Όταν ο Χένρι Κίσινγκερ… προειδοποίησε την Δύση για την Ρωσία και την Ουκρανία

Ο Χένρυ Κίσινγκερ υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους πολιτικούς αναλυτές και μετρ της διπλωματίας του 20ου αιώνα, υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, σύμβουλος Εθνικής Άμυνας του Νίξον, σύμβουλος σε πολλές επιτροπές διεθνούς ανάλυσης, βαθύς γνώστης της ευρωπαϊκής πολιτικής και ιστορίας και συνομιλητής κατά καιρούς του Πούτιν, το 2014 σε ένα “προφητικό” άρθρο του.

Ο Κίσινγκερ που σήμερα είναι 99 ετών (τότε ήταν 91) προειδοποιούσε εδώ και 8 χρόνια για τις δραματικές εξελίξεις τους αμερικάνους πολιτικούς και το αμερικανικό κατεστημένο για τα λάθη που έκαναν στην Ουκρανία από το 2004 μέχρι το 2014 και την μοιραία ανατροπή του τότε εκλεγμένου ουκρανού προέδρου Γιανούκοβιτς. Ποιος άκουσε τον γερόλυκο της διεθνούς διπλωματίας; Ποιος θέλησε να πάρει σοβαρά τις προειδοποιήσεις και τις συστάσεις του; Κι όμως ήταν ο βραβευμένος με Νόμπελ διπλωμάτης που έδωσε τέλος στον πόλεμο του Βιετνάμ και άνοιξε τις πόρτες της Αμερικής στην Κίνα.

Όμως όμως ο Κίσινγκερ – που προείδε τον πόλεμο και την σημερινή καταστροφή εδώ και 8 ολόκληρα χρόνια – δεν μπόρεσε να εισακουστεί. Το αμερικάνικο και το ευρωπαϊκό πολιτικό κατεστημένο δεν άκουσε ποτέ την προειδοποίηση του. Και η Ρωσία του Πούτιν “διέβει τον Ρουβίκωνα”, που τον συμβούλευε δημόσια να μην διαβεί. Πόσο “προφητική” φαντάζει η τελευταία φράση-προειδοποίηση του άρθρου και προς τις δύο πλευρές: “Σκοπός δεν είναι η απόλυτη ικανοποίηση αλλά η ισορροπημένη δυσαρέσκεια. Εάν δεν επιτευχθεί κάποια λύση που βασίζεται σε αυτά ή σε συγκρίσιμα στοιχεία, η στροφή προς την αντιπαράθεση θα επιταχυνθεί. Και αυτό θα έρθει αρκετά σύντομα”.

Και η σύγκρουση επήλθε – όπως την είχε “προφητεύσει” μόλις 8 χρόνια αργότερα με όλες τις συνέπειες ενός νέου θερμού και συνάμα ψυχρού πολέμου στην Ευρώπη.

Το πολιτικό άρθρο που ακολουθεί δημοσιεύθηκε στην Washington Post στις 5 Μαρτίου 2014 κατά την διάρκεια των μεγάλων διαδηλώσεων που ανέτρεψαν την τότε ουκρανική ηγεσία, αλλά συνάμα οδήγησαν στην προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία.

Henry Kissinger: To settle the Ukraine crisis, start at the end

By Henry A. Kissinger

March 5, 2014 – Henry A. Kissinger was secretary of state from 1973 to 1977.

Το άρθρο του Χένρι Κίσινγκερ από το 2014 στην «Washington Post» για το μέλλον -τότε- της Ουκρανίας αποδεικνύεται σήμερα προφητικό, μετά τις δραματικές εξελίξεις στη χώρα και τη ρωσική εισβολή. Όπως ανέφερε τότε ο κορυφαίος Αμερικανός πολιτικός και διπλωμάτης, το ουκρανικό ζήτημα αποτελούσε ανέκαθεν ζήτημα αντιπαράθεσης και αναμέτρησης μεταξύ Ανατολής και Δύσης, ως προς το σε ποια πλευρά θα ενταχθεί. Σύμφωνα με τον Κίσινγκερ, όμως, η Ουκρανία δεν θα έπρεπε να ενταχθεί σε καμία από τις δύο πλευρές, εφόσον θέλει να επιβιώσει και να ευδοκιμήσει. Αντιθέτως, θα έπρεπε να λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ τους.

Ποια στάση έπρεπε να κρατήσουν Ρωσία και Δύση

Θέση του Αμερικανού διπλωμάτη ήταν ότι η Ρωσία, από την πλευρά της, θα πρέπει να απέχει από την προσπάθεια να εξαναγκάσει την Ουκρανία σε καθεστώς δορυφόρου και έτσι να μετακινήσει ξανά τα σύνορα της Ρωσίας. Κι αυτό γιατί, σύμφωνα με τον ίδιο, μια τέτοια ενέργεια θα καταδίκαζε τη Μόσχα να επαναλάβει την ιστορία των «άσκοπων κύκλων» αμοιβαίων πιέσεων με την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ο Κίσινγκερ, όμως, δεν παραλείπει να προσδιορίσει και τη στάση που θα έπρεπε να κρατήσει η Δύση προκειμένου να μη δημιουργηθούν προβλήματα. Συγκεκριμένα, υποστήριζε πως η Δύση θα έπρεπε να καταλάβει ότι η Ουκρανία δεν μπορεί ποτέ να είναι απλώς μια ξένη χώρα για τη Ρωσία. Εξηγεί, μάλιστα, ότι η Ουκρανία ήταν μέρος της Ρωσίας για αιώνες και οι ιστορίες τους ήταν αλληλένδετες πριν από τότε.

Έγραφε ο Κίσινγκερ το 2014:

«Η Ρωσία πρέπει να αποδεχθεί ότι η προσπάθεια να εξαναγκάσει την Ουκρανία σε καθεστώς δορυφόρου, και έτσι να μετακινήσει ξανά τα σύνορα της Ρωσίας, θα καταδίκαζε τη Μόσχα να επαναλάβει την ιστορία της των αυτοεκπληρούμενων κύκλων αμοιβαίων πιέσεων με την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Δύση πρέπει να καταλάβει ότι, για τη Ρωσία, η Ουκρανία δεν μπορεί ποτέ να είναι απλώς μια ξένη χώρα. Η ρωσική ιστορία ξεκίνησε σε αυτό που ονομαζόταν Κιέβο-Ρωσ. Η ρωσική θρησκεία διαδόθηκε από εκεί.

Η Ουκρανία ήταν μέρος της Ρωσίας για αιώνες και οι ιστορίες τους ήταν αλληλένδετες πριν από τότε. Μερικές από τις πιο σημαντικές μάχες για τη ρωσική ελευθερία, ξεκινώντας με τη Μάχη της Πολτάβα το 1709, έγιναν σε ουκρανικό έδαφος. Ο στόλος της Μαύρης Θάλασσας -το μέσο προβολής ισχύος της Ρωσίας στη Μεσόγειο- βασίζεται με μακροχρόνια μίσθωση στη Σεβαστούπολη, στην Κριμαία. Ακόμη και διάσημοι αντιφρονούντες όπως ο Αλεξάντερ Σολζενίτσιν και ο Γιόζεφ Μπρότσκυ επέμειναν ότι η Ουκρανία ήταν αναπόσπαστο μέρος της ρωσικής ιστορίας και, μάλιστα, της Ρωσίας».

Στο πλαίσιο αυτό, λοιπόν, ο Αμερικανός διπλωμάτης υποστήριζε το 2014 πως η Ευρωπαϊκή Ένωση έπρεπε να αναγνωρίσει το γεγονός ότι οι έως τότε πρακτικές της στη διαπραγμάτευση της σχέσης της με την Ουκρανία συνέβαλαν στη μετατροπή μιας διαπραγμάτευσης σε κρίση.

Η ιδιάζουσα περίπτωση της Ουκρανίας

«Η εξωτερική πολιτική είναι η τέχνη του καθορισμού προτεραιοτήτων. Οι Ουκρανοί είναι το καθοριστικό στοιχείο» έγραφε συγκεκριμένα ο Χένρι Κίσινγκερ, και συμπλήρωνε: «Το να αντιμετωπίζεται η Ουκρανία ως μέρος μιας αντιπαράθεσης Ανατολής-Δύσης θα εξάλειφε για δεκαετίες κάθε προοπτική να φέρει τη Ρωσία και τη Δύση -ιδιαίτερα τη Ρωσία και την Ευρώπη- σε ένα συνεργατικό διεθνές σύστημα».

Όπως επεσήμαινε τότε ο Αμερικανός διπλωμάτης και πολιτικός, «η Ουκρανία είναι ανεξάρτητη μόνο για 23 χρόνια. Προηγουμένως βρισκόταν υπό κάποιο είδος ξένης κυριαρχίας από τον 14ο αιώνα. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι ηγέτες της δεν έχουν μάθει την τέχνη του συμβιβασμού, ακόμη λιγότερο την ιστορική προοπτική (…) Μια σοφή πολιτική των ΗΠΑ έναντι της Ουκρανίας θα αναζητούσε έναν τρόπο ώστε τα δύο μέρη της χώρας να συνεργαστούν μεταξύ τους. Πρέπει να επιδιώξουμε τη συμφιλίωση, όχι την κυριαρχία μιας παράταξης».

Και μπορεί ο Κίσινγκερ να πρότεινε τις κινήσεις αυτές ως σωστές επιλογές, αναγνώρισε, ωστόσο, ότι ούτε η Ρωσία ούτε η Δύση έχουν ενεργήσει βάσει αυτής της αρχής. «Ο καθένας έχει κάνει την κατάσταση χειρότερη. Η Ρωσία δεν θα ήταν σε θέση να επιβάλει μια στρατιωτική λύση χωρίς να απομονωθεί σε μια εποχή που πολλά από τα σύνορά της είναι ήδη επισφαλή. Για τη Δύση, η δαιμονοποίηση του Βλαντίμιρ Πούτιν δεν είναι πολιτική, είναι άλλοθι για την απουσία της», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Τόνιζε, μάλιστα, ότι ο Πούτιν θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι, όποια κι αν είναι τα παράπονά του, μια πολιτική στρατιωτικών επιβολών θα προκαλούσε έναν άλλον Ψυχρό Πόλεμο. «Από την πλευρά τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να αποφύγουν να αντιμετωπίζουν τη Ρωσία ως παρεκκλίνουσα που θα διδαχθεί υπομονετικά κανόνες συμπεριφοράς που έχουν θεσπιστεί από την Ουάσιγκτον».

Οι ιδέες του Κίσινγκερ για ένα αποτέλεσμα ασφάλειας όλων των πλευρών.

-Η Ουκρανία θα πρέπει να έχει το δικαίωμα να επιλέγει ελεύθερα τις οικονομικές και πολιτικές συμμαχίες της, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης.

-Η Ουκρανία δεν πρέπει να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.

-Η Ουκρανία θα πρέπει να είναι ελεύθερη να δημιουργήσει οποιαδήποτε κυβέρνηση συμβατή με την εκφρασμένη βούληση του λαού της. Οι σοφοί Ουκρανοί ηγέτες θα επέλεγαν τότε μια πολιτική συμφιλίωσης μεταξύ των διαφόρων περιοχών της χώρας τους. Σε διεθνές επίπεδο, θα πρέπει να ακολουθούν μια στάση παρόμοια με αυτή της Φινλανδίας. Αυτό το έθνος δεν αφήνει καμία αμφιβολία για την απόλυτη ανεξαρτησία του και συνεργάζεται με τη Δύση στους περισσότερους τομείς, αλλά αποφεύγει προσεκτικά τη θεσμική εχθρότητα προς τη Ρωσία.

-Είναι ασυμβίβαστο με τους κανόνες της υπάρχουσας παγκόσμιας τάξης η Ρωσία να προσαρτήσει την Κριμαία.

-Ωστόσο, θα πρέπει να είναι δυνατό να τεθεί η σχέση της Κριμαίας με την Ουκρανία σε λιγότερο προβληματική βάση. Για τον σκοπό αυτό, η Ρωσία θα αναγνωρίσει την κυριαρχία της Ουκρανίας στην Κριμαία.

Και κατέληγε:

«Αυτά είναι αρχές, όχι συνταγές. Σκοπός δεν είναι η απόλυτη ικανοποίηση αλλά η ισορροπημένη δυσαρέσκεια. Εάν δεν επιτευχθεί κάποια λύση που βασίζεται σε αυτά ή σε συγκρίσιμα στοιχεία, η στροφή προς την αντιπαράθεση θα επιταχυνθεί. Και αυτό θα έρθει αρκετά σύντομα».