Περίεργη ελληνική «παραίτηση» από τις συστοιχίες πυραύλων επακτίου αμύνης: Υπήρξε παρέμβαση της Άγκυρας;

">

Αν και οι αντιπλοϊκοί πύραυλοι ή πύραυλοι επακτίου αµύνης, σχετικά νωρίς στο ελληνικό οπλοστάσιο µε την απόκτηση δύο συστοιχιών ΜΜ-40 Εxocet Block 2 και τον µετασχηµατισµό αποσυρθέντων µονάδων ΜΜ-38 Exocet από πυραυλακάτους σε κινητές βάσεις χερσαίες βάσεις εκτόξευσής τους, εν τούτοις και παρά την προσπάθεια απόκτησης βλημάτων επακτίου αμύνης που θα κλείδωνε όχι μόνο το Αιγαίο, αλλά και όχι την ελληνική ΑΟΖ στα βάθη της Ανατολική Μεσογείου, δεν τα αποκτούν.

Και σε κλάσμα του κόστους των Rafale και των FDI κι ενώ η εμπειρία τη βύθισης του καταδρομικού Moskva «φωνάζει» για την αναγκαιότητα της προμήθειας.

Φήμες αναφέρουν ότι η Τουρκία συνέδεσε το θέμα του casus belli με την εγκατάσταση πυραυλικών συστημάτων επακτίου αμύνης και την πιθανή εγκατάστασή τους στα νησιά του Αιγαίου.

Αυτή ήταν και η αιτία που είχε «παγώσει» το προγραμμα το οποίο με λιγότερο από 800 εκατ. ευρώ θα είχε «κλειδώσει» το Αιγαίο με ασφαλή τρόπο για την Ελλάδα και χωρίς λειτουργικό κόστος από του κόλπο του Σάρου μέχρι την Αττάλεια.

Στο ελληνικό αµυντικό περιβάλλον υπάρχουν ανάγκες δηµιουργίας πλέγµατος αντιπρόσβασης και άρνησης περιοχής δίχως αυτό να αναιρεί την ανάγκη ύπαρξης ενός ισχυρού στόλου. Σε καµία περίπτωση οι παράκτιες συστοιχίες αντιπλοϊκών πυραύλων δεν υποκαθιστούν µονάδες κρούσης του Πολεµικού Ναυτικού αλλά τις συµπληρώνουν και λειτουργούν πολλαπλασιαστικά σε ότι αφορά την ισχύ του ΠΝ.

Το ΠΝ έχει στη διάθεσή του δύο Μοίρες βληµάτων εδάφους-επιφανείας Exocet MM 40 Block 2. Η κάθε Μοίρα διαθέτει από 4 τετραπλούς εκτοξευτές.

Παράλληλα µε την απόσυρση των ΤΠΚ κλάσης «S» ή Combattante IIa έχει γίνει δυνατή η αποδέσµευση βληµάτων ΜΜ38, η σύνθεση των οποίων εκτιμάται σε 4 διπλούς εκτοξευτές.

Βάσει της ενίσχυσης έχει γίνει δυνατή η ανακατανοµή της σύνθεσης των συστοιχιών των βληµάτων σε 4 συνολικά µονάδες.

Η καθεµία διαθέτει 2 τετραπλούς MM-40 Βlock 2 και 1 διπλό ΜΜ-38 τοποθετηµένους σε στρατηγικά νησιά. Εκτιµάται, χωρίς να υπάρχουν σαφείς πληροφορίες, ότι τα νησιά αυτά είναι η Λήµνος, η Σκύρος, η Χίος και η Ρόδος.

Οι κύριοι ναύσταθµοι του τουρκικού Ναυτικού από τους οποίους τα τουρκικά πλοία εξορµούν στο Αιγαίο είναι του Gölcük στη Θάλασσα του Μαρµαρά, του Aksaz απέναντι από τη Ρόδο και της Φώκαιας βόρεια της Σµύρνης απέναντι από τη Χίο.

Η τελευταία είναι βάση Πεζοναυτών όπου συνήθως βρίσκονται συγκεντρωµένα τα αποβατικά σκάφη του τουρκικού Στόλου.

Με την διάταξη αυτή των επάκτιων συστοιχιών επιτυγχάνεται ένας στοιχειώδης έλεγχος του θαλάσσιου χώρου αλλά φυσικά δεν είναι αρκετός. Τα βλήµατα ΜΜ-38 έχουν εµβέλεια 40 χλµ. περίπου ενώ η εµβέλεια των Βlock 2 ανέρχεται στα 72 χλµ. Τα τελευταία µπορούν να εγγυηθούν ένα αποτελεσµατικό έλεγχο τοποθετηµένα σε Χίο ή Ρόδο, µόνο όµως στην περίπτωση που αφορά κίνηση σκαφών από και προς τους ναυστάθµους.

Σε Λήµνο και Σκύρο οι αποστάσεις είναι οριακές. Παράλληλα ούτε οι ποσότητες των εκτοξευτών (8 τετραπλοί) µπορούν να εγγυηθούν απαγόρευση περιοχής. Είναι αναγκαία λοιπόν η δηµιουργία ενός δικτύου το οποίο θα υπερκαλύπτει τις αποστάσεις των Βlock 2, θα διαθέτει πυκνότητα και θα απαγορεύει την εχθρική ναυτική δραστηριότητα στο ΒΑ και ιδιαίτερα στο ΝΑ Αιγαίο όπου οι αποστάσεις είναι πολύ µεγαλύτερες.

Παροµοίως στο κεντρικό Αιγαίο η θέση της Σκύρου είναι ιδιαιτέρως κρίσιµη. Από την συγκεκριµένη θέση ελέγχεται µια µεγάλη περιοχή στην οποία ο τουρκικός Στόλος θα επιχειρήσει να επιβάλλει πλήρη ναυτική κυριαρχία.

Είναι αυταπόδεικτο εποµένως πως και στα τρία βασικά σηµεία του «άξονα» βορράς-κέντρο-νότος είναι απαραίτητη η παρουσία πυκνού δικτύου αντιπλοϊκών βληµάτων, όµως µε τέτοιες εµβέλειες που να καλύπτουν το σύνολο των περιοχών αυτών.

Το βλήµα Exocet Βlock 3 είναι ένα από τα βλήµατα που θα µπορούσαν να καλύψουν την παραπάνω απαίτηση. Με εµβέλεια που φτάνει τα 180 χλµ. η οποία επιτυγχάνεται µε αλλαγή του πυραυλοκινητήρα και την τοποθέτηση κινητήρα turbojet TRI 60-30, το τόξο κάλυψης επεκτείνεται κατά 150% σε σχέση µε τα Exocet Block 2.

Ο Βlock 3 µπορεί να εκτοξευθεί και να καθοδηγηθεί προς τον στόχο του ακόµη και χωρίς τη χρήση του οργανικού ραντάρ της πυροβολαρχίας, µε διαµόρφωση BOL (Bearing Only Launch) µε αρχική διόπτευση, µε το αδρανειακό σύστηµα ναυτιλίας να το κατευθύνει στην ενδιάµεση πορεία. Στη συνέχεια, την προσβολή στο στόχο αναλαµβάνει ο ενεργός ερευνητής του βλήµατος.

Ο πύραυλος πετά σε προφίλ sea-skimming και αναπτύσσει υψηλή υποηχητική ταχύτητα 0,92 mach (1.134 χ.α.ω.).

Εκτός από τον Exocet υπάρχουν και άλλα βλήµατα που θα µπορούσαν να καλύψουν την απαίτηση. Ανάµεσα σε αυτά είναι το βλήµα NSM που έχει αναπτύξει η νορβηγική εταιρεία Kongsberg Defence & Aerospace. Έχει βάρος 410 χλγρ., µήκος 3,95 µ. πολεµική κεφαλή 125 χλγρ., κινητήρα Microturbo TRI 40 turbojet ο οποίος αποδίδει µέγιστη ώση 800 λιβρών και εµβέλεια 185+ χλµ. Η καθοδήγηση προς το στόχο γίνεται µέσω συνδυασµού αισθητήρων IIR ναυτιλίας GPS, αδρανειακά ή µέσω συστήµατος TRS (terrain reference system).

Το δεύτερο βλήµα που υπερκαλύπτει την απαίτηση για πυραυλική άµυνα είναι το ρωσικό P-800, επίσης γνωστό και ως Yakhont Onyx. Η στρατιωτική του ονοµασία είναι 3Μ55. Έχει βάρος 3.000 χλγρ., µήκος 8,9 µ., διάµετρο 0,7 µ. και πολεµική κεφαλή 250 χλγρ. Προωθείται από ένα κινητήρα ramjet και επιτυγχάνει µέγιστη εµβέλεια 600 χλµ. (για τη ρωσική έκδοση) και µεταξύ 120 και 300 χλµ. για τις εξαγωγικές εκδόσεις.

Το SS-N-26 Onyx Yakhont P-800 πετά και αυτό σε διαµόρφωση sea-skimming µε ταχύτητα 2,5 mach και για την καθοδήγησή του χρησιµοποιεί συνδυασµό αδρανειακού συστήµατος και ενεργού ή παθητικού ραντάρ για την τερµατική του φάση.

Όλα τα παραπάνω βλήµατα είναι τα ικανότερα από άποψη επιδόσεων. Η προµήθειά τους, συµπεριλαµβανοµένης και της µικτής επιλογής και η τοποθέτησή τους σε θέσεις-κλειδιά του Αρχιπελάγους ουσιαστικά «κλειδώνει» τον θαλάσσιο χώρο. Αυτό σηµαίνει ότι µε την κατάλληλη διάταξη των βληµάτων µπορούν να αποµονωθούν ολόκληρες περιοχές στο Βόρειο, Κεντρικό και Νοτιοανατολικό Αιγαίο.

Μάλιστα στις σχετικές µελέτες φαίνεται να προκρίνονται βλήµατα µε υψηλή υποηχητική ή υπερηχητική ταχύτητα, αλλά το κυριότερο είναι αυτό της µεγάλης εµβέλειας που θα κάνει κάθε απόπειρα τόσο για κατάληψη νήσου ή για ναυτικό αποκλεισµό εξαιρετικά παρακινδυνευµένη.

Αν και τα σηµεία-κλειδιά για την τοποθέτηση των βληµάτων παραµένουν τα τέσσερα που προαναφέρθηκαν, εάν παραγγελθούν βλήµατα σε επαρκείς ποσότητες τότε η διασπορά θα µπορεί να είναι µεγαλύτερη. Μεγαλύτερη διασπορά σηµαίνει µικρότερη πιθανότητα καταστροφής από τον αντίπαλο, καθώς οι περισσότερες από τις θέσεις µοιραία θα είναι προσηµειωµένες στον εχθρικό σχεδιασµό.

Ας τα δούµε αναλυτικότερα:

NSM

To 2017 το ελληνικό Ναυτικό ήταν έτοιµο να προχωρήσει στην προµήθεια των βληµάτων επάκτιας άµυνας NSM. Ο νορβηγικός ναυτικός πύραυλος NSM της Kongsberg, αφορούσε ένα πακέτο 40 έως 80 βληµάτων τα οποία θα αντικαταστούσαν ή και θα συµπληρώσουν την επόµενη πενταετία τους AM-39 Block II Exocet (αέρος-επιφανείας) και ΜΜ-40 Block II (εδάφους-επιφανείας).

Στο ΠΝ, θεωρούν ότι η ανάπτυξη σε επιπλέον τρία νησιά (ήδη σε τρία νησιά, υπάρχουν επάκτιες συστοιχίες βληµάτων ΜΜ-40 Block II) επάκτιων βληµάτων των δυνατοτήτων του NSM, θα µπορούσε να ακυρώσει σε σηµαντικό βαθµό την τουρκική ναυτική υπεροπλία, σε τακτικό επίπεδο, όπως αυτή θα διαµορφωθεί τα επόµενα 5-10 χρόνια µε την προµήθεια των φρεγατών χαµηλής παρατηρηστιµότητας TF-100, των κορβετών επίσης χαµηλής παρατηρησιµότητες κλάσης Ada, των αντιτορπιλικών κλάσης TF-2000 και βέβαια του αεροπλανοφόρου Anadolu. Και όλα αυτά εκτός των λοιπών δεκάδων κύριων µονάδων επιφανείας που υπηρετούν σήµερα στο τουρκικό Ναυτικό.

Ο NSM θεωρείται δύσκολα «ανασχέσιµος» από τα συστήµατα εγγύς άµυνας των τουρκικών πολεµικών πλοίων, καθώς ενσωµατώνει ορισµένα χαρακτηριστικά που εξασφαλίζουν υψηλή πιθανότητα προσβολής.

Το βλήµα έχει εµβέλεια 185 χλµ. φέρει τον ίδιο κινητήρα TRI 40 turbojet µε τα Exocet MM 40 block 3, έχει πολεµική κεφαλή βάρους 125 χλγρ. και για την καθοδήγησή του χρησιµοποιεί προηγµένο σύστηµα INS/GPS µε βάση ψηφιακού χάρτη και υπέρυθρο αισθητήρα για την τελική προσβολή του στόχου συγκρίνοντας το είδωλο της υπέρυθρης απεικόνισης µε εικόνες αποθηκευόµενες στην βιβλιοθήκη τω στόχων.

Οι επάκτιες πυροβολαρχίες έχουν σύνθεση τριών κινητών πλατφορµών εκτόξευσης µε 6-12 βλήµατα. ∆ηλαδή αρκούν και 18 βλήµατα για να ενεργοποιηθούν τρεις συστοιχίες, αν και θεωρείται βέβαιο ότι θα οδεύσουµε προς την πλήρη σύνθεση των 36 βληµάτων για χρήση από επίγειους εκτοξευτές σε τρία νησιά.

Η συµβασιοποίηση της σχετικής προµήθειας έχει ξεκινήσει. Για να παρακαµφθούν οι γαλλικές αντιδράσεις είχε προγραµµατιστεί η έναρξη προγράµµατος εκσυγχρονισµού και αναβάθµισης στο επίπεδο Block III των βληµάτων των επακτίων συστοιχιών Exocet ΜΜ-40.

Μια αναβάθµιση που σε συνδυασµό µε την απόκτηση των NSM, µπορεί υπό προϋποθέσεις να καταστήσει το Αιγαίο «κλειστή ελληνική λίµνη» από άποψη στρατηγικής κυριαρχίας.

Πολύτιµα χαρακτηριστικά θεωρούνται η µεγάλη ταχύτητα πτήσης, τα υψηλά επίπεδα ευελιξίας, η δυσκολία ηλεκτρονικής παρεµβολής κατά την πλοήγησή τους, αλλά και η χαµηλή ανιχνευσιµότητά τους. Επιπλέον χαρακτηριστικά είναι η εµπλοκή στόχων σε µεγάλες αποστάσεις πέραν του πεδίου του ορίζοντα και η συνεχιζόµενη αναβάθµιση των δεδοµένων πτήσης τους από δορυφορικά ή επίγεια µέσα.

Για κατηγορίες πυραύλων cruise που εκτοξεύονται από πολεµικά πλοία και συγκεκριµένα αεροσκάφη, ένας ελαφρύτερος και πιο συµπαγής σχεδιασµός είναι επίσης πολύτιµος, επιτρέποντας σε κάθε πλατφόρµα εκτόξευσης να αναπτύσσει περισσότερη ισχύ.

ALAS-C

Ο σερβικός πύραυλο επακτίου αµύνης ALAS-C, έναν εγχώρια σχεδιασµένο και κατασκευασµένο σύστηµα που διαθέτει σύστηµα καθοδήγησης µέσω τηλεοπτικής εικόνας.

Σύµφωνα µε την ιστοσελίδα janes.com, στο πεδίο βολής που παρουσιάστηκε, έπληξε ένα κινούµενο στόχο στα 12,5 χιλιόµετρα που σύµφωνα µε τους κατασκευαστές του είναι η µισή απόσταση στην οποία µπορεί να χτυπήσει στόχους.

Η σερβική εταιρία EDePro που τον κατασκεύασε ανέφερε πως το βεληνεκές του θα αυξηθεί στα 50-60 χιλιόµετρα από τα 25 που είναι τώρα.

Ο πύραυλος αυτός αναπτύχθηκε ειδικά για τα Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα και κύριος στόχος του πυραύλου αυτού είναι να καταστρέφει εχθρικά περιπολικά σκάφη.

Ο αρχικός ALAS είχε κατασκευαστεί για να καταστρέφει τεθωρακισµένα, κέντρα ελέγχου, οχυρώσεις.

Το όπλο είναι ιδανικό για το Αιγαίο και µια συστοιχία κοστίζει λιγότερο από το ένα τρίτο µιας συστοιχίας MM-40 Exocet.

Bastion (K-300P)

Το ρωσικό πυραυλικό σύστηµα Bastion (K-300P) επακτίου αµύνης αποτελεί την επιτοµή των πυραυλικών συστηµάτων κατά πλοίων που βρίσκεται σε παραγωγή στον κόσµο.

Οι επιδόσεις του αποτελούν εγγύηση για την διάτρηση κάθε αντίπαλης αεράµυνας σκαφών επιφανείας.

Ο πύραυλος αποτελεί και την βάση ανάπτυξης του πυραυλικού συστήµατος BrahMos.

Έχει κινητήρα ramjet που του χαρίζει ταχύτητες που φτάνουν τα 2,5µαχ και σε εµβέλειες µέχρι τα 600χλµ για την έκδοση για το ρωσικό ναυτικό.

Το Bastion (K-300P) είναι το νεότερο ρωσικό σύστηµα παράκτια άµυνας και εντάχθηκε σε υπηρεσία το 2015, στο πλαίσιο σχετικού προγράµµατος ένταξης σε υπηρεσίας των νεότερων συστηµάτων παράκτιας άµυνας Bal και Bastion, προς αντικατάσταση όλων των παλαιών πυραυλικών συστηµάτων παράκτιας άµυνας σε υπηρεσία. Με τα νέα βλήµατα το Bastion θα µπορεί να πλήξει στόχους σε αποστάσεις 600 χιλιοµέτρων.

Από το 2015, που έγινε γνωστή η ένταξη σε υπηρεσία του Bastion, αµερικανικά αµυντικά µέσα ενηµέρωσης είχαν εκφράσει την πεποίθηση ότι το σύστηµα αποτελεί πρόβληµα για τη ναυτική ισχύ των ΗΠΑ, ιδιαίτερα στην Άπω Ανατολή, καθώς, µε βεληνεκές 600 χιλιοµέτρων, η Ρωσία µπορεί να ελέγχει τις θαλάσσιες οδούς, από τη Βερίγγειο Θάλασσα µέχρι τη νήσο Σαχαλίνη, δηλαδή σε µια περιοχή που συνδέει τον Αρκτικό µε τον Ειρηνικό Ωκεανό.

Οι περιοχές αυτές είναι κρίσιµες για την εθνική άµυνα και ασφάλεια του Καναδά (βόρεια ακτογραµµή στον Αρκτικό Ωκεανό) και των ΗΠΑ (δυτικές ακτές στον Ειρηνικό Ωκεανό), ενώ αποτελεί κίνδυνο και για την Ιαπωνία, σύµµαχο στρατηγικής σηµασίας για τις ΗΠΑ.

Το βλήµα P-800 Onyx ζυγίζει 3,1 τόνους εκ των οποίων τα 300 κιλά είναι το βάρος της πολεµικής κεφαλής. Η πολεµική κεφαλή µπορεί να είναι υψηλής εκρηκτικότητας ή πυρηνική. Το βλήµα ενσωµατώνει κινητήρα στερεού καυσίµου, κατά την εκτόξευση η οποία γίνεται µε τον εκτοξευτή σε κάθετη θέση.

Στη συνέχει το βλήµα µεταπίπτει σε κατάσταση οριζόντιας τροχιά και επιταχύνει σε υπερηχητικές ταχύτητες (2-2,6 Mach) µε τη χρήση κινητήρα τύπου ramjet και καύσιµο κηροζίνης (T-6). Σύµφωνα µε το Υπουργείο Άµυνας της Ρωσίας σε εξέλιξη βρίσκεται πρόγραµµα ανάπτυξης βελτιωµένης έκδοσης του P-800 Onyx µε βεληνεκές 800 χιλιόµετρα (P-800 Onyx-M).

Το ιδιαίτερα σηµαντικό είναι ότι το βλήµα µπορεί να χρησιµοποιηθεί και κατά χερσαίων στόχων µε τεράστια ακρίβεια όπως αποδείχθηκε στην Συρία.

Το σύστηµα K-300P Bastion-P ανεπτυγµένο σε υπόγειες βάσεις σε λόφους στην δυτική Συρία στην περιοχή της παραθαλάσσιας πόλης Banyias σε απόσταση 30 χλµ. από τις ακτές προστάτευε την χώρα από τυχόν δυτική ναυτική επίθεση. Όπως φαίνεται σε βίντεο που δηµοσιεύτηκε από το ρωσικό υπουργείο Άµυνας οι εκτοξευτές του πυραυλικού συστήµατος K-300P Bastion-P προφυλάσσονται εντός υπόγειων χώρων και για πρώτη φορά τα βλήµατα αυτά χρησιµοποιήθηκαν το 2019 σε επιχειρήσεις όµως όχι κατά πλοίων αλλά κατά χερσαίων στόχων.

Η εξέλιξη αυτή ήταν επιχειρησιακά πρωτόγνωρη, αφού υποτίθεται ότι τα βλήµατα αυτά σχεδιάστηκαν για την καταστροφή πλοίων και όχι χερσαίων στόχων, αλλά τελικά πρόκειται ουσιαστικά για βλήµατα cruise πολλαπλού ρόλου.

Η αλλαγή της χρήσης των βληµάτων αυτών συνιστά έκπληξη τεραστίων διαστάσεων ανατρέποντας τα µέχρι σήµερα δεδοµένα για τους ρωσικούς αντιπλοϊκούς πυραύλους.

Zircon

Μπαίνοντας στην υπηρεσία τους τελευταίους µήνες του 2019, ο Zicron αποκατέστησε οριστικά τη θέση της Ρωσίας ως ηγέτη στους αντιπλοϊκούς κατευθυνόµενους πυραύλους µεγάλης ευελιξίας – µια θέση που είχε προηγουµένως στον Ψυχρό Πόλεµο µε πλατφόρµες όπως ο P-700 Granit και o Kh-22.

Ο πύραυλος είναι αρκετές φορές γρηγορότερος από τους πλησιέστερους ανταγωνιστές του µε ταχύτητα τερµατικού Mach 9, ενώ παράλληλα είναι εξαιρετικά εύχρηστος καθιστώντας σχεδόν αδύνατη την αναχαίτησή του.

Σύµφωνα µε πληροφορίες, ο πύραυλος επωφελείται από µια επικάλυψη «plasma stealth coating» που καθιστά δύσκολη την ανίχνευσή του σε µεγάλη εµβέλεια καθώς είναι αρκετά συµπαγής ώστε να εκτοξεύεται από τυπικά κελιά κάθετης εκτόξευσης σε ρωσικά πολεµικά πλοία.

Μπαίνοντας στην υπηρεσία τους τελευταίους µήνες του 2019, ο Zicron αποκατέστησε οριστικά τη θέση της Ρωσίας ως ηγέτη στους αντιπλοϊκούς κατευθυνόµενους πυραύλους µεγάλης ευελιξίας – µια θέση που είχε προηγουµένως στον Ψυχρό Πόλεµο µε πλατφόρµες όπως ο P-700 Granit και o Kh-22.

Τέσσερις πύραυλοι Zicron µπορούν να φιλοξενηθούν στη θέση ενός µοναδικού σοβιετικού πυραύλου P-700 λόγω του µικρότερου µεγέθους τους. Η ταχύτητα προσβολής του Zicron σε συνδυασµό µε την υψηλή ακρίβεια του επιτρέπει να σχίσει ένα εχθρικό πολεµικό πλοίο στην µέση µε ένα µόνο χτύπηµα. Πλοία ακόµα µεγαλύτερης θωράκισης µπορούν να απενεργοποιηθούν µε ένα υψηλής ακριβείας χτύπηµα δεδοµένης της κατάλληλης κεφαλής.

Οι δυνατότητες του πυραύλου παραµένουν πολύ µπροστά από κάθε άλλο αντίστοιχο σύστηµα, καθώς καλύπτει ένα ευρύ φάσµα απόδοσης, σε διάφορα γεωγραφικά περιβάλλοντα του πλανήτη, από το λιµάνι Λαττάκεια της Συρίας, µέχρι το Αιγαίο.