Ψηφιοποιείται η Δικαιοσύνη: Έρχονται «τηλεδίκες» & «τηλεανάκριση» – Πότε ξεκινούν

Ο υπουργός Δικαιοσύνης Κώστας Τσιάρας, κατά τη διάρκεια δηλώσεών του, περιέγραψε ένα ψηφιακό περιβάλλον με τηλεδίκες, τηλεανακρίσεις και ηλεκτρονική παρακολούθηση των πινακίων ως την επόμενη μέρα της Δικαιοσύνης.

​Το περιβάλλον αυτό έχει ήδη προετοιμαστεί και τα πράγματα βρίσκονται σε τροχιά πραγματοποίησης με ορίζονται που καταλήγει στο 2023.

Πρόκειται ουσιαστικά για ένα πρόγραμμα που θα εισφέρει δίκες από απόσταση μέσω τηλεδιάσκεψης , αξίας 16,7 εκατ. ευρώ , το οποίο θα έχει ως στόχο την εγκατάσταση ηλεκτρονικού δικτύου σε δικαστήρια και φυλακές.

Σε καιρό πανδημίας, όπως αυτή που διανύουμε , όπου κυρίως στην πρώτη φάση της σχεδόν κάθε λειτουργία της Δικαιοσύνης νέκρωσε, θα μπορούσε η πλειονότητα των δραστηριοτήτων (δίκες, ανακρίσεις κλπ) να γίνονται κανονικά και με απόλυτη ασφάλεια. Πρόκειται για ένα σύστημα που θα γλίτωνε , το ήδη βεβαρημένο δικαστικό σύστημα , με επιπλέον εκκρεμείς δίκες, αλλά κυρίως δεν θα έκοβε τον δρόμο των πολιτών προς τον φυσικό του δικαστή, ο οποίος σε μια δημοκρατική χώρα οφείλει και πρέπει να είναι πάντα ανεμπόδιστος. Επίσης το κέρδος 9οικονομικό) θα είναι τεράστιο.

Ο Κώστας Τσιάρας, σε άρθρο του, αναφέρθηκε στην «..εγκατάσταση 250 σταθερών και 151 κινητών συστημάτων τηλεδιάσκεψης σε δικαστήρια και σε σωφρονιστικά καταστήματα, κατ’ εφαρμογή των σχετικών διατάξεων που νομοθετήθηκαν από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, ήδη από τον Νοέμβριο του 2019», η οποία όπως περιγράφει «…συνιστά μια πραγματική «επανάσταση» για τη λειτουργία του δικαστικού μας συστήματος το 2021. Ταυτόχρονα, σε συνεργασία με την Κοινωνία της Πληροφορίας, γίνεται πράξη η ανάπτυξη ενός σύγχρονου πληροφοριακού συστήματος για τη δημοσίευση στο διαδίκτυο σε πραγματικό χρόνο της πορείας των πινακίων, αλλάζοντας πλήρως την καθημερινότητα στα δικαστήρια όλης της Επικράτειας».

Όπως λέει πρόκειται για ένα «…..συνεκτικό πρόγραμμα 27 παράλληλων δράσεων σε συνεργασία με το Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, έχουμε προτεραιοποιήσει την άμεση χορήγηση ηλεκτρονικών υπογραφών σε όλους τους παράγοντες της δίκης, προκειμένου να καταστούν λειτουργικές οι νέες, «έξυπνες» ψηφιακές εφαρμογές. Η επέκταση του ηλεκτρονικού φακέλου, η καθιέρωση του «άυλου διαζυγίου», οι ηλεκτρονικές δηλώσεις παράστασης στα δικαστήρια και η ηλεκτρονική κατάθεση μήνυσης και παρακολούθησης της ροής της, αποτελούν κρίσιμες δράσεις, που φιλοδοξούμε να μεταβάλλουν τον λειτουργικό πλαίσιο της δικαιοσύνης τους επομένους μήνες».

Πώς θα λειτουργεί

Πρόκειται ουσιαστικά για το μοντέλο της Εσθονίας η οποία είχε περάσει στην ψηφιακή εποχή, επιτρέποντας την πραγματοποίηση μιας δίκης ή ακροαματικής διαδικασίας από απόσταση, παρακάμπτοντας με αυτό τον τρόπο το εμπόδιο της πανδημίας. Ο κατηγορούμενος, δηλαδή, βρίσκεται στο σωφρονιστικό ίδρυμα, οι εκπρόσωποι της δικαστικής αρχής στην έδρα τους και οι δικηγόροι ή οι μεταφραστές σε οποιοδήποτε σημείο κατάλληλο για την ομαλή διεξαγωγή της διαδικασίας.

Πρόκειται για ένα έργο προϋπολογισμού 16,7 εκατ. ευρώ, ο μειοδοτικός διαγωνισμός για το οποίο πρόκειται να ξεκινήσει το αμέσως προσεχές διάστημα. Η ανάδοχος εταιρεία θα αναλάβει να παρέχει υπηρεσίες τηλεδιάσκεψης σε δικαστήρια και σωφρονιστικά καταστήματα, όπως και ενημέρωσης της πορείας των πινακίων και των εκθεμάτων των δικαστηρίων. Μέσω της δημιουργίας ηλεκτρονικού πινακίου θα περιοριστούν οι χαμένες ανθρωποώρες που απαιτεί η παρουσία στα δικαστήρια των εμπλεκομένων σε μία υπόθεση πολλές ώρες πριν διεξαχθεί μία δίκη, της οποίας η ακριβής ώρα διεξαγωγής αγνοείται.

Το συγκεκριμένο έργο προβλέπεται από τη βίβλο ψηφιακού μετασχηματισμού που έχει φέρει εις πέρας ο υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Γρηγόρης Ζαριφόπουλος και τέθηκε πρόσφατα σε δημόσια διαβούλευση από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης.

Το έργο θα υλοποιήσει η Κοινωνία της Πληροφορίας, με στόχο τη δημιουργία δικτύου παροχής υπηρεσιών τηλεδιάσκεψης, που θα καλύπτει τις ανάγκες των πολιτικών, ποινικών και διοικητικών δικαστηρίων, του ανακριτικού έργου (Πρωτοδικεία και Εισαγγελίες) και των αιτημάτων δικαστικής συνδρομής. Για τον σκοπό αυτό, θα εγκατασταθούν σταθερά συστήματα τηλεδιάσκεψης στις δικαστικές έδρες, ενώ στις υπόλοιπες περιπτώσεις θα λειτουργούν κινητά συστήματα τηλεδιάσκεψης σε πιστοποιημένους χώρους εντός των δικαστικών φορέων καθώς και των καταστημάτων κράτησης.

Τα οφέλη των δικών από απόσταση περιλαμβάνουν τον περιορισμό του κόστους που σχετίζεται με τη μετακίνηση των μαρτύρων και επωμίζεται ο πολίτης στην περίπτωση των πολιτικών δικαστηρίων και το κράτος στην περίπτωση των ποινικών.

Όπως και την καλύτερη αξιοποίηση των αστυνομικών δυνάμεων που απασχολούνται κατά τη μεταγωγή επικίνδυνων κακοποιών στα δικαστήρια, κάτι που γίνεται αντιληπτό εάν ληφθεί υπόψη ότι σε ορισμένες περιπτώσεις (π.χ. τρομοκρατίας) ενδέχεται να απαιτηθούν έως και 800 αστυνομικοί.

Δίκες από απόσταση

Οι δίκες από απόσταση διευκολύνουν το έργο της Δικαιοσύνης και σε υποθέσεις που απαιτείται η κατάθεση ευάλωτων (π.χ. ανήλικοι, κακοποιημένες γυναίκες) ή προστατευόμενων μαρτύρων. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες η δίκη από απόσταση αποτελεί παράδοση. Όχι όμως και στην Ελλάδα.

​Το έργο έχει δύο σκέλη, περιλαμβάνοντας εκτός από την παροχή υπηρεσιών τηλεδιάσκεψης, τη δημιουργία ηλεκτρονικού πινακίου. Υπολογίζεται ότι μέσα στην επόμενη χρονιά θα ολοκληρωθεί η διαδικασία επιλογής του μειοδότη, ο οποίος σε διάστημα 22 μηνών, έως τον Οκτώβριο του 2023, θα υλοποιήσει το έργο, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα. Πυλώνες του συστήματος είναι μία διαδικτυακή πύλη μέσω της οποίας θα κατατίθενται τα αιτήματα για τηλεδιάσκεψη.

Μία πλατφόρμα διαχείρισης κρατήσεων θα επιτρέπει στους πιστοποιημένους χρήστες (δικαστές και δικηγόρους) να αιτούνται την απομακρυσμένη εξέταση μαρτύρων-κατηγορουμένων, ενώ το υποσύστημα ροών εργασίας θα εξασφαλίζει την ψηφιοποίηση των διαδικασιών που απαιτούνται για την έγκριση και οριστικοποίηση της δέσμευσης.

Θα υπάρχει επίσης, και πλατφόρμα διαχείρισης χρηστών, που θα επιτρέπει τη διαβαθμισμένη πρόσβαση με ταυτόχρονη απόδοση των απαιτούμενων δικαιωμάτων χρήσης, στους χρήστες του συστήματος (π.χ. διαχειριστές, πολίτες κ.λπ.).

Όσον αφορά το ηλεκτρονικό πινάκιο, θα δημιουργηθεί ένα πληροφοριακό σύστημα, μέσω του οποίου θα δημοσιεύεται σε πραγματικό χρόνο η πορεία των πινακίων και των εκθεμάτων των δικαστηρίων της χώρας στο Διαδίκτυο και στους ενδιαφερομένους. Θα παρέχεται και η δυνατότητα άμεσης και σε πραγματικό χρόνο ενημέρωσης της πορείας των πινακίων, μέσω ειδικών ηλεκτρονικών εφαρμογών (apps), ώστε δικηγόροι και διάδικοι να μη συνωστίζονται, περιμένοντας να ξεκινήσει η εκδίκαση της υπόθεσής τους.