Ανάλυση BBC: Η εισβολή της Χαμάς είναι η μεγαλύτερη αποτυχία στην ιστορία του Ισραήλ

Το BBC με μια μακροσκελή ανάλυση αποκαλύπτει τα πέντε δεδομένα που έχουν διαμορφωθεί στην Μέση Ανατολή αλλά και στη διεθνή διπλωματική σκακιέρα μετά από σχεδόν έναν μήνα πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς.

Συγκεκριμένα σε κείμενο που υπογράφει ο διακεκριμένος Βρετανός δημοσιογράφος, Jeremy Bowen, ειδικός σε θέματα διεθνών σχέσεων, γίνονται σαφές οι ευθύνες του Νετανιάχου, η αποτυχία των μυστικών υπηρεσιών του Ισραήλ και η αδυναμία της διεθνούς κοινότητας να επιβάλλει μία λύση η οποία θα αποτελέσει βάση για την ειρήνη.

Αντιθέτως όπως σημειώνεται στην ανάλυση, παρά τα όσα λέει, ο Νετανιάχου, ο μακροβιότερος πρωθυπουργός του Ισραήλ, δείχνει να μην θέλει επί της ουσίας να λυθεί το Παλαιστινιακό καθώς αυτό θα σήμαινε με τα σημερινά δεδομένα τη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους στα εδάφη που ο ίδιος θέλει να ελέγχει, όπως η ανατολική Ιερουσαλήμ.

Την ίδια ώρα, ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην απώλεια των αμάχων, με τα διαθέσιμα στοιχεία να δείχνουν πως οι Ισραηλινοί έχουν σκοτώσει στη Γάζα περισσότερους αμάχους σε έναν μήνα από όσους η Ρωσία στον πόλεμο με την Ουκρανία σε πάνω από 1,5 χρόνο.

Την ίδια ώρα, μαρτυρία ενός ηλικιωμένου αλλά μπαρουτοκαπνισμένου Ισραηλινού στρατιωτικού, φανερώνει πως το στράτευμα δεν έχει εμπιστοσύνη στον Νετανιάχου ο οποίος είναι ο μόνος ο οποίος δεν έχει αναλάβει ευθύνη για όσα έλαβαν χώρα στις 7 Οκτωβρίου με την δολοφονία πάνω από 1.400 Ισραηλινών από τη Χαμάς.

Διαβάστε την ανάλυση του BBC:

Ένα από τα πρώτα πράγματα που πρέπει να καταλάβουμε σχετικά με τα ρεπορτάζ, τις αναλύσεις και τα σχόλια που έχουν ξεχυθεί μετά τις επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, είναι ότι κανείς δεν γνωρίζει όλη την ιστορία. Δεν είναι μόνο, όπως πάντα, δύσκολο να διαπεράσει κανείς την ομίχλη του πολέμου για να καταλάβει τι συμβαίνει στο πεδίο της μάχης.

Η νέα μορφή της σύγκρουσης μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων δεν έχει ακόμη διαμορφωθεί.

Τα γεγονότα εξακολουθούν να κινούνται γρήγορα. Οι φόβοι ότι ο πόλεμος θα μπορούσε να επεκταθεί είναι πραγματικοί. Οι νέες πραγματικότητες στη Μέση Ανατολή υπάρχουν, αλλά η μορφή τους και ο τρόπος που θα λειτουργήσουν εξαρτώνται από την πορεία αυτού του πολέμου για το υπόλοιπο του έτους, και πιθανότατα πέραν αυτού.

Ακολουθούν μερικά πράγματα που γνωρίζουμε και μερικά που δεν γνωρίζουμε. Ο κατάλογος δεν είναι εξαντλητικός. Κάποιοι χλεύασαν τον Ντόναλντ Ράμσφελντ, υπουργό Άμυνας των ΗΠΑ την εποχή της εισβολής στο Ιράκ το 2003, όταν μίλησε για «άγνωστους άγνωστους». Αλλά σε αυτό το μέρος του κόσμου, όπως και σε οποιοδήποτε άλλο, υπάρχουν – και όταν αναδύονται, μπορούν να κάνουν μεγάλη διαφορά.

1.
Ένα βέβαιο είναι ότι οι Ισραηλινοί υποστηρίζουν τη στρατιωτική εκστρατεία για να σπάσει η εξουσία στη Γάζα της Χαμάς και του μικρότερου εταίρου της, της Ισλαμικής Τζιχάντ. Ο θυμός τους οδηγείται από το σοκ των επιθέσεων της Χαμάς, τη δολοφονία περισσότερων από 1.400 ανθρώπων και το γεγονός ότι περίπου 240 όμηροι εξακολουθούν να κρατούνται στη Γάζα.

Συνάντησα τον Noam Tibon, έναν στρατηγό εν αποστρατεία του ισραηλινού στρατού, για να ακούσω πώς κατέβηκε με τη σύζυγό του στο Nahal Oz, ένα κιμπούτς στα σύνορα με τη Γάζα, μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου. Η αποστολή του, η οποία ήταν επιτυχής, ήταν να διασώσει τον γιο του, τη νύφη του και τις δύο μικρές τους κόρες που βρίσκονταν στο ασφαλές δωμάτιο, ακούγοντας τους ενόπλους της Χαμάς να περιφέρονται έξω.

Ο Tibon μπορεί να είναι συνταξιούχος, αλλά είναι ένας πολύ γυμνασμένος 62χρονος. Κατέληξε οπλισμένος με ένα τουφέκι εφόδου και ένα κράνος που είχε πάρει από έναν νεκρό Ισραηλινό στρατιώτη, να ηγείται μιας ομάδας στρατιωτών που είχε συγκεντρώσει μέσα στο χάος εκείνης της ημέρας, εκκαθαρίζοντας το κιμπούτς και σώζοντας τις ζωές της οικογένειάς του και πολλών άλλων.

Ο στρατηγός ήταν ένας Ισραηλινός αξιωματικός της παλιάς σχολής, που μιλούσε ευθέως. «Η Γάζα θα υποφέρει… κανένα έθνος δεν θα συμφωνήσει ότι ο γείτονάς σου θα σφάζει μωρά, γυναίκες ή ανθρώπους. Ακριβώς όπως οι Βρετανοί συντρίψατε τον εχθρό κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Αυτό είναι που πρέπει να κάνουμε στη Γάζα. Χωρίς έλεος».

Με τους αθώους Παλαιστίνιους πολίτες που σκοτώνονται; «Δυστυχώς, αυτό συμβαίνει. Ζούμε σε μια σκληρή γειτονιά και πρέπει να επιβιώσουμε… πρέπει να είμαστε σκληροί. Δεν έχουμε άλλη επιλογή». Πολλοί Ισραηλινοί απηχούν την άποψή του ότι οι θάνατοι Παλαιστίνιων αμάχων είναι ατυχείς, αλλά σκοτώνονται εξαιτίας των ενεργειών της Χαμάς.

2.
Είναι σαφές ότι η επίθεση του Ισραήλ κατά της Χαμάς προκαλεί τρομερή αιματοχυσία. Ο πιο πρόσφατος αριθμός για τους Παλαιστίνιους θανάτους από το υπουργείο Υγείας της Γάζας, που διοικείται από τη Χαμάς, έχει ξεπεράσει τις 9.000 – εκ των οποίων περίπου το 65% είναι παιδιά και γυναίκες.

Δεν είναι σαφές πόσοι από τους άνδρες που έχουν σκοτωθεί ήταν άμαχοι ή πολεμούσαν για τη Χαμάς ή την Ισλαμική Τζιχάντ. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και οι Ισραηλινοί δεν εμπιστεύονται τα στοιχεία του υπουργείου. Αλλά σε προηγούμενες συγκρούσεις, οι στατιστικές για τα παλαιστινιακά θύματα θεωρήθηκαν ακριβείς από διεθνείς οργανισμούς.

Ένα ζοφερό ορόσημο πλησιάζει γρήγορα. Τα Ηνωμένα Έθνη (ΟΗΕ) λένε ότι περίπου 9.700 άμαχοι έχουν σκοτωθεί στην Ουκρανία από την πλήρους κλίμακας ρωσική εισβολή πριν από 21 μήνες.

Εικόνες καταστροφής μετά τον ισραηλινό βομβαρδισμό στον προσφυγικό καταυλισμό της Τζαμπαλίγια

Κάποιοι από τους Παλαιστίνιους νεκρούς θα μπορούσαν να είναι μέλη της Χαμάς. Αλλά ακόμη και αν αυτό το ποσοστό είναι τόσο υψηλό όσο το 10%, πράγμα απίθανο, σημαίνει ότι το Ισραήλ βρίσκεται σε πορεία να έχει σκοτώσει τόσους Παλαιστίνιους αμάχους σε λίγο περισσότερο από ένα μήνα, όσους έχει σκοτώσει η Ρωσία στην Ουκρανία από τον Φεβρουάριο του 2022.

(Ο ΟΗΕ λέει ότι τα στοιχεία του για την Ουκρανία είναι ελλιπή και ο πραγματικός αριθμός των αμάχων που σκοτώθηκαν είναι πιθανότατα υψηλότερος, ενώ στη Γάζα ο αριθμός των νεκρών είναι επίσης πιθανό να είναι υψηλότερος, καθώς πολλοί Παλαιστίνιοι πιστεύεται ότι είναι θαμμένοι κάτω από τα χαλάσματα).

Η υπηρεσία ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ δήλωσε ότι τόσοι πολλοί άμαχοι έχουν σκοτωθεί και τραυματιστεί από τις ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές που έχει σοβαρές ανησυχίες ότι οι επιθέσεις είναι δυσανάλογες και θα μπορούσαν να αποτελούν εγκλήματα πολέμου.

Από τις πρώτες ημέρες μετά τις επιθέσεις της Χαμάς, ο πρόεδρος Μπάιντεν υποστήριξε την απόφαση του Ισραήλ να χρησιμοποιήσει στρατιωτική βία για να απομακρύνει τη Χαμάς από την εξουσία. Πρόσθεσε όμως και τον προσδιορισμό ότι έπρεπε να γίνει «με τον σωστό τρόπο».

Εννοούσε ότι το Ισραήλ πρέπει να τηρήσει τους νόμους του πολέμου που προστατεύουν τους αμάχους.

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν έφτασε στο Τελ Αβίβ. Πριν απογειωθεί, είπε: «Όταν βλέπω ένα παιδί από την Παλαιστίνη – ένα αγόρι, ένα κορίτσι – να ανασύρεται από τα ερείπια ενός κτιρίου που κατέρρευσε, αυτό με χτυπάει στο στομάχι όσο και αν δω ένα παιδί από το Ισραήλ ή οπουδήποτε αλλού».

Έχω αναφερθεί σε όλους τους πολέμους του Ισραήλ τα τελευταία 30 χρόνια. Δεν θυμάμαι μια κυβέρνηση των ΗΠΑ να δηλώνει τόσο δημόσια ότι το Ισραήλ πρέπει να τηρεί τους νόμους του πολέμου. Η επίσκεψη του Μπλίνκεν δείχνει ότι πιστεύει ότι το Ισραήλ δεν ακολουθεί τις συμβουλές του Μπάιντεν.

3.
Κάτι άλλο που γνωρίζουμε με βεβαιότητα είναι ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου βρίσκεται υπό μεγάλη πίεση. Σε αντίθεση με τους αρχηγούς ασφαλείας και στρατού του Ισραήλ, ο ίδιος δεν έχει αναλάβει καμία προσωπική ευθύνη για την καταστροφική σειρά αποτυχιών που άφησαν τις ισραηλινές συνοριακές κοινότητες ουσιαστικά ανυπεράσπιστες στις 7 Οκτωβρίου.

Την περασμένη Κυριακή, 29 Οκτωβρίου, προκάλεσε αναστάτωση όταν δημοσίευσε ένα tweet στο οποίο κατηγορούσε τις μυστικές υπηρεσίες. Ο κ. Νετανιάχου διέγραψε το μήνυμα και ζήτησε συγγνώμη.

Τρεις Ισραηλινοί, ένας πρώην διαπραγματευτής για την ειρήνη, ο πρώην επικεφαλής της Shin Bet (της εσωτερικής υπηρεσίας πληροφοριών του Ισραήλ) και ένας επιχειρηματίας τεχνολογίας, έγραψαν ένα άρθρο στο περιοδικό Foreign Affairs λέγοντας ότι ο κ. Νετανιάχου δεν πρέπει να έχει καμία σχέση με τον πόλεμο και ό,τι ακολουθεί. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός έχει πιστούς υποστηρικτές, αλλά έχει χάσει την εμπιστοσύνη επιφανών προσωπικοτήτων του στρατιωτικού κατεστημένου και του κατεστημένου ασφαλείας του Ισραήλ.

Ο Noam Tibon, ο απόστρατος στρατηγός που πολέμησε στο κιμπούτς Nahal Oz για να σώσει την οικογένειά του, συγκρίνει τον κ. Νετανιάχου με τον Neville Chamberlain, τον Βρετανό πρωθυπουργό που αναγκάστηκε να παραιτηθεί το 1940 και αντικαταστάθηκε από τον Winston Churchill.

Ο Tibon μου είπε: «Πρόκειται για τη μεγαλύτερη αποτυχία στην ιστορία του κράτους του Ισραήλ. Ήταν μια στρατιωτική αποτυχία. Ήταν μια αποτυχία των μυστικών υπηρεσιών. Και ήταν η αποτυχία της κυβέρνησης… Ο πραγματικά υπεύθυνος – και όλη η ευθύνη βαρύνει αυτόν – είναι ο πρωθυπουργός, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου… Είναι υπεύθυνος για τη μεγαλύτερη αποτυχία στην ιστορία του Ισραήλ».

4.
Είναι επίσης σαφές ότι το παλιό status quo έχει συντριβεί. Ήταν δυσάρεστο και επικίνδυνο, αλλά φαινόταν να έχει μια ορισμένη ζοφερά οικεία σταθερότητα. Από το τέλος της τελευταίας παλαιστινιακής εξέγερσης γύρω στο 2005 αναδύθηκε ένα μοτίβο που ο κ. Νετανιάχου πίστευε ότι θα μπορούσε να διατηρηθεί επ’ αόριστον. Αυτή ήταν μια επικίνδυνη ψευδαίσθηση, για όλους τους ενδιαφερόμενους – Παλαιστίνιους και Ισραηλινούς.

Το επιχείρημα ήταν ότι οι Παλαιστίνιοι δεν αποτελούσαν πλέον απειλή για το Ισραήλ. Αντίθετα, ήταν ένα πρόβλημα που έπρεπε να διαχειριστεί. Τα διαθέσιμα εργαλεία περιλαμβάνουν ραβδιά, καρότα και την αρχαία τακτική του «διαίρει και βασίλευε».

Ο κ. Νετανιάχου, έχει υποστηρίξει με συνέπεια ότι το Ισραήλ δεν έχει εταίρο για την ειρήνη. Η Παλαιστινιακή Αρχή η οποία είναι ο κύριος αντίπαλος της Χαμάς, είναι ένας βαθιά προβληματικός οργανισμός και πολλοί που την υποστηρίζουν πιστεύουν ότι ο γερασμένος πρόεδρός της Μαχμούντ Αμπάς πρέπει να παραιτηθεί. Αλλά αποδέχτηκε την ιδέα της δημιουργίας ενός παλαιστινιακού κράτους δίπλα στο Ισραήλ τη δεκαετία του 1990.

Το «διαίρει και βασίλευε» για τον κ. Νετανιάχου σήμαινε να επιτραπεί στη Χαμάς να αναπτύξει την εξουσία της στη Γάζα εις βάρος της ΠΑ.

Ενώ ο μακροβιότερος πρωθυπουργός του Ισραήλ είναι πάντα προσεκτικός σε ό,τι λέει δημοσίως, οι πράξεις του επί πολλά χρόνια δείχνουν ότι δεν θέλει να επιτρέψει στους Παλαιστίνιους να αποκτήσουν ανεξάρτητο κράτος. Αυτό θα συνεπαγόταν την παραχώρηση εδαφών στη Δυτική Όχθη, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, η οποία κατά την ισραηλινή δεξιά πτέρυγα ανήκει στους Εβραίους.

Κατά καιρούς, οι δηλώσεις του κ. Νετανιάχου διαρρέουν. Το 2019, πολλές ισραηλινές πηγές λένε ότι είπε σε μια ομάδα βουλευτών του Λικούντ ότι αν αντιτίθενται σε ένα παλαιστινιακό κράτος θα πρέπει να υποστηρίξουν σχέδια για την άντληση χρημάτων – που παρέχονται κυρίως από το Κατάρ – στη Γάζα. Τους είπε ότι η εμβάθυνση της διαίρεσης μεταξύ της Χαμάς στη Γάζα και της Παλαιστινιακής Αρχής στη Δυτική Όχθη θα καθιστούσε αδύνατη τη δημιουργία ενός κράτους.

5.
Είναι επίσης σαφές ότι το Ισραήλ, υποστηριζόμενο από τους Αμερικανούς, δεν θα ανεχθεί μια συμφωνία που θα επιτρέψει στη Χαμάς να παραμείνει στην εξουσία. Αυτό εγγυάται πολύ περισσότερη αιματοχυσία. Δημιουργεί επίσης μεγάλα ερωτήματα σχετικά με το τι ή ποιος θα τους αντικαταστήσει, τα οποία μέχρι στιγμής δεν έχουν απαντηθεί.

Η σύγκρουση μεταξύ Αράβων και Εβραίων για τον έλεγχο της γης μεταξύ του ποταμού Ιορδάνη και της Μεσογείου διαρκεί πάνω από 100 χρόνια. Ένα μάθημα της μακράς και αιματηρής ιστορίας της είναι ότι δεν θα υπάρξει ποτέ στρατιωτική λύση.

Τη δεκαετία του 1990, η ειρηνευτική διαδικασία του Όσλο καθιερώθηκε για να προσπαθήσει να τερματίσει τη σύγκρουση με τη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ δίπλα στο Ισραήλ. Η τελευταία απόπειρα αναβίωσής της, μετά από χρόνια διαπραγματεύσεων που είχαν διακοπεί, έγινε κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Ομπάμα. Απέτυχε πριν από μια δεκαετία και έκτοτε η σύγκρουση αφήνεται να φουντώσει.

Όπως έχουν πει ο πρόεδρος Μπάιντεν και πολλοί άλλοι, η μόνη πιθανή ευκαιρία για την αποφυγή νέων πολέμων είναι η ίδρυση ενός παλαιστινιακού κράτους δίπλα στο Ισραήλ. Αυτό δεν θα είναι εφικτό με τους σημερινούς ηγέτες σε καμία από τις δύο πλευρές. Οι εξτρεμιστές, τόσο οι Ισραηλινοί όσο και οι Παλαιστίνιοι, θα κάνουν ό,τι μπορούν για να καταστρέψουν την ιδέα, όπως κάνουν από τη δεκαετία του 1990. Ορισμένοι από αυτούς πιστεύουν ότι ακολουθούν το θέλημα του Θεού, γεγονός που καθιστά αδύνατο να τους πείσουμε να δεχθούν έναν κοσμικό συμβιβασμό.

Αλλά αν αυτός ο πόλεμος δεν προκαλέσει αρκετό σοκ ώστε να σπάσουν οι βαθιά ριζωμένες προκαταλήψεις και να καταστεί βιώσιμη η ιδέα των δύο κρατών, τίποτα δεν θα το κάνει.

Και χωρίς έναν αμοιβαία αποδεκτό τρόπο τερματισμού της σύγκρουσης, περισσότερες γενιές Παλαιστινίων και Ισραηλινών θα καταδικαστούν σε περισσότερους πολέμους.