Άρειος Πάγος: Εγκύκλιος της Εισαγγελίας για την προστασία των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων

Η προστασία των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων (Trafficking), δηλαδή των θυμάτων «του παλαιού παγκόσμιου δουλεμπορίου», αποτελούν το αντικείμενο της εγκυκλίου του αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Γεώργιου Σκιαδαρέση προς τους συναδέλφους του εισαγγελείς Εφετών και Πρωτοδικών.

Αφορμή για την έκδοση της εγκυκλίου αυτής αποτέλεσε η επιστολή του εθνικού εισηγητή για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων Ηρακλή Μοσκώφ προς την Ανωτάτη Εισαγγελία της χώρας, στην οποία υπογράμμιζε ότι οι περισσότερες εισαγγελικές διατάξεις χαρακτηρισμού προσώπων ως θυμάτων εμπορίας ανθρώπου είναι απορριπτικές, παρά τις θετικές εισηγήσεις των αρμοδίων υπηρεσιών της Ελληνικής Αστυνομίας.

Και οι λίγες θετικές εκδίδονται με περιορισμένη χρονική ισχύ, φαινόμενο –όπως χαρακτηριστικά αναφέρει- που δεν συμβαδίζει με το σκοπό και το πνεύμα της σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη δράση κατά της εμπορίας ανθρώπων.

Προσθέτει μάλιστα ο κ. Μοσκώφ, ότι στην πρόσφατη συνάντηση που έγινε με την ομάδα εμπειρογνωμόνων του συμβουλίου της Ευρώπης (GRETA) επισημάνθηκε ως προβληματική η εφαρμογή στην χώρας μας του κανόνα της χορήγησης της προβλεπόμενης από Ευρωπαϊκές συμβάσεις, εύλογης περιόδου αποκατάστασης και περίσκεψης στα θύματα εμπορίας.

Ο κ. Σκιαδαρέσης στην εγκύκλιο του, κατ΄ αρχάς αναφέρει, ότι σύμφωνα με σύμβαση του συμβουλίου της Ευρώπης που υπεγράφη στην Βαρσοβία το Μάιο του 2005 «η εμπορία ανθρώπων με την παγίδευση των θυμάτων της, είναι η σύγχρονη μορφή του παλαιού παγκόσμιου δουλεμπορίου και τα ανθρώπινα όντα αντιμετωπίζονται ως εμπόρευμα προς αγορά και πώληση και υποβάλλονται σε καταναγκαστική εργασία, συνήθως στη βιομηχανία του σεξ, αλλά και στη γεωργία, κ.λπ., έναντι ελάχιστης ή καθόλου αμοιβής».

Και συνεχίζει ο εισαγγελικός λειτουργός, ότι σύμφωνα με εκτιμήσεις «η εμπορία ανθρώπων είναι η 3η σε μέγεθος παράνομη δραστηριότητα αποκόμισης χρημάτων στο κόσμο μετά την διακίνηση όπλων και ναρκωτικών».

Διευκρινίζει μάλιστα ο κ. Σκιαδαρέσης ότι ως εμπορία ανθρώπων, σύμφωνα με την εν λόγω σύμβαση, «ορίζεται η στρατολόγηση, μεταφορά, υπόθαλψη ή υποδοχή προσώπων, που γίνεται με απειλή ή άσκηση βίας ή άλλων μορφών εξαναγκασμού, με απαγωγή, απάτη ή κατάχρηση εξουσίας ή εκμετάλλευση ιδιαίτερα ευάλωτης θέσης ή με προσφορά ή πρόσληψη χρημάτων ή προνομίων, με σκοπό την επίτευξη συναίνεσης αυτών των προσώπων στον έλεγχο τους από άλλο πρόσωπο για λόγους εκμετάλλευσης» και συνεχίζει:

Στον όρο εκμετάλλευση περιλαμβάνεται τουλάχιστον η εκμετάλλευση της πορνείας άλλων, ή άλλες μορφές σεξουαλικής εκμετάλλευσης, η αναγκαστική εργασία ή παροχή υπηρεσιών, η δουλεία και οι παρεμφερείς πρακτικές καθώς και η αφαίρεση οργάνων, καθώς και η στρατολόγηση, μεταφορά, υπόθαλψη ή υποδοχή ενός παιδιού (κάτω των 18 ετών) με σκοπό την εκμετάλλευση».

Όπως επισημαίνεται στην εγκύκλιο στην πράξη οι εισαγγελικές αρχές (και ειδικά του πρώτου βαθμού) αντιμετωπίζουν με μια δυστοκία το όλο θέμα για το χαρακτηρισμό-διαδικασία αναγνώρισης ενός ατόμου ως «θύμα εμπορίας ανθρώπων», εφόσον φυσικά υπάρχουν βάσιμοι λόγοι ή ακόμα και πιθανολόγηση ότι είναι θύματα εμπορίας ανθρώπων.

Κλείνοντας την 11σελιδη εγκύκλιο του ο κ. Σκιαδαρέσης, υπογραμμίζει:

«Δεν αρκεί η γνωστή εισαγγελική εστιασμένη στον κατηγορούμενο ενασχόληση, αλλά χρειάζεται ειδική ενασχόληση και με το θύμα, ώστε εφόσον συντρέχει ενοχή να εξασφαλισθεί η δίκαιη καταδίκη του δράστη της σύγχρονης μορφής δουλεμπορίου».

Μάλιστα, επισημαίνει ότι η συστηματοποίηση των όσων παραγγέλλονται με την εγκύκλιο του προς τους εισαγγελείς Πρωτοδικών και Εφετών, άγει μεταξύ των άλλων, «στην πλέον αποτελεσματική καταπολέμηση της ειδεχθούς για τον πολιτισμό μας εμπορίας ανθρώπων».