Διεθνής Ασφάλεια
“Η διάλυση μεγάλων τμημάτων των ενόπλων δυνάμεων, μέσα στo κλίμα ευφορίας που δημιούργησε η ειρήνη εκείνης της εποχής, μπορεί να είχε νόημα για πολλούς ανθρώπους”, δήλωσε ο Karl Engelbrektson, διοικητής μονάδας στο Γκότλαντ το 2005, όταν η Σουηδία απέσυρε τον στρατό της από την κρίσιμη στρατηγική θέση στο κέντρο της Βαλτικής. Ακόμα και τότε, θεωρούσε ότι η κίνηση ήταν κακώς μελετημένη. “Η ιστορία αποδεικνύει ότι αυτό ήταν λάθος”.
Όπως αναφέρει το Bloomberg, το Γκότλαντ δίνει στον σουηδικό στρατό μια κυρίαρχη θέση στη Βαλτική, από την οποία μπορεί να ελέγχει κρίσιμες ναυτικές διαδρομές και τον εναέριο χώρο, ένα στρατηγικό προπύργιο που φαινόταν ”άνευ σημασίας” πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Ένα πλούσιο σκανδιναβικό έθνος που είχε συνηθίσει να βρίσκεται μακριά από εμπόλεμες ζώνες, η Σουηδία -μαζί με τις κυβερνήσεις όλης της περιοχής- προετοιμάζεται για το αδιανόητο μέχρι πρόσφατα ενδεχόμενο μιας σύγκρουσης με τη Ρωσία.
Η Σουηδία βρίσκεται στο κέντρο της περιοχής της Βαλτικής Θάλασσας, όπου η γειτονική Φινλανδία μοιράζεται σύνορα 1.300 χιλιομέτρων με τη Ρωσία και τα κράτη της Βαλτικής – Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία – είχαν μια ιστορία μισού αιώνα υπό σοβιετική κυριαρχία.
Όταν η Σουηδία και η Φινλανδία πραγματοποίησαν στρατιωτικές ασκήσεις στα ανοικτά του Γκότλαντ τον Μάρτιο, τέσσερα ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη παραβίασαν για λίγο τον σουηδικό εναέριο χώρο ανατολικά του νησιού – ένα περιστατικό που η σουηδική πολεμική αεροπορία θεώρησε ιδιαίτερα σοβαρό λόγω του γενικότερου πλαισίου.
Η εντολή εισβολής του Βλαντίμιρ Πούτιν – και οι εμπειρογνώμονες στη ρωσική κρατική τηλεόραση που διατείνονται για εισβολή στη Βαλτική – προκάλεσαν μια βιασύνη σε όλο τον βορρά της ΕΕ να ενισχύσουν τους αμυντικούς προϋπολογισμούς, να επανεξοπλίσουν τους στρατούς τους και να παραδώσουν όπλα στην Ουκρανία. Στη Σουηδία και τη Φινλανδία, οι οποίες παρέμειναν προσεκτικά αδέσμευτες κατά τη διάρκεια περισσότερων από τέσσερις δεκαετιών Ψυχρού Πολέμου, δημιουργείται συναίνεση για την ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Λίγα μέρη συμπυκνώνουν αυτή τη μετατόπιση τόσο καλά όσο το Γκότλαντ, όπου η Σουηδία στάθμευσε μονάδες πυροβολικού και αντιαεροπορικών συστημάτων καθώς και μια τεθωρακισμένη ταξιαρχία αρκετών χιλιάδων στρατιωτών κατά τις δεκαετίες που η δυτική Ευρώπη αντιμετώπιζε τη σοβιετική απειλή. Στη δεκαετία του 1960, μπορούσε να συγκεντρώσει 800.000 στρατιώτες από έναν πληθυσμό μικρότερο των 8 εκατομμυρίων και διέθετε το 4% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος του για την άμυνα.
Μετά την κατάρρευση του Τείχους του Βερολίνου, οι δαπάνες έπεσαν κατακόρυφα και η Σουηδία αγκάλιασε τη νέα ισορροπία ασφαλείας. Όταν η μονάδα του Engelbrektson έφυγε το 2005, ο Πούτιν εξακολουθούσε να κάνει ανοίγματα προς τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους και οι κάτοικοι του Γκότλαντ αντιμετώπιζαν μόνο την επέλαση των καλοκαιρινών τουριστών που αναζητούσαν τις παραλίες της Βαλτικής και τα μεσαιωνικά τείχη του Βίσμπι, της έδρας της κομητείας.
Αν και μια μόνιμη φρουρά επέστρεψε τα χρόνια μετά την κατάληψη της χερσονήσου της Κριμαίας από τον Πούτιν από την Ουκρανία το 2014, το σουηδικό κοινό ήταν σε μεγάλο βαθμό αισιόδοξο μέχρι πρόσφατα.
Οι ειδικοί σε θέματα ασφάλειας έχουν σημειώσει ότι το σουηδικό νησί θα αποτελούσε άξονα σε οποιαδήποτε ρωσική εισβολή στις χώρες της Βαλτικής. Ο αντιστράτηγος Michael Claesson, επικεφαλής των κοινών επιχειρήσεων του σουηδικού στρατού, δήλωσε ότι ο έλεγχος του Γκότλαντ δίνει σε ένα κράτος αποτελεσματικό έλεγχο της Βαλτικής.
Οποιαδήποτε αντίδραση του ΝΑΤΟ σε μια ταχεία επίθεση θα παρεμποδιζόταν αν οι ρωσικές δυνάμεις κρατούσαν το νησί, δήλωσε ο Claesson. “Μπορείτε να κάνετε πιο δύσκολη την υπεράσπιση του εδάφους του ΝΑΤΟ στη Βαλτική, καθώς και της Σουηδίας και της Φινλανδίας”, δήλωσε ο αξιωματικός σε συνέντευξή του. “Πρέπει επίσης να λάβετε υπόψη σας ότι δεν είμαστε μέρος οποιασδήποτε στρατιωτικής συμμαχίας και μπορεί να είναι δελεαστικό για τη Ρωσία να προκαλέσει μια χώρα που δεν έχει επίσημες εγγυήσεις ασφαλείας”, πρόσθεσε.
Το νησί, που είναι το μεγαλύτερο της Σουηδίας, αναφέρθηκε και στην ομιλία του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο κοινοβούλιο της Στοκχόλμης, ο οποίος είπε ότι όλοι οι γείτονες της Ρωσίας βρίσκονται σε κίνδυνο.
Το πολεμικό άγχος στο Γκότλαντ έχει επικρατήσει, παρόλο που η Σουηδία δεν έχει παραχωρήσει τον έλεγχο του νησιού από το 1808, όταν το κατέλαβαν για λίγο ρωσικά στρατεύματα κατά τη διάρκεια του Φινλανδικού Πολέμου.
“Λαμβάνουμε καθημερινά ερωτήσεις σχετικά με τα καταφύγια, για το πόσο νερό και τρόφιμα πρέπει να αποθηκεύσετε στο σπίτι, κ.λπ.”, δήλωσε σε συνέντευξή του ο Rikard von Zweigbergk, επικεφαλής της ετοιμότητας και της πολιτικής άμυνας για την περιοχή Gotland.
Ο Claesson έδωσε εντολή να σταλούν ενισχύσεις και οπλισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού στο Gotland τον Ιανουάριο. Η σκόπιμη επίδειξη δύναμης ώθησε το Κρεμλίνο να κατηγορήσει τη Σουηδία για την κλιμάκωση των εντάσεων στην περιοχή. Η καταγγελία, από τον επικεφαλής εκπρόσωπο του Πούτιν, Ντμίτρι Πεσκόφ, έδωσε στον Claesson μια “αίσθηση επιτυχίας”, είπε.
Η πολεμική δράση της Σουηδίας αγγίζει το επίκεντρο μιας πολιτικής συζήτησης στη χώρα, όπου οι αξιωματούχοι είναι διαχασμένοι μεταξύ της επιφυλακτικότητας για μια ευαίσθητη περιφερειακή ισορροπία και της πρόσφατης αύξησης της δημόσιας υποστήριξης για την ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν τώρα ότι μια πλειονότητα των Σουηδών τάσσεται υπέρ της ένταξης στη συμμαχία. Η πρωθυπουργός Μαγκνταλένα Άντερσον -η οποία αντιμετωπίζει εκλογές τον Σεπτέμβριο- δεν αποκλείει την ένταξη, παρόλο που έχει πει ότι μια αίτηση στην παρούσα κατάσταση θα μπορούσε να απειλήσει την περιφερειακή ασφάλεια. Η κυβέρνησή της, η οποία δαπανά επί του παρόντος περίπου το 1,3% του ΑΕΠ για την άμυνα, θέλει να ενισχύσει το επίπεδο αυτό στο 2% του ΑΕΠ -το όριο του ΝΑΤΟ- το συντομότερο δυνατό “πρακτικά”.
“Ο πόλεμος στην Ευρώπη θα επηρεάσει τον σουηδικό λαό”, δήλωσε η Άντερσον νωρίτερα τον Μάρτιο. “Η Ρωσία απειλεί τώρα ολόκληρη την ευρωπαϊκή τάξη ασφαλείας, στην οποία οι χώρες της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της Σουηδίας, βασίζουν την ασφάλειά τους”.
Η Σουηδία, γνωστή περισσότερο για το υψηλό βιοτικό της επίπεδο και την έλλειψη διαφθοράς, αποτελεί σημαντικό εξαγωγέα όπλων. Έχει παράσχει από σφαίρες πυροβολικού μέχρι μαχητικά αεροσκάφη, σε στρατούς σε όλο τον κόσμο. Το αντιαρματικό όπλο NLAW που εκτοξεύεται από τον ώμο, το οποίο αναπτύχθηκε αρχικά από τη σουηδική Saab AB, είναι ένα από τα σημαντικότερα κομμάτια εξοπλισμού για τις ουκρανικές δυνάμεις που μάχονται τον ρωσικό στρατό.
Ο αρχηγός του στρατού Engelbrektson δήλωσε στο Gotland ότι η οικονομική δέσμευση και η βιομηχανική ικανότητα της Σουηδίας την φέρνουν σε καλή θέση. “Είμαστε στην τυχερή θέση ότι μπορούμε πραγματικά να ρίξουμε χρήματα σε ένα πρόβλημα και να έχουμε αποτελέσματα”, δήλωσε.
