Τ.Ερντογάν: «Σύμβολο εξουσίας το νέο τζαμί στην πλατεία Ταξίμ» – Προσπάθεια να περιθωριοποιήσει την δημοκρατική παράδοση

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εγκαινίασε το νέο τζαμί στην πλατεία Ταξίμ, με στόχο να αλλάξει αρχιτεκτονικά την όψη της πόλης σύμφωνα με τα λεγόμενά του.

Ελάχιστοι ήταν αυτοί που πίστεψαν ότι αυτός είναι ο μόνος λόγος, καθώς αρκετοί είναι αυτοί που τον κατηγόρησαν ότι κάνει μία προσπάθεια να περιθωριοποιήσει την δημοκρατική παράδοση της Τουρκίας.

Η ολοκλήρωση του μεγαλόπνοου έργου καθυστέρησε λόγω της αντίστασης της αντιπολίτευσης, του δήμου και της πολεοδομίας. Ο Τούρκος πρόεδρος έκανε λόγο στην πρώτη προσευχή της Παρασκευής στο νέο τζαμί για «κόλπα, απάτες, ψέματα και παγίδες».

Για τον πρόεδρο Ερντογάν το τζαμί στη πλατεία Ταξίμ είναι απλά ένα ακόμα βήμα προς τη ριζική αναμόρφωση της ευρύτερης περιοχής, όπως την υποσχέθηκε μετά την νίκη στις εκλογές του 2011. Το όραμα Ερντογάν περιλάμβανε την κατασκευή συνολικά εννέα νέων κτηρίων.

Νέα τζαμιά ως σύμβολα εξουσίας

Το Φεβρουάριο του 2018 το γνωστό πολιτιστικό κέντρο Ατατούρκ κατεδαφιζόταν για να κατασκευαστεί στο σημείο αυτό μια νέα όπερα. Αρχικά τα σχέδια προέβλεπαν την κατασκευή νέου κτηρίου και στο γειτονικό πάρκο Γκεζί. Οι αντιδράσεις οδήγησαν ωστόσο το 2013 στις γνωστές διαμαρτυρίες στο πάρκο Γκεζί, οι οποίες αντιμετωπίστηκαν βίαια από τις δυνάμεις ασφαλείας. Από τότε το έργο ανακατασκευής ενός οθωμανικού στρατώνα στο πάρκο έχει διακοπεί.

Το τζαμί στη πλατεία Ταξίμ είναι ένα από τα πολλά νέα, εντυπωσιακά τεμένη που οραματίστηκε ο πρόεδρος Ερντογάν για να αλλάξει αρχιτεκτονικά το πρόσωπο της Κωνσταντινούπολης. Τον Μάιο του 2019 εγκαινιάστηκε το Τζαμλιτζά τζαμί, το μεγαλύτερο τζαμί της Τουρκίας. Τον Ιούλιο του 2020 η Αγία Σοφία μετατράπηκε από μουσείο, που ήταν από την εποχή του Κεμάλ και πάλι σε τέμενος, προκαλώντας πλήθος αντιδράσεις και στην τουρκική κοινή γνώμη.

Ο δημοσιογράφος Κεμάλ Καν θεωρεί ότι τα νέα τεμένη είναι στην ουσία σύμβολα εξουσίας με στόχο να επηρεάσουν τον πληθυσμό. Εκτιμά ωστόσο ότι ο σκοπός αυτός δεν έχει επιτευχθεί και ότι το τουρκικό κράτος βιώνει μια βαριά πολιτική κρίση: «Η κοινή γνώμη αμφισβητεί την κυβέρνηση, η οποία χάνει υποστηρικτές όσο εμφανίζονται στον ορίζοντα ολοένα και περισσότερα απτά προβλήματα», λέει ο τούρκος δημοσιογράφος.

H πλατεία Ταξίμ σημείο ιδεολογικής αντιπαράθεσης

Επικριτικές φωνές επιρρίπτουν στον πρόεδρο Ερντογάν ότι αναδεικνύει το οθωμανικό παρελθόν θέλοντας να περιθωριοποιήσει την δημοκρατική παράδοση της Τουρκίας. Η πλατεία Ταξίμ θεωρείται σύμβολο των προσπαθειών εκσυγχρονισμού της Τουρκίας και αποτελεί κόκκινο πανί για τις αντιδραστικές πολιτικές δυνάμεις στη χώρα. Η Μουτσέλα Γιαπίτσι, μέλος του αρχιτεκτονικού επιμελητηρίου της Κων/πολης TMMOB εκτιμά επίσης ότι η πλατεία έχει γίνει σημείο ιδεολογικής αντιπαράθεσης και επειδή υπάρχει εκεί χριστιανική εκκλησία, ο καθολικός Καθεδρικός ναός του Αγίου Πνεύματος.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Τούρκος πρόεδρος επιδιώκει με τις αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις να επαναφέρει στο προσκήνιο την οθωμανική κληρονομιά στην Τουρκία. Αλλά όχι μόνο. Τον Αύγουστο του 2016 ολοκληρώθηκε η κατασκευή της τρίτης γέφυρας στον Βόσπορο, παρά τις αντιδράσεις της αντιπολίτευσης και περιβαλλοντικών οργανώσεων. Οι επικριτικές φωνές εστίασαν και στον σουλτάνο Σελίμ Α΄, το όνομα του οποίου δόθηκε στη νέα γέφυρα κι ας θεωρείται υπεύθυνος για σφαγές Αλεβιτών τον 16 αιώνα.