Τουρκία
O βουλευτής του φιλο-κουρδικού κόμματος HDP, Ομέρ Φαρούκ Γκεργκερίογλου υπέβαλε στην τουρκική Βουλή πρόταση νόμου και διενέργεια έρευνας, προκειμένου να ορισθεί η 6η και 7η Σεπτεμβρίου ημέρα μνήμης για αυτούς που έχασαν τη ζωή τους το 1955.
Ζήτησε, επίσης, να καταγραφούν οι ανθρώπινες και υλικές απώλειες, να υπάρξει αποζημίωση –υλική και ηθική- των θυμάτων και των ιδρυμάτων και να αποδοθεί δικαιοσύνη, έστω και αργά – όπως ανέφερε.
Στην πρόταση αναφέρεται πως, σύμφωνα με τις επίσημες πηγές, καταστράφηκαν 4.214 οικίες, 1.004 επιχειρήσεις, 73 εκκλησίες, 1 συναγωγή, 2 μοναστήρια και 26 σχολεία. Σημειώθηκαν επιθέσεις σε εκκλησίες και υπήρξαν καταστροφές και ζημιές σε εικόνες, σταυρούς και λατρευτικά κειμήλια. Πυρπολήθηκαν εκκλησίες και 11 άτομα βρήκαν το θάνατο στη διάρκεια των επεισοδίων. Σύμφωνα με αναφορά του Παρατηρητηρίου του Ελσίνκι, ο αριθμός των θυμάτων ανέρχεται σε 15.
Όπως σημειώνεται στην πρόταση, το γεγονός ότι το 59% των κατεστραμμένων επιχειρήσεων ανήκε σε Έλληνες, ενώ το 17% σε Αρμένιους και το 12% σε Εβραίους, αποκαλύπτει πως «δεν επρόκειτο απλώς για λεηλασίες, αλλά υπήρχε και η ρατσιστική πλευρά των Σεπτεμβριανών». Ο Τούρκος βουλευτής ζητά στην πρότασή του να ορισθεί η 6η Σεπτεμβρίου ως ημέρα πένθους για αυτούς που απώλεσαν τη ζωή τους στα γεγονότα του 1955 κι επίσης στη διάρκεια της εβδομάδας μνήμης να υπάρχουν σχετικές εκδηλώσεις και δραστηριότητες, με στόχο την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης στην αντιμετώπιση της ρητορικής μίσους και τη γενοκτονία. Οι εκδηλώσεις θα διοργανώνονται σε συνεργασία με συναφή ιδρύματα, οργανισμούς και ΜΚΟ.
«Μεγάλο έγκλημα χωρίς τιμωρία»
Ο αρμενικής καταγωγής βουλευτής Γκαρό Παϊλάν σημειώνει επίσης πως εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες, Αρμένιοι, Εβραίοι και Συροχαλδαίοι αναγκάστηκαν εξαιτίας της πίεσης που τους ασκήθηκε και των απειλών για τη ζωή τους να εγκαταλείψουν τη χώρα, καθώς το πογκρόμ παρέμεινε ατιμώρητο. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι υπαίτιοι του πογκρόμ όχι μόνον δεν τιμωρήθηκαν –κάτι που έχει συμβεί και σε πολλά άλλα αρνητικά γεγονότα της τουρκικής ιστορίας- αλλά αυτοί που ενεπλάκησαν, ή το προκάλεσαν, επιβραβεύθηκαν (περίπτωση Οκτάι Ενγκίν, δράστη επίθεσης στην οικία του Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη). «65 χρόνια έχουν περάσει από αυτό το μεγάλο έγκλημα», σημειώνει ο Παϊλάν, «και το τουρκικό Κοινοβούλιο δεν έχει κάνει κανένα βήμα προκειμένου να αποκαλύψει τους υπαίτιους του πογκρόμ. Το 2015, το αίτημα προς την τουρκική Βουλή της Οικουμενικής Ομοσπονδίας Κωνσταντινουπολιτών με έδρα την Αθήνα, έμεινε αναπάντητο. Η εξακρίβωση της απώλειας ανθρώπων και περιουσιών, η υλική και ηθική αποζημίωση των θυμάτων και ιδρυμάτων και η απόδοση –έστω και αργά- δικαιοσύνης, θα αποτελέσει ένα πρώτο βήμα από το τουρκικό Κοινοβούλιο προκειμένου να λογαριαστεί με το παρελθόν του», καταλήγει ο Παϊλάν.
Την πρόταση του Τούρκου βουλευτή ενισχύουν και ορισμένες εφημερίδες, αν και απουσιάζει παντελώς ως θέμα από τον φιλο-κυβερνητικό τύπο.
Εβρενσέλ: Το Κοινοβούλιο να βρει τους υπαίτιους της 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου. Έχουν περάσει 65 χρόνια από τα γεγονότα της 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου. Ούτε αντιμετωπίστηκε, ούτε ανακηρύχθηκε ημέρα πένθους
Μπιργκιούν: Να λογαριαστείτε με την ντροπή της 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου «Η κληρονομιά της 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου στο σήμερα; Η ατιμωρησία», είναι ο τίτλος άλλου άρθρου της Μπιργκιούν. Στο δημοσίευμα μιλά ο διευθυντής της ομογενειακής εφημερίδας «Απογευματινή», Μιχάλης Βασιλειάδης, που σημειώνει πως τα Σεπτεμβριανά αποτελούν κρίκο μιας σειράς γεγονότων, το οποίο και σχεδιάστηκε και εφαρμόστηκε ειδικά για τους Έλληνες, ωστόσο συμπεριέλαβε και Εβραίους, Αρμένιους και μη μουσουλμάνους. Αποτελεί «πρόγραμμα εξόντωσης».
Για τον Μιχάλη Βασιλειάδη, «αντί να υπάρχει η αντιμετώπιση «θα ευχόμουν να μην έχουν γίνει» τα γεγονότα αυτά, καλό θα ήταν το κράτος να αγκαλιάσει τους πάντες και να προσπαθήσει να βρει λύση στα προβλήματα τους. Θα είναι προς όφελος του κράτους να βγει η αλήθεια στην επιφάνεια. Το κράτος πρέπει να λογαριαστεί με τα γεγονότα αυτά ώστε να μην συμβούν ξανά».
Ο δημοσιογράφος Σερντάρ Κορουτζού, που βοήθησε στη συλλογή φωτογραφιών του Δημήτρη Καλούμενου και εξέδωσε βιβλίο, δηλώνει πως «είναι σημαντικό τα γεγονότα αυτά να χαρακτηρίζονται ως πογκρόμ», ενώ αναφέρεται στη στόχευση στη διάρκεια των Σεπτεμβριανών εκκλησιών, θρησκευτικών χώρων, στη λεηλασία νεκροταφείων (με περιγραφή βανδαλισμών μνημάτων), στην παράνομη είσοδο σε οικίες, στη χρήση βίας. Σε ότι αφορά στις δολοφονίες και τους βιασμούς, σημειώνει πως «δεν γνωρίζουμε τον ακριβή αριθμό». Για τον Κορουτζού, τα Σεπτεμβριανά «παραμένουν στην ιστορία μας ως παράδειγμα ατιμωρησίας της συλλογικής βίας. Η κληρονομιά των Σεπτεμβριανών είναι η ατιμωρησία, με μεγαλύτερο παράδειγμα ατιμωρησίας της ιστορίας την αρμενική γενοκτονία».
Και ο αρχισυντάκτης της αρμενικής εφημερίδας «Αγκός», Πακράτ Εστουκιάν, κάνει λόγο για κουλτούρα ατιμωρησίας στην Τουρκία, σημειώνοντας πως ανά πάσα στιγμή καραδοκεί ο κίνδυνος αυτός. Χαρακτηρίζει δε τα Σεπτεμβριανά ως πογκρόμ που οργανώθηκε από το κράτος. Για τον Estukyan, η κουλτούρα του συλλογικού εγκλήματος έχει εδραιωθεί στην τουρκική κοινωνία. Και υπογραμμίζει πως με βάση αυτή την κουλτούρα «οι άνθρωποι προβαίνουν στις πιο ανεπίτρεπτες ενέργειες».
