφωνο έχει παραβιαστεί.
- Παράξενα μηνύματα: είναι γνωστό ότι πολλοί διαδικτυακοί απατεώνες χρησιμοποιούν τα SMS για να χακάρουν τηλέφωνα. Ωστόσο, αν αρχίσει ένα τηλέφωνο να δέχεται μηνύματα με ασυνήθιστους χαρακτήρες και ακατανόητα σύμβολα, δεν αποκλείεται να είναι θύμα παρακολούθησης.
- Υψηλή κατανάλωση στα δεδομένα. Αν κάποιος γνωρίζει το πάγιο που καταναλώνει και ξαφνικά αρχίζει να το υπερβαίνει παρότι δεν άλλαξε κάτι στη χρήση του κινητού, αυτό σημαίνει ότι το τηλέφωνο του παρακολουθείται. Αν δηλαδή ξαφνικά διαπιστώσει ότι η κατανάλωση των data αυξάνεται χωρίς να έχει αλλάξει συνήθειες χρήσης και ο λογαριασμός είναι αδικαιολόγητα φουσκωμένος, ενδέχεται το κινητό να έχει πέσει θύμα «κατασκοπικού» software.
- Το σχετικό λογισμικό παρακολούθησης μπορεί να αγοραστεί μέσω του διαδικτύου και να εγκατασταθεί στο κινητό τηλέφωνο, στη συσκευή δηλαδή του προσώπου που θέλει κανείς να παρακολουθήσει. Είναι η πρώτη φορά που δεν απαιτείται καμία παρέμβαση στο υλικό (hardware) της συσκευής κινητής τηλεφωνίας. Με αυτό τον τρόπο έχει κανείς πρόσβαση στις ηχογραφημένες συνομιλίες, στην καταγραφή ήχων περιβάλλοντος χώρου, στο ιστορικό κλήσεων, στα μηνύματα SMS, στην επίσκεψη σε ιστότοπους, στα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και στις φωτογραφίες.
Κάποια λίγο πιο εξελιγμένα και ακριβά προγράμματα μπορούν να θέσουν υπό παρακολούθηση και τα social media και εφαρμογές που έχουν εγκατασταθεί στο κινητό. Και αυτό, παρότι ο περισσότερος κόσμος πιστεύει ότι η επικοινωνία μέσω εφαρμογών όπως το whats up ή το viber είναι ασφαλής.
Εκτός από το προαναφερθέν πρόγραμμα, ένα κινητό ενδέχεται να χακαριστεί μέσω μίας μικροκατασκευής παρακολούθησης. Πρόκειται για την τοποθέτηση ηλεκτρονικού κυκλώματος σε μικρές διαστάσεις στο εσωτερικό της συσκευής. Οι παλαιού τύπου τέτοιες κατασκευές απαιτούσαν την ύπαρξη δέκτη σε σχετικά κοντινή απόσταση, ενώ οι πιο εξελιγμένοι κάνουν καταγραφή, καθώς, εκτός από πομπό, διαθέτουν και δέκτη. Όταν πλησιάσει το κινητό σε σχετικά κοντινή απόσταση, ο υποκλοπέας μπορεί να «μαζέψει» όλα τα ηχητικά δεδομένα που έχουν καταγραφεί.
Ακριβός και δυσεύρετος εξοπλισμός
Ο Σνόουντεν προειδοποιεί και για την υποκλοπή σήματος, που είναι η πιο σπάνια περίπτωση υποκλοπής και σχεδόν πάντα γίνεται από κρατικές υπηρεσίες σε συνεργασία με τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας. Το σενάριο αυτό δεν απευθύνεται στους κοινούς χρήστες. Ο κύριος εξοπλισμός που χρειάζεται κάποιος υποκλοπέας για τη συγκεκριμένη μέθοδο δεν πωλείται στην αγορά, και, ακόμα και αν βρεθεί προς πώληση, θα είναι κλεμμένος και αξίζει μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ. Παρόλο το κόστος του, η λειτουργία του έχει ημερομηνία λήξης μερικών εβδομάδων, γιατί ανά τακτά χρονικά διαστήματα θα πρέπει να ανανεώνονται συγκεκριμένοι κωδικοί της κατασκευάστριας εταιρείας (οι λεγόμενες «κλείδες»).
Ακόμα και οι πιο οικονομικοί τέτοιοι εξοπλισμοί που υπάρχουν στην αγορά αγγίζουν τα 10.000 ευρώ, είναι τρομερά δύσκολοι στη χρήση και συνήθως γίνονται αμέσως αντιληπτοί. Ο υποκλοπέας θα πρέπει να είναι σε σχετικά κοντινή απόσταση και, ειδικά μέσα στην πόλη, σε μερικές δεκάδες μέτρα. Επιπλέον, δεν μπορεί να κάνει υποκλοπή σε 3G/4G σήμα, ενώ πλέον οι περισσότερες κεραίες σταθμών βάσης είναι 3G.
Στη σπάνια περίπτωση που κάποιος έχει καταστεί στόχος μπορεί να το αντιληφθεί, καθώς συχνά το κινητό μπορεί να πραγματοποιήσει μόνο εξερχόμενες κλήσεις και όχι να δεχθεί εισερχόμενες (άμεσα ύποπτο). Μάλιστα, στον δέκτη της κλήσης, δεν θα φανεί ο αριθμός του κινητού, αλλά απόρρητο.
Ασφαλής συσκευή
Ο Σνόουντεν, άνθρωπος-κλειδί στην υπόθεση των μαζικών ηλεκτρονικών παρακολουθήσεων, βρίσκεται σε διαδικασία δημιουργίας νέου τηλεφώνου που δεν θα είναι δυνατόν να παραβιαστεί. Πιο συγκεκριμένα, ελπίζει, καθώς η κατασκευή του είναι ακόμα σε πειραματικό στάδιο, να δημιουργήσει μια ειδική συσκευή, τροποποιημένη έκδοση του iPhone, για τους δημοσιογράφους οι οποίοι αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο παρακολούθησης από κυβερνητικές υπηρεσίες.
Η συγκεκριμένη ανακοίνωση έγινε στο πλαίσιο της συνδιάσκεψης Forbidden Research στο Media Lab του πανεπιστημίου ΜΙΤ. Ο Σνόουντεν, που μίλησε μέσω σύνδεσης βίντεο από τη Ρωσία, όπου ζει πλέον, είπε ότι συνεργάζεται με τον Άντριου Χουάνγκ, γνωστό χάκερ με το ψευδώνυμο Bunnie και έχει σπουδάσει ηλεκτρολόγος-μηχανικός στο ΜΙΤ. Οι έρευνές τους συνίστανται στην τροποποίηση ενός smartphone ώστε να είναι δυνατόν να ειδοποιεί τον χρήστη, που εργάζεται σε επικίνδυνο περιβάλλον, όταν παρακολουθείται ηλεκτρονικά.
