Η προειδοποίηση του Μ.Γέλτσιν από το 1992 για την Ουκρανία στον Τ.Μπους: «Είναι αποσταθεροποιητικός παράγοντας»

Ήδη από το 1992 ο πρώτος πρόεδρος της Ρωσίας, Boris Yeltsin, ο οποίος είχε πρωτοστατήσει μαζί με την Ουκρανία και τη Λευκορωσία στη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, είχε προειδοποιήσει τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ, George Bush – με τον οποίο διατηρούσε μια ιδιαίτερα φιλική σχέση – σε μια διευρυμένη συνάντηση στο Camp David για το ότι η Ουκρανία αποτελεί «ένα μεγάλο αποσταθεροποιητικό παράγοντα».

Σύμφωνα με αποχαρακτηρισμένο αντίγραφο της συνομιλίας των δύο προέδρων (κυκλοφόρησε χθες Δευτέρα 30/1 από τον δημόσιο ερευνητικό οργανισμό των ΗΠΑ National Security Archive στο Πανεπιστήμιο George Washington), ο Yeltsin υποστήριξε πως είχε καλές σχέσεις με τον Ουκρανό ομόλογό του, Leonid Kravchuk, η θητεία του οποίου διήρκεσε από το 1991 έως το 1994.

Ακραίοι στο κοινοβούλιο

Σύμφωνα με τον Yeltsin, ήδη από την περίοδο εκείνη, είχαν κάνει την εμφάνιση τους ακραίοι εθνικιστές βουλευτές στο ουκρανικό κοινοβούλιο.

«Υπάρχει μια ομάδα στο Verkhovna Rada (σ.σ. το ουκρανικό κοινοβούλιο).

Αυτοί είναι ακραίοι εθνικιστές, ονομάζονται Rukh. Έχουν επιρροή, αλλά δεν υπάρχει πλειοψηφία στο κοινοβούλιο.

Οι Rukh ασκούν σοβαρή πίεση στον Kravchuk, τη θέση του οποίου εκτιμώ» αναφέρει ο Yeltsin.

Έντεκα εκατομμύρια Ρώσοι στην Ουκρανία

Ζουν στα ανατολικά [της Ουκρανίας], στα σύνορα με τη Ρωσική Ομοσπονδία. Οι Ρώσοι είναι επίσης η πλειοψηφία στην Κριμαία. Θα μπορούσαν να ψηφίσουν υπέρ της ένταξης στη Ρωσία.

Σε σχέση με αυτό το γεγονός, δεν νομίζω ότι η Ουκρανία θα κάνει κάποια ακραία κίνηση» φέρεται να υποστηρίζει ο Yeltsin, ο οποίος ωστόσο off the record, επισημαίνει πόσο αποσταθεροποιητικό παράγοντα στην περιοχή αποτελεί η Ουκρανία.

Το σενάριο της Γιουγκοσλαβίας

Βάσει των εγγράφων που δόθηκαν στη δημοσιότητα, ο Yeltsin είχε στείλει και επιστολή στον Bush για το ίδιο θέμα τον Ιανουάριο του 1992 ενώ έγινε γνωστή και μια συνομιλία που είχε ο Bush με τον Giegor Gaidar, ο οποίος υπήρξε αναπληρωτής πρωθυπουργός της Ρωσίας από το 1992 έως το 1993.

Σε αυτή τη συνομιλία ο Gaidar εκτιμούσε ότι θα απαιτούνταν πολύς χρόνος για να λυθούν οι διαφορές και όλα τα προβλήματα μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας.

Ωστόσο, επισήμανε πως τότε η Ρωσία δεν είχε κατά νου κάποιου είδους «γιουγκοσλαβικού σεναρίου» (δηλαδή διάλυση της Ουκρανίας σε αυτόνομα κράτη ή επαρχίες) στις σχέσεις με την Ουκρανία.

Είναι χαρακτηριστικό πως το Αρχείο Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ αναφέρει πως το θέμα των σχέσεων με την Ουκρανία τέθηκε επί τάπητος σχεδόν σε όλες τις συνομιλίες μεταξύ εκπροσώπων της ηγεσίας των ΗΠΑ και της Ρωσίας.

Ειρηνική επίλυση

Όπως αναφέρεται, ο Yeltsin επιδίωκε τότε να λύσει τις διαφορές του με την Ουκρανία με ειρηνικό τρόπο ενώ περιέγραφε τη σχέση του με τον Ουκρανό πρόεδρο ως πολύ καλή.

Μάλιστα, στις συναντήσεις του με τον Bush, ο Yeltsin είχε καταστήσει την έλλειψη αυτοκρατορικών φιλοδοξιών της Μόσχας στο πλαίσιο των σχέσεων με τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες.