Το ΣτΕ εκδίκασε αποζημίωση για Σμηναγό της μοιραίας σύγκρουσης F-16 το 2010

Ήταν 26 Αυγούστου 2010 όταν δύο αεροσκάφη της Πολεμικής Αεροπορίας συγκρούστηκαν στον αέρα κατά τη διάρκεια εκπαιδευτικής άσκησης κοντά στην Ιεράπετρα Κρήτης.

Ο βαρύς απολογισμός της σύγκρουσης ήταν δύο σμηναγοί να χάσουν τη ζωή τους κι ένας υποσμηναγός να τραυματιστεί. Αν και δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει ένα τόσο θλιβερό γεγονός στους κόλπους της Πολεμικής Αεροπορίας, η υπόθεση παρουσιάζει σημαντικό δικαστικό ενδιαφέρον.

Μια υπόθεση που ξεκίνησε το 2012 και ολοκλήρωσε την δικαστική της πορεία φέτος, με τη βούλα του Α’ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας, το οποίο αναγνώρισε την ευθύνη της Ελληνικής Πολιτείας, επιδικάζοντας περισσότερα από 210.000 ευρώ στους συγγενείς του θανόντος (ενός εκ των δύο) Σμηναγού.

Η μοιραία εκπαιδευτική αποστολή

Την ημέρα εκείνη η εκπαιδευτική αποστολή που εκτελούσαν τα αεροσκάφη ήταν άσκηση δίωξης βομβαρδισμού, με τα «ΑΛΕΠΟΥ Β» να επιτίθενται εικονικά και τα «ΑΛΕΠΟΥ Α» να τους αντιστέκονται. Κατά την εξέλιξη της άσκησης, και ενώ τα ΑΛΕΠΟΥ Β1 και Β2 εκτελούσαν ελιγμούς σε χαμηλό ύψος, τα δύο αεροσκάφη κατέληξαν να κατευθύνονται προς το ίδιο σημείο, με αποτέλεσμα να συγκρουστούν.

Ο Σμηναγός που χειριζόταν το ΑΛΕΠΟΥ Β1 σκοτώθηκε ακαριαία από τη σύγκρουση και το αεροσκάφος του καταστράφηκε ολοσχερώς, ο Σμηναγός του ΑΛΕΠΟΥ Β2 αν και κατάφερε να ενεργοποιήσει το σύστημα εκτίναξης, υπέστη σοβαρά τραύματα κατά την προσθαλάσσωσή με αποτέλεσμα να καταλήξει, ενώ τέλος ο υποσμηναγός που επέβαινε στο ΑΛΕΠΟΥ Β2 επέζησε, έχοντας προηγουμένως υποστεί ελαφρείς τραυματισμούς.

Μετά το τραγικό δυστύχημα που σημειώθηκε νότια της Κρήτης, δυτικά της νήσου Χρυσή, διατάχθηκε προανάκριση του Στρατιωτικού Ποινικού Κώδικα, με στόχο να ερευνηθούν τα αίτια και οι συνθήκες της τραγωδίας. Οι πραγματογνώμονες που διορίστηκαν, καθώς και οι μάρτυρες που κατέθεσαν, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρχε μηχανική βλάβη στα αεροσκάφη και ότι οι χειριστές είχαν την απαραίτητη εμπειρία.

Ο χρόνος αντίδρασής τους, ωστόσο, λόγω της εγγύτητας των αεροσκαφών ήταν πολύ μικρός – της τάξης των 2 δευτερολέπτων – και η ταχύτητα προσέγγισης μεγάλη, ώστε, παρόλες τις προσπάθειες εκ μέρους τους για αποφυγή της μοιραίας σύγκρουσης, αυτή κατέστη αναπόφευκτη.

Νεκροί οι πιλότοι Σμηναγοί (Ι) Αναστάσιος Μπαλατσούκας και Ιωσήφ Αναστασάκης.

Η δικαστική εξέλιξη

Οι συγγενείς του θανόντος σμηναγού που χειριζόταν το αεροσκάφος ΑΛΕΠΟΥ Β1, στράφηκαν κατά του ελληνικού Δημοσίου, διεκδικώντας αποζημιώσεις για την ψυχική οδύνη που υπέστησαν.

Με την αγωγή τους ισχυρίστηκαν ότι ο θάνατος του συγγενικού τους προσώπου, προκλήθηκε από παράνομες πράξεις και παραλείψεις των οργάνων του Δημοσίου, προέβαλαν δε, μεταξύ άλλων, ότι το δυστύχημα οφείλεται σε σφάλμα του εκπαιδευτή του διθέσιου αεροσκάφους, ο οποίος -κατά τα κρίσιμα τελευταία δευτερόλεπτα πριν την σύγκρουση- ανέλαβε τον χειρισμό του αεροσκάφους και από λάθος υπολογισμό δεν προέβη στις ανάλογες διορθώσεις της πορείας του, με αποτέλεσμα τη σύγκρουση, κατά πλημμελή εκπλήρωση των καθηκόντων που του ανατέθηκαν.

Το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο δεν έκανε δεκτή την αγωγή των συγγενών του σμηναγού, με αποτέλεσμα η αγωγή τους να αχθεί σε δεύτερο χρόνο ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών.

Το Διοικητικό Εφετείο, αξιολογώντας εκ νέου το αποδεικτικό υλικό, συμπεριλαμβανομένης της έκθεσης πραγματογνωμοσύνης που συντάχθηκε από τους επισμηναγούς, αλλά και τις καταθέσεις των μαρτύρων, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο εκπαιδευτής του ΑΛΕΠΟΥ Β2 προέβη σε εσφαλμένους χειρισμούς, οι οποίοι είχαν ως αποτέλεσμα τη σύγκρουση των δύο αεροσκαφών.

Περαιτέρω, έκρινε ότι -σύμφωνα με το “Basic Employment Manual” της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ και τα διδάγματα της κοινής πείρας- την κύρια ευθύνη αποφυγής σύγκρουσης των αεροσκαφών (ευθύνη διαχωρισμού) έχει το ελεύθερο μέλος του σχηματισμού, δηλαδή το αεροσκάφος, οι κινήσεις του οποίου δεν καθορίζονται από την διαδικασία εκτόξευσης βλήματος.

Το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών, κάνοντας δεκτή την αγωγή των συγγενών, επιδίκασε το ποσό των 160.000 ευρώ στη σύζυγο και την κόρη του, το ποσό των 30.000 ευρώ στους γονείς του σμηναγού, το ποσό των 20.000 ευρώ στις αδελφές του, καθώς και το ποσό των 1.000 ευρώ στην πεθερά του.

Η υπόθεση κατέληξε στο Συμβούλιο της Επικρατείας, έπειτα από αίτηση αναίρεσης που άσκησε το Ελληνικό Δημόσιο, χωρίς όμως να ευδοκιμήσει. Το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο της χώρας, επικυρώνοντας τα όσα έκρινε το Διοικητικό Εφετείο, τάχθηκε υπέρ της άποψης ότι υφίσταται ιδιαίτερο καθήκον του ελεύθερου μέλους του σχηματισμού πολεμικών αεροσκαφών, το οποίο εν προκειμένω παραβιάστηκε, με αποτέλεσμα να επέλθει η θανατηφόρα σύγκρουση.