Guardian: Πώς δημιουργήθηκε ο μύθος της Μοσάντ – 80 χρόνια θρίαμβοι και καταστροφές

Εκτενές ρεπορτάζ του Guardian αναφέρει ότι η υπηρεσία πληροφοριών, του Ισραήλ, η Μοσάντ όπως είναι γνωστή, έχει σημειώσει πολλές θεαματικές νίκες σε σχεδόν 80 χρόνια μυστικών επιχειρήσεων, κερδίζοντας μια μοναδική φήμη για την τολμηρή της κατασκοπεία και την αδίστακτη βία. 

Αλλά ακόμη και πρώην πράκτορες παραδέχονται ότι η ιστορία της υπηρεσίας είναι «περιπετειώδης» με πολλές αποτυχίες που έφεραν σε δύσκολη θέση το Ισραήλ, απογοήτευσαν τους συμμάχους και οδήγησαν σε κατηγορίες για συστηματική περιφρόνηση του διεθνούς δικαίου.

Το Ισραήλ δεν έχει σχολιάσει επίσημα την ταυτόχρονη έκρηξη αυτή την εβδομάδα χιλιάδων βομβητών και ασύρματων που χρησιμοποιούσαν πράκτορες της Χεζμπολάχ στο Λίβανο, η οποία προκάλεσε το θάνατο 37 ανθρώπων και τον τραυματισμό περίπου 3.000 άλλων. Oι ειδικοί συμφωνούν ομόφωνα ότι η Μοσάντ, συντομογραφία του Ινστιτούτου Πληροφοριών και Ειδικών Επιχειρήσεων στα εβραϊκά, ήταν υπεύθυνη.

Σε άλλες πρόσφατες επιχειρήσεις θα έχει επίσης σχεδόν σίγουρα εμπλακεί η υπηρεσία, τονίζεται στο δημοσίευμα του Guardian.

Η Μοσάντ μπορεί να παρείχε τις πληροφορίες που επέτρεψαν τις δολοφονίες τον Ιούλιο του Ισμαήλ Χανίγια, του πολιτικού ηγέτη της Χαμάς που σκοτώθηκε από βόμβα σε υπνοδωμάτιο κυβερνητικού ξενώνα στην Τεχεράνη, και του Φουάντ Σουκρ, ιδρυτικού μέλους της Χεζμπολάχ και στην πραγματικότητα επικεφαλής του επιτελείου, ο οποίος πέθανε στη Βηρυτό αφού έλαβε μήνυμα που τον καλούσε σε διαμέρισμα το οποίο στη συνέχεια χτυπήθηκε από πύραυλο.

Παρόλο που οι πιο τολμηρές επιχειρήσεις τραβούν την προσοχή, μεγάλο μέρος της δουλειάς της Μοσάντ δεν γίνεται ποτέ γνωστό έξω από αυστηρά περιορισμένους κύκλους.

Για δεκαετίες, λίγοι είχαν καν ακούσει για τη Μοσάντ, η οποία ιδρύθηκε επίσημα το 1949. Οι πρώην πράκτορες είχαν εντολή να μην το λένε ούτε στην οικογένειά τους ούτε στην προηγούμενη δουλειά τους και η υπηρεσία δεν παραδέχτηκε ποτέ τη συμμετοχή της σε οποιαδήποτε επιχείρηση.

«Ό,τι έκανε η Μοσάντ ήταν αθόρυβο, κανείς δεν το ήξερε. Ήταν μια εντελώς διαφορετική εποχή. Η Μοσάντ απλά δεν αναφερόταν. Όταν μπήκα, έπρεπε να γνωρίζεις κάποιον για να σε φέρουν μέσα. Τώρα, υπάρχει μια ιστοσελίδα», δήλωσε ο Γιόσι Άλφερ, ο οποίος συμμετείχε σε μερικές από τις πιο γνωστές επιχειρήσεις της υπηρεσίας τη δεκαετία του 1970.

Ένας δεύτερος πρώην πράκτορας δήλωσε ότι μεγάλο μέρος της εργασίας της Μοσάντ ήταν πάντα η πεζή, επίπονη δουλειά της συλλογής πληροφοριών που δεν ενδιαφέρει κανέναν πέρα από την κοινότητα των μυστικών υπηρεσιών.

«Πολλά από αυτά είναι αρκετά βαρετά, για να είμαι ειλικρινής. Ψάχνεις μέσα σε πολύ χώμα για να βρεις το χρυσάφι», είπε.

Οι ανώτεροι αξιωματούχοι της Μοσάντ είναι από καιρό πιο πιθανό να περνούν τον χρόνο τους σε ευαίσθητες διπλωματικές αποστολές, ενημερώνοντας ανώτερους Ισραηλινούς ιθύνοντες για την περιφερειακή πολιτική δυναμική ή χτίζοντας σχέσεις στο εξωτερικό, παρά να στρατολογούν κατασκόπους ή να διεξάγουν επιχειρήσεις όπως αυτή που στόχευσε τη Χεζμπολάχ την περασμένη εβδομάδα.

Επί δεκαετίες, η Μοσάντ επέβλεπε τις επί χρόνια μυστικές προσπάθειες για τη δημιουργία «εχθρών των εχθρών του Ισραήλ», όπως οι Κούρδοι, και οι χριστιανοί στο σημερινό Νότιο Σουδάν. Όπως και με πολλές από τις προσπάθειές της, αυτή είχε μεικτή επιτυχία.

«Αυτοί είναι τώρα άνθρωποι που είτε είναι κυρίαρχοι και ανεξάρτητοι, είτε έχουν μια σταθερή και καλά προστατευόμενη αυτονομία τώρα και η Μοσάντ είχε τεράστια συμβολή εδώ», δήλωσε ο Άλφερ.

Ωστόσο, η υποστήριξη προς τις χριστιανικές παραστρατιωτικές οργανώσεις των Μαρωνιτών στο Λίβανο είχε λιγότερο καλή κατάληξη. Ορισμένοι κατηγορούν τη Μοσάντ ότι αγνόησε τις προειδοποιήσεις σχετικά με τη φήμη των επιλεγμένων αντιπροσώπων της για βιαιότητα και εθνοτικό μίσος και ενθάρρυνε την καταστροφική εισβολή του Ισραήλ στον Λίβανο το 1982, κατά την οποία σκοτώθηκαν χιλιάδες άμαχοι.

Ο Άλφερ δήλωσε ότι η μυθική φήμη της Μοσάντ, που ενισχύεται από σειρές ταινιών και τηλεοπτικών σειρών, θα μπορούσε να βοηθήσει το Ισραήλ ως αποτρεπτικό μέσο, αλλά ότι το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι υπερβολικό.

«Όταν οι Παλαιστίνιοι κοιτούν το Ισραήλ, κοιτούν τη Shin Bet [την εσωτερική υπηρεσία πληροφοριών] και όχι τη Μοσάντ. Η Shin Bet έχει τον παλαιστινιακό φάκελο και έτσι είναι πιο παρούσα στην παλαιστινιακή σύγκρουση … και, για την περιοχή, είναι οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας που τελικά διεξάγουν τους πολέμους και των οποίων η αποτροπή είναι ισχυρότερη ή ασθενέστερη σε στρατηγικό επίπεδο από τη Μοσάντ, παρά όλο το παραλήρημα στο Χόλιγουντ», δήλωσε ο Alpher.

Παρόλα αυτά, οι σεναριογράφοι έλκονται από μερικά από τα πιο θεαματικά κατορθώματα της Μοσάντ.

Τα κατορθώματα της Μοσάντ που την έκαναν διάσημη

Μία από τις πιο διάσημες είναι η σύλληψη το 1960 στην Αργεντινή του Αδόλφου Άιχμαν, ενός ναζιστή αξιωματικού που ήταν βασικός οργανωτής του Ολοκαυτώματος. Άλλες περιλαμβάνουν την κλοπή ολόκληρων πολεμικών πλοίων από το γαλλικό ναυτικό το 1969, την προειδοποίηση για επικείμενη επίθεση από την Αίγυπτο και τη Συρία το 1973 και την παροχή βασικών πληροφοριών για την περίφημη επιδρομή στο Εντέμπε της Ουγκάντα το 1976, η οποία απελευθέρωσε Εβραίους και Ισραηλινούς επιβάτες που είχαν καταληφθεί από Παλαιστίνιους και Γερμανούς εξτρεμιστές.

Το 1980, η υπηρεσία δημιούργησε και λειτούργησε ένα ολόκληρο καταδυτικό θέρετρο στις ακτές της Ερυθράς Θάλασσας του Σουδάν ως κάλυψη για τη μυστική μεταφορά χιλιάδων μελών της εβραϊκής κοινότητας της Αιθιοπίας στο Ισραήλ. Οι κατάσκοποι της Μοσάντ ζούσαν ανάμεσα στους τουρίστες πριν τελικά αναγκαστούν να κλείσουν την επιχείρηση μετά από πέντε χρόνια.

Τα τελευταία χρόνια, υπήρξαν μια σειρά από δολοφονίες που αποδόθηκαν στη Μοσάντ, όπως η δολοφονία του Ιμάντ Μουγκνιέ το 2008, ενός εγκέφαλου της Χεζμπολάχ, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για δεκάδες επιθέσεις εναντίον του Ισραήλ και των ΗΠΑ. Μια σειρά επιστημόνων που συνδέονται με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν έχασαν τη ζωή τους με βίαιο τρόπο, με έναν από αυτούς να σκοτώνεται το 2020 από 15 πυροβολισμούς από ένα προ-τοποθετημένο πολυβόλο που ελεγχόταν από χιλιάδες μίλια μακριά.

Ενώ αυτές οι επιθέσεις ήταν ακριβείς, άλλες ήταν λιγότερο διακριτικές.

Μετά από μια θανατηφόρα επίθεση Παλαιστινίων εξτρεμιστών εναντίον Ισραηλινών αθλητών στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου το 1972, η Μοσάντ ηγήθηκε μιας εκστρατείας για να διαταράξει τα δίκτυα και τις ομάδες που ήταν υπεύθυνες. Πολλοί από αυτούς που σκοτώθηκαν από ισραηλινούς δολοφόνους είχαν μικρή σχέση με την αρχική επίθεση και ορισμένοι δεν είχαν καμία σχέση με τη βία. Η εκστρατεία έληξε όταν μια ομάδα της Μοσάντ πυροβόλησε έναν Μαροκινό σερβιτόρο στη Νορβηγία πιστεύοντας ότι ήταν αξιωματούχος ασφαλείας της Παλαιστινιακής Απελευθερωτικής Οργάνωσης και στη συνέχεια έκανε μια σειρά από περαιτέρω λάθη που οδήγησαν στη σύλληψη και τη δίκη τους από τις τοπικές αρχές.

Αυτή την εβδομάδα παιδιά, απλοί πολίτες και ιατρικό προσωπικό ήταν μεταξύ εκείνων που σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν από εκρηκτικούς βομβητές, οδηγώντας τους εμπειρογνώμονες του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα να καταδικάσουν «τρομακτικές» παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου.

Το 1997, μια προσπάθεια να σκοτωθεί ο Khaled Meshaal, ένας ισχυρός ηγέτης της Χαμάς, πήγε άσχημα στραβά όταν η ομάδα της Μοσάντ συνελήφθη στο Αμμάν από τις τοπικές δυνάμεις ασφαλείας. Το Ισραήλ αναγκάστηκε να παραδώσει ένα αντίδοτο και οι σχέσεις με την Ιορδανία υπέστησαν σοβαρή ζημιά.

Στη συνέχεια, υπάρχει η αποτυχία να μάθουμε οτιδήποτε που θα μπορούσε να προειδοποιήσει για τις επιδρομές της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, από τις οποίες σκοτώθηκαν 1.200 Ισραηλινοί, κυρίως άμαχοι. Η επίθεση προκάλεσε την ισραηλινή επίθεση στη Γάζα και τον τρέχοντα γύρο εχθροπραξιών με τη Χεζμπολάχ.

«Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο ισραηλινός στρατός, οι υπηρεσίες ασφαλείας έχουν όλοι πολλά να επανορθώσουν μετά την 7η Οκτωβρίου, και όχι μόνο στα μάτια συμμάχων και αντιπάλων αλλά και του ίδιου του [ισραηλινού] λαού. Μια αποτυχία δεν σηματοδοτεί ότι οι ισραηλινές υπηρεσίες πληροφοριών δεν είναι αυτό που ήταν κάποτε, αλλά πρέπει ακόμη να ξαναχτίσουν την αύρα τους», δήλωσε ο Μάθιου Λέβιτ, Αμερικανός πρώην αξιωματούχος των μυστικών υπηρεσιών και εμπειρογνώμονας στο Ινστιτούτο της Ουάσινγκτον, ένα φιλοϊσραηλινό αμερικανικό thinktank.

«Αλλά αυτός δεν είναι ο κύριος λόγος [για την επιχείρηση με τους βομβητές και τα γουόκι-τόκι στο Λίβανο] … Το κάνουν επειδή πολεμούν σε [πολλαπλά] μέτωπα και τώρα είναι η ώρα να κάνουν αυτό που πρέπει να γίνει».