Όλα όσα πρέπει να γνωρίζεται για τον «Δάρδανο» το νέο σχέδιο της Πολιτικής Προστασίας για τις πλημμύρες

«Δάρδανος» είναι το όνομα το νέου σχεδίου της Πολιτικής Προστασίας για τις πλημμύρες. Συγκεκριμένα, ο λόγος γίνεται για ένα σχέδιο που εξελίσσεται σε τέσσερις φάσεις για την πρόληψη, αντιμετώπιση και διαχείριση των συνεπειών μια πλημμύρας.

Μία εβδομάδα μετά τις πλημμύρες σε Κινέττα, Θάσο, Χαλκιδική, Ρόδο που κόστισαν τη ζωή σε τέσσερις συνανθρώπους «έρχεται» το σχέδιο «Δάρδανος».

Ποιος είναι ο Δάρδανος που έδωσε το όνομά του η Πολιτική Προστασία
Σύμφωνα με πληροφορίες, στην Ελληνική μυθολογία, ο Δάρδανος ήταν γιος του Δία και της Ηλέκτρας, θυγατέρας του Άτλαντος, και ιδρυτής της πόλεως Δαρδάνου στο Όρος Ίδα της Τρωάδος ενώ άλλες καταγραφές συμφωνούν ότι ο Δάρδανος ήλθε στην Τρωάδα από τη Σαμοθράκη.

Προληπτικές ενέργειες αντιμετώπισης φαινομένων στο νεο σχέδιο της Πολιτικής Προστασίας

Το νέο σχέδιο περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τις 4 Φάσεις των προπαρασκευαστικών δράσεων περιφερειών, δήμων, την ενεργοποίηση και επιφυλακή Πυροσβεστικής, Αστυνομίας, Λιμενικού, ΕΚΑΒ, Στρατού και άλλων κρατικών φορέων. Επισημαίνει με λεπτομέρειες και χαρτογράφηση τα σημεία επαπειλούμενων περιοχών και τις ενέργειες κινητοποίησης φορέων και ιδιωτών, που έχουν καταχωρηθεί αναλυτικά στο σχετικό Μητρώο.

Σημαντικό κομμάτι, του «Δάρδανου», πέρα από τις προληπτικές ενέργειες αντιμετώπισης τέτοιων φαινομένων περιλαμβάνει η διαχείριση των συνεπειών, η υποστήριξη των πληγέντων, η αποκλιμάκωση της κατάστασης, η ενημέρωση και φυσικά η άμεση οικονομική ενίσχυση. Τουλάχιστον 7 σελίδες του μνημονίου ενεργειών αφιερώνονται στην λήψη αποφάσεων για τη οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση πολιτών λόγω εκδήλωσης πλημμυρικών φαινομένων.

Όλα όσα περιλαμβάνει το συγκεκριμένο σχέδιο, εμπεριέχουν παλιά και νέα στοιχεία, τα οποία όμως απαιτούν έγκαιρες και γρήγορες διασυνδέσεις-συνέργειες ανάμεσα σε φορείς και επικεφαλής για την έγκαιρη υλοποίησή τους, προκειμένου να αποφευχθούν τραγωδίες όπως Μάνδρα και Μάτι.

Οι τέσσερις φάσεις του σχεδίου της Πολιτικής Προστασίας
Το συγκεκριμένο σχέδιο είχε έναρξη ισχύος στις 18 Νοεμβρίου 2019. Στο μέρος με τις κύριες δράσεις περιλαμβάνονται οι 4 φάσεις των προπαρασκευαστικών ενεργειών.

1η Φάση (συνήθης ετοιμότητα): Συντήρηση εξοπλισμού, εξασφάλιση επικοινωνιών, μνημόνια συνεργασίας, σύγκληση συντονιστικών οργάνων πολιτικής προστασίας. Η μελέτη και εκτέλεση των έργων αντιπλημμυρικής προστασίας δεν αποτελούν αντικείμενο του «Δάρδανου», καθώς η υλοποίησή τους περιγράφεται αναλυτικά στα 7187/7-10-2019 και 7767/30-10-2019 έγγραφα της Διεύθυνσης Σχεδιασμού και Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών της ΓΓΠΠ.

Σε αυτή τη φάση γίνονται οι παρακάτω ενέργειες:

• Αναθεώρηση, επικαιροποίηση, εναρμόνιση σχεδίων πολιτικής προστασίας των εμπλεκόμενων φορέων.
• Εξασφάλιση οικονομικών πόρων για την υλοποίηση δράσεων
• Έλεγχος λειτουργίας του συστήματος επικοινωνίας και ροής πληροφοριών
• Έλεγχος καλής λειτουργίας και συντήρηση εξοπλισμού και μέσων
• Κατάρτιση μνημονίων συνεργασίας με ιδιωτικούς φορείς
• Πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση των πολιτών
• Συγκρότηση επιτροπών καταγραφής ζημιών
• Σύγκληση Συντονιστικών Τοπικών Οργάνων (ΣΤΟ) και
• Συντονιστικών Οργάνων Πολιτικής Προστασίας (ΣΟΠΠ)
• Εξασφάλιση διασύνδεσης και συνεργασίας Κέντρων Επιχειρήσεων
• Προγράμματα εκπαίδευσης προσωπικού

2η Φάση (αυξημένη ετοιμότητα): Αυτή η κατάσταση ετοιμότητας λόγω τεκμηριωμένου κινδύνου ορίζεται από τις προβλέψεις της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας για επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα και συνδέεται με τις παρακάτω δράσεις:

• Ετοιμότητα προσωπικού και μέσων
• Ενημέρωση του κοινού
• Ενημέρωση αγροτών, κτηνοτρόφων

Σε αυτή τη φάση, εξετάζονται και οι περιοχές που θα πλήξουν τα ακραία καιρικά φαινόμενα και καθορίζουν τις ενέργειες, όπως:

• Υδρογραφικό δίκτυο.
• Γεωμορφολογία της λεκάνης απορροής.
• Κορεσμός επιφανειακού εδάφους από προηγούμενες βροχοπτώσεις.
• Φυτοκάλυψη εδάφους.
• Χρήσεις γης.

3η Φάση (Άμεση κινητοποίηση-Επέμβαση): Είναι η φάση εκδήλωσης του φαινομένου και κινητοποίησης των αρμόδιων φορέων, που επικεντρώνεται:

• Απεγκλωβισμό και διάσωση πολιτών από Πυροσβεστικό Σώμα
• Λήψη μέτρων τροχαίας από Ελληνική Αστυνομία
• Μέτρα προστασίας εργαζομένων από τους υπεύθυνους λειτουργίας υποδομών ή εγκαταστάσεων
• Λήψη απόφασης για οργανωμένη απομάκρυνση πολιτών
• Άρση εμποδίων οδικού δικτύου
• Έλεγχος δικτύου πόσιμου νερού
• Οπτικός έλεγχος υποδομών και τεχνικών έργων
• Μέτρα ασφάλειας από ΕΛ.ΑΣ. για την προστασία πολιτών και περιουσίας
• Άμεση επαναλειτουργία δικτύων ηλεκτροδότησης
• Καθαρισμός πλημμυρισμένων περιοχών
• Αποκατάσταση βλαβών δικτύου ύδρευσης και αποχέτευσης
• Κήρυξη περιοχής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης
• Λήψη απόφασης διακοπής μαθημάτων

4η Φάση (Αποκατάσταση-Αρωγή): Σε αυτή δρομολογούνται περαιτέρω δράσεις αρωγής στους πληγέντες, εκτίμηση ζημιών, αποφάσεις αποκατάστασης των καταστροφών. Σε αυτό το κομμάτι του συστήματος κινητοποίησης αντιμετωπίζονται τα εξής:

• Παροχή βοήθειας στους πληγέντες-φιλοξενία
• Οικονομική ενίσχυση για την κάλυψη πρώτων αναγκών, αντικατάσταση οικοσκευής
• Οριοθέτηση πληγείσας περιοχής
• Καταγραφή και αποζημίωση των καταστροφών στο ζωικό και φυτικό κεφάλαιο
• Επαναλειτουργία δικτύων (ΔΕΔΔΗΕ, ΔΕΥΑ, πάροχοι σταθερής-κινητής τηλεφωνίας)
• Αποκατάσταση ζημιών οδικό δίκτυο

15 χάρτες κινδύνου πλημμύρας στο σχέδιο της Πολιτικής Προστασίας
Στον «Δάρδανο» γίνεται μια χαρτογραφική αποτύπωση των περιοχών που έχουν κηρυχθεί σε Κατάσταση Έκτακτης Ανάγκης Πολιτικής Προστασίας σε παράθεση με τις ζώνες δυνητικά Υψηλού Κινδύνου Πλημμύρας.

Η Διεύθυνση Σχεδιασμού και Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών της ΓΓΠΠ, προχώρησε σε μία χαρτογράφηση των περιοχών που έχουν κηρυχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω πλημμυρικών φαινομένων την περίοδο 2015-2019 σε παράθεση με αυτές υψηλού κινδύνου, καθώς και τις περιοχές υψηλής επικινδυνότητας πλημμύρας για περίοδο επαναφοράς 100 έτη.

Στόχος η διευκόλυνση Περιφερειών και Δήμων στη δρομολόγηση έργων και δράσεων που αφορούν τόσο τον έλεγχο λειτουργίας και τη συντήρηση των υφιστάμενων έργων αντιπλημμυρικής προστασίας, όσο και στον προγραμματισμό και την εκτέλεση νέων έργων με βάση την αξιολόγηση των κινδύνων πλημμύρας, που συμβάλλουν στην μείωση του κινδύνου εμφάνισης πλημμυρικών φαινομένων με δυσμενείς επιπτώσεις.

Σε αυτό το πλαίσιο, δημιουργήθηκαν 15 χάρτες σε επίπεδο Περιφέρειας, οι οποίοι έχουν ήδη αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της ΓΓΠΠ, στην ενότητα «Θεματικοί Χάρτες Σχεδίων Πολιτικής Προστασίας», και θα σταλούν προς όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.

Εκκένωση-προληπτική απομάκρυνση στα σχέδια της Πολιτικής Προστασίας
Την ευθύνη λήψης της απόφασης για την οργανωμένη απομάκρυνση των πολιτών, σύμφωνα με το άρθρο 108 του Ν. 4229/2014 αναφέρεται ρητά ότι την έχουν οι κατά τόπους Δήμαρχοι, και αν η καταστροφή επηρεάζει πάνω από έναν δήμο, η απόφαση είναι του αρμόδιου Περιφερειάρχη.

Σε έναν συνδυασμό άρθρων, την απόφαση απομάκρυνσης μπορεί να λάβει ο Γενικό Γραμματέας Πολιτικής Προστασίας ή ο Συντονιστής της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης μετά από σχετική εξουσιοδότηση. Η λήψη της βασίζεται στις εισηγήσεις των φορέων που κατά περίπτωση έχουν την ευθύνη του περιορισμού των επιπτώσεων από την εξέλιξη του πλημμυρικού φαινομένου. Η δράση της οργανωμένης απομάκρυνσης πραγματοποιείται μόνον όταν εξασφαλίζεται εγκαίρως η καλή οργάνωση για την ασφαλή υλοποίησή της.

Ο Δήμαρχος μαζί με τους επικεφαλής των φορέων που εμπλέκονται, πριν λάβει την απόφαση πρέπει να εξασφαλίσει τα παρακάτω:

• Τον αριθμό των ατόμων που πρέπει να απομακρυνθούν
• Τον προσδιορισμό των μέσων μεταφοράς με βάση τον αριθμό των ατόμων
• Τον αρχικό χώρο συγκέντρωσης των πολιτών
• Το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την ειδοποίηση των πολιτών (πόρτα-πόρτα, ΜΜΕ, ραδιοφωνικοί σταθμοί)
• Τη δυνατότητα ελέγχου και διαχείρισης της κυκλοφορίας
• Τη διασφάλιση των επικοινωνιών μεταξύ των φορέων
• Την υποδοχή και φροντίδα των πολιτών
• Το χρονικό διάστημα απομάκρυνσης από την περιοχή

Διαχείριση Ανθρώπινων Απωλειών από την Πολιτική Προστασία
Στην περίπτωση που ένα πλημμυρικό φαινόμενο, προκαλέσει πολυάριθμους θανάτους, ενεργοποιείται το Ειδικό Σχέδιο Διαχείρισης Ανθρώπινων Απωλειών (ΣΔΑΑ). Σε ένα τέτοιο συμβάν, όπως η περίπτωση της Μάνδρας Αττικής, η διαχείριση του υπερβαίνει τις δυνατότητες των Ιατροδικαστικών Αρχών και των άλλων εμπλεκόμενων φορέων.

Γι αυτό το σκοπό καταρτίστηκε το σχέδιο διαχείρισης απωλειών στο πλαίσιο εφαρμογής του Γενικού Σχεδίου Πολιτικής Προστασίας Ξενοκράτης, ωστόσο αναμένεται η 3η έκδοση του με βάση νεότερες θεσμικές αλλαγές. Αυτό θα καθορίζει ένα σύστημα για την κατάλληλη οργάνωση και συντονισμό των εμπλεκόμενων φορέων και υπηρεσιών για την αποτελεσματικότερη διαχείριση συμβάντων με πολυάριθμου θανόντες.

Ο συντονισμός αυτός αφορά τη διασύνδεση επιμέρους δράσεων μεταξύ Αρχών που εμπλέκονται στη διαχείριση των συνεπειών, δηλαδή Ελληνική Αστυνομία, Πυροσβεστικό Σώμα, Λιμενικό Σώμα, ανάλογα με το είδος και τον τόπο του περιστατικού και την εύρεση και διάθεση των πρόσθετων πόρων. Η ενεργοποίηση του ΣΔΑΑ γίνεται από το Γενικό Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας μετά από σχετικό αίτημα της φυσικής ηγεσίας κάποιου από τα Σώματα Ασφαλείας που εμπλέκεται, ενώ μπορεί να εφαρμοστεί ταυτόχρονα ή παράλληλα με κάθε ειδικό σχέδιο αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών ανά κατηγορία καταστροφής.