Πυρετός για τη Σύρτη: Η ετοιμότητα της Αιγύπτου και ο «τρίτος» δρόμος της Τουρκίας

Οι μετακινήσεις στρατευμάτων γύρω από τη Σύρτη τόσο από την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) όσο και από τον Λιβυκό Εθνικό Στρατό (LNA) καταδεικνύουν την ετοιμότητα και των δύο στρατοπέδων για μια πιθανή σύγκρουση στη Σύρτη.

Η διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Τρίπολης από την περασμένη εβδομάδα μετακινεί μαχητές κοντύτερα στην πόλη «πύλη» προς τους κύριους τερματικούς σταθμούς εξαγωγής πετρελαίου της Λιβύης. Από την άλλη, ο LNA στέλνει μαχητές και όπλα για να ενισχύσει την αμυντική του γραμμή στη Σύρτη.

Οι εξελίξεις εντός της ρημαγμένης από τον εμφύλιο χώρας, σχολιάζει η κυπριακή Σημερινή, τρέχουν παράλληλα και είναι άμεσα συνυφασμένες με την κινητικότητα που παρατηρείται ανάμεσα στους «αντιπροσώπους» των δύο αντιπάλων στρατοπέδων στο εξωτερικό. Η «απειλή» της Αιγύπτου για επέμβαση στη χώρα μετά την τυπική έγκριση από το Κοινοβούλιο της χώρας φαντάζει πλέον πιο ρεαλιστική στους περιφερειακούς αντιπάλους και ειδικά στην Τουρκία. Εύλογα τίθεται το ζήτημα πώς θα αντιδράσει. Την ίδια ώρα, Άγκυρα και Μόσχα αναπτύσσουν περαιτέρω τη «συνεννόησή» τους και βρίσκουν κοινό έδαφος για να φιλοξενήσει τα γεωπολιτικά συμφέροντα και των δύο άμεσα εμπλεκόμενων στο λιβυκό ζήτημα χωρών.

Η «απειλή» που γίνεται πραγματικότητα

Ένα βήμα πιο κοντά στα εδάφη της Λιβύης βρίσκεται πλέον η Αίγυπτος, αφού το Κοινοβούλιο της χώρας ενέκρινε την ανάπτυξη στρατιωτικών δυνάμεων στο εξωτερικό για την καταπολέμηση «εγκληματικών πολιτοφυλακών» και «ξένων τρομοκρατικών ομάδων» σε ένα «δυτικό μέτωπο», χωρίς να αναφέρει ονομαστικά τη Λιβύη. Η απόφαση αυτή, για την οποία δεν δόθηκαν περαιτέρω λεπτομέρειες, δίνει την εντολή στα αιγυπτιακά στρατεύματα να υπερασπιστούν την εθνική ασφάλεια της χώρας.

Την ώρα που βρισκόταν σε εξέλιξη η ψηφοφορία αυτή, ο Πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι συμφωνούσε με τον Αμερικανό ομόλογό του, Ντόναλντ Τραμπ, ότι υπάρχει ανάγκη για διατήρηση της κατάπαυσης του πυρός στη Λιβύη και αποφυγή της κλιμάκωσης μεταξύ των δυνάμεων που πολεμούν εκεί. Η Αίγυπτος έτσι κι αλλιώς ποτέ δεν έκρυψε τις προθέσεις της για την αποτροπή της κυριαρχίας της διεθνούς αναγνωρισμένης κυβέρνησης και των Τούρκων συμμάχων της, ειδικά μετά τις πρόσφατες μετακινήσεις των μαχητών τους πιο κοντά στην κεντρική πόλη Σύρτη με την ελπίδα να την ανακτήσουν από τον Χαλίφα Χαφτάρ. Η κομβικής σημασίας πόλη, όντας πύλη προς τα λιμάνια εξαγωγής πετρελαίου που κατέχει ο LNA, κηρύχθηκε από τον Σίσι κόκκινη γραμμή για την Αίγυπτο.

Το Κάιρο δεν ανησυχεί όμως μόνο για τις κρίσιμες εγκαταστάσεις πετρελαίου της Σύρτης αλλά και για το ενδεχόμενο προέλασης των τουρκικών στρατευμάτων από τη μεθόριο Λιβύης-Αιγύπτου. Η απόφαση του αιγυπτιακού Κοινοβουλίου δεν έμεινε σε καμιά περίπτωση αναπάντητη από την Άγκυρα, η οποία έσπευσε να προειδοποιήσει το Κάιρο ότι μία πιθανή ανάπτυξη δυνάμεών του στον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης «θα είναι μια επικίνδυνη στρατιωτική περιπέτεια».

Η πιθανή απάντηση της Τουρκίας στην Αίγυπτο

Η απόφαση της αιγυπτιακής Βουλής επιβεβαίωσε με ακόμα έναν τρόπο ότι οι κινήσεις της Τουρκίας και των συμμάχων της στην πόλη Σύρτη δεν θα μείνουν αναπάντητες. Αναλυτές μάλιστα θεωρούν ότι η απόφαση αυτή ενισχύει την πιθανότητα μιας σύρραξης μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου, εξετάζοντας το σενάριο κατά το οποίο ο αιγυπτιακός στρατός περάσει τα σύνορα και πώς θα απαντούσε η Τουρκία σε αυτήν την ενέργεια.

Σε αυτές τις αναλύσεις σημειώνεται ότι εάν η Αίγυπτος επέμβει, η κρίση δεν θα αφορά άμεσα την Τουρκία αλλά θα είναι μια διένεξη Καΐρου – Τρίπολης. Φυσικά αυτή η προσέγγιση σε έναν πολυετή εμφύλιο δι’ αντιπροσώπων δεν μπορεί να ανταποκρίνεται στις πραγματικότητες και έχουν να κάνουν μόνο με το γεγονός ότι η GNA είναι η διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση. Σε κάθε περίπτωση, όμως, δεν είναι προς το συμφέρον της Άγκυρας να έρθει σε άμεση σύγκρουση είτε με την Αίγυπτο είτε με οποιαδήποτε άλλη ισλαμική χώρα, παρά τις όποιες διαφορές έχουν. Πιστεύεται δε ότι αυτός ο τύπος αντιπαράθεσης θα αποδυναμώσει τις δύο πλευρές και θα εξυπηρετήσει τα συμφέροντα άλλων δυνάμεων.

Όπως μεταδίδουν αραβικά ΜΜΕ, Αίγυπτος και Τουρκία κάνουν προετοιμασίες για μια πιθανή σύγκρουση, όχι απαραίτητα με τον δικό τους στρατό. Εκτός από Τούρκους στρατιώτες, η Άγκυρα έχει στείλει στη Λιβύη χιλιάδες μαχητές από τη Συρία, επιτρέποντας έτσι στην κυβέρνηση Αλ Σάρατζ να αλλάξει τις ισορροπίες των δυνάμεων και να τερματίσει την επιχείρηση του Χαφτάρ για κατάληψη της Τρίπολης. Την ίδια ώρα η Αίγυπτος, σύμφωνα με την εφημερίδα Rai Al-Youm, αναβαθμίζει μαζικά τον εξοπλισμό ανταρτών στη Λιβύη.

Ο «τρίτος» δρόμος για τη Σύρτη

Οι δυνάμεις του Σάρατζ προετοιμάζονται για την κατάληψη της Σύρτης και της αεροπορικής βάσης Αλ Τζούφρα. Η κίνηση αυτή θα σήμαινε για την Αίγυπτο υπέρβαση της «κόκκινης γραμμής», όπως δήλωσε πολλές φορές ο πρόεδρος Αλ Σίσι. Ποια είναι όμως η «κόκκινη γραμμή» της Τουρκίας;

Σύμφωνα με διεθνείς αναλυτές, όσον αφορά τη διακυβέρνηση της Σύρτης και της Τζούφρα, η Άγκυρα θα μπορούσε να είναι πιο ανοικτή στο ενδεχόμενο να μην είναι κάτω από τον πλήρη έλεγχο της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας. Οι τοπικοί παράγοντες ή η παρουσία μιας διεθνούς δύναμης θα αποτελούσαν κάποιες εναλλακτικές, αλλά κόκκινη γραμμή για την Άγκυρα θα αποτελούσε οι περιοχές αυτές να παραμείνουν κάτω από τον έλεγχο των δυνάμεων του Λιβυκού Εθνικού Στρατού. Γι’ αυτό οι διακηρύξεις της Αιγύπτου για επέμβαση δεν συνιστούν μεγάλη απειλή για την Τουρκία, αφού εκτιμά ότι εάν κάνει πράξη την απόφαση που λήφθηκε από την αιγυπτιακή Βουλή, η επιχείρηση αυτή θα είναι περιορισμένη, συμβολική και στη μορφή των αεροπορικών επιδρομών παρά κινήσεις επί του εδάφους.

Πάντως κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει μια συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου, εάν κρίνει η Άγκυρα ότι το Κάιρο έχει το ελεύθερο να κινείται κατά το δοκούν όσον αφορά την εξωτερική του πολιτική, ανεξάρτητα από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Τουρκία. Υπάρχει όμως και το ενδεχόμενο, η κλιμάκωση της έντασης μεταξύ δύο συμμάχων των ΗΠΑ με ορατό τον κίνδυνο ενός απαγορευτικού «ατυχήματος», να κινητοποιήσει τον «κοιμισμένο γίγαντα» και τελικά να επέμβει για αποκατάσταση των ισορροπιών.

Η «συνεννόηση» Τουρκίας – Ρωσίας

Την ώρα που τα ευρωπαϊκά κράτη δείχνουν απρόθυμα ή ανίκανα να καταβάλουν ουσιαστικές προσπάθειες για την επίλυση του λιβυκού ζητήματος, Τουρκία και Ρωσία προχωρούν βαθύτερα και εντοπίζουν το κοινό έδαφος που θα τους επιτρέψει να εξασφαλίσουν τα συμφέροντά τους στην περιοχή.

Σε διαβουλεύσεις που έλαβαν χώραν στην Άγκυρα μεταξύ αντιπροσωπιών των δύο χωρών συμφώνησαν σε διάφορα ζητήματα, με σημαντικότερο από αυτά το ενδεχόμενο δημιουργίας Κοινής Ομάδας Εργασίας για τη Λιβύη και πραγματοποίηση διαβουλεύσεων σύντομα στη Μόσχα. Αυτές οι κινήσεις όμως δεν είναι μονόπλευρες. Σε διεθνές επίπεδο, η Άγκυρα προσεγγίζει τις ΗΠΑ, τη Γερμανία και την Ιταλία για το Λιβυκό, ενώ διατηρεί την επιθετική ρητορική κατά της Γαλλίας, αφού ολοένα και αυξάνονται τα σημεία τριβής τους σε διεθνή θέματα όπως η Βόρεια Αφρική και η Λιβύη, η Ανατολική Μεσόγειος, το Σαχέλ και η Συρία.

Η Τουρκία, την ίδια ώρα, παρά τις καλές σχέσεις που διατηρεί με τη Ρωσία, επιχειρεί να εξασφαλίσει πρόσθετα οφέλη από τους ΝΑΤΟϊκούς συμμάχους της, κεφαλαιοποιώντας την ανησυχία τους για την αυξημένη στρατιωτική παρουσία της Μόσχας στην κεντρική και ανατολική Λιβύη αλλά και τον μεγαλύτερο ρόλο που διεκδικεί στην Ανατολική Μεσόγειο.