Μυστικές συνομιλίες Ιράν – Σαουδικής Αραβίας για τον εμφύλιο της Υεμένης

Οι μυστικές συνομιλίες μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του μεγάλου αντιπάλου της του Ιράν αποτελούν ένδειξη της στροφής προς τη διπλωματία έπειτα από χρόνια εντάσεων και πολέμων δι’ αντιπροσώπων, τη στιγμή που το βασίλειο του Κόλπου προσπαθεί να βρει διέξοδο από το τέλμα της Υεμένης.

Αντιπροσωπεία από τη Σαουδική Αραβία υπό τον επικεφαλής των υπηρεσιών Πληροφοριών Χάλιντ μπιν Άλι αλ Χουμαϊντάν συναντήθηκε με Ιρανούς αξιωματούχους στη Βαγδάτη στις 9 Απριλίου, ενώ αναμένονται και άλλες συναντήσεις αυτό τον μήνα, σύμφωνα με πολλές πηγές.

Οι διπλωματικές επαφές

Ο διάλογος αυτός αποτελεί την πρώτη πραγματική προσπάθεια να αμβλυνθεί η ένταση μεταξύ των δύο περιφερειακών δυνάμεων, αφότου διέκοψαν τις σχέσεις τους το 2016 όταν Ιρανοί διαδηλωτές εξοργισμένοι από την εκτέλεση από τις σαουδαραβικές αρχές ενός σιίτη ιερωμένου επιτέθηκαν εναντίον διπλωματικών αποστολών της χώρας.

Το Ριάντ αναζητεί πλέον τη στήριξη της Τεχεράνης για να εξέλθει από το τέλμα της κρίσης στην Υεμένη, μια πολυδάπανη στρατιωτική επιχείρηση που διαρκεί έξι χρόνια με στόχο να στηρίξει την κυβέρνηση της χώρας αυτής.

Οι αντάρτες Χούθι, που στηρίζονται από το Ιράν, εξαπέλυσαν τον Φεβρουάριο νέα επιχείρηση για την κατάληψη της Μάριμπ, του τελευταίου προπυργίου της κυβέρνησης στη βόρεια Υεμένη.

Παράλληλα με τις προσπάθειες που έγιναν στη Βαγδάτη, αμερικανική αντιπροσωπεία υπό τον ειδικό απεσταλμένο Τιμ Λέντερκινγκ και τον γερουσιαστή Κρις Μέρφι συναντήθηκε την προηγούμενη εβδομάδα στο Ομάν με τον απεσταλμένο του ΟΗΕ για την Υεμένη Μάρτιν Γκρίφιθς, ο οποίος ελπίζει σε μια εκεχειρία ώστε να περιοριστεί η ανθρωπιστική καταστροφή.

“Υπάρχει άμεση σύνδεση μεταξύ των συνομιλιών που διεξήγαγαν Σαουδική Αραβία και Ιράν και όσων συμβαίνουν στο Μουσκάτ, με δεδομένη την επιρροή των Ιρανών στους Χούθι”, δήλωσε ο Άχμεντ Νάγκι, ερευνητής του Carnegie Middle East Center.

“Όλες οι προσπάθειες έχουν στόχο την αποκλιμάκωση της σύγκρουσης μεταξύ των Σαουδαράβων και των Χούθι”, πρόσθεσε.

Μήνυμα στην κυβέρνηση Μπάιντεν

Η Σαουδική Αραβία και το Ιράν έχουν στηρίξει αντίπαλες πλευρές σε πολλές περιφερειακές συγκρούσεις, από τη Συρία ως την Υεμένη. Το Ριάντ θεωρεί τις ένοπλες ομάδες που στηρίζονται από την Τεχεράνη μεγάλη απειλή, κυρίως τους Χούθι που έχουν αυξήσει τις επιθέσεις τους εναντίον πετρελαϊκών εγκαταστάσεων στη Σαουδική Αραβία.

Οι πρόσφατες διπλωματικές προσπάθειες γίνονται την ώρα που ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν προσπαθεί να αναβιώσει τη συμφωνία του 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν (JCPOA) , από το οποίο αποδέσμευσε μονομερώς τις ΗΠΑ το 2018 ο προκάτοχός του Ντόναλντ Τραμπ.

Η Σαουδική Αραβία, μια σουνιτική δύναμη που ανησυχεί ιδιαίτερα από την επέκταση της επιρροής του σιιτικού Ιράν στην περιοχή, ελπίζει να έχει “μια θέση σε ένα δωμάτιο δίπλα στην αίθουσα” των διαπραγματεύσεων, είχε δηλώσει αξιωματούχος από τη Δύση που έχει γνώση της υπόθεσης.

“Δεν υπάρχει τίποτα πιο σημαντικό στον διάλογο μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν”, επιβεβαιώνει η Σίνθια Μπιάνκο, ερευνήτρια για την περιοχή του Κόλπου στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR).

Σύμφωνα με την ίδια, η διπλωματική αυτή στροφή έχει στόχο την ανταλλαγή “της Υεμένης με τη JCPOA”, με το Ριάντ να αυξάνει τους τόνους αναφορικά για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν με την ελπίδα η Τεχεράνη να το βοηθήσει να βρει μια λύση στην κρίση στην Υεμένη.

Ο στρατηγικός στόχος του Ριάντ και οι Χούθι

Πηγή από τη σαουδαραβική κυβέρνηση προειδοποίησε ότι το βασίλειο αναμένει λίγα από τον διάλογό του με το Ιράν έπειτα από χρόνια έντονης αντιπαλότητας. Οι συνομιλίες όμως επιτρέπουν στο Ριάντ “να δείξει στην κυβέρνηση Μπάιντεν ότι είμαστε ‘λογικοί’ και ΄’ανοικτοί στον διάλογο’”, πρόσθεσε η ίδια πηγή.

Με την εικόνα της αμαυρωμένη από μια βροντερή εξωτερική πολιτική και την έντονη καταστολή όλων των αντιφρονούντων στο εσωτερικό της χώρας, η Σαουδική Αραβία προσπαθεί να ρίξει τους τόνους σε πολλά μέτωπα στη Μέση Ανατολή.

Τον Ιανουάριο το Ριάντ συμφιλιώθηκε με το Κατάρ, αφού το κατηγορούσε επί περισσότερα από τρία χρόνια ότι στηρίζει τους εξτρεμιστές και προκαλεί προβλήματα στην περιοχή.

Όμως η βασική του ανησυχία παραμένει η Υεμένη, ένας πόλεμος που έχει προκαλέσει τον θάνατο δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων, σύμφωνα με ΜΚΟ, και έχει βυθίσει τη χώρα στη χειρότερη ανθρωπιστική κρίση παγκοσμίως, όπως αναφέρει ο ΟΗΕ. “Οι Χούθι θα προτιμούσαν να συνομιλούν με τη Σαουδική Αραβία και δεν θα ήθελαν το Ιράν να πάρει τη θέση τους”, προειδοποίησε η Ελάνα ΝτεΛοζιέρ, ερευνήτρια του Washington Institute for Near East Policy.