Ν.Δένδιας: «Αναμένουμε από την Άγκυρα να μας προτείνει νέες ημερομηνίες για τον 63ο γύρο των διερευνητικών επαφών»

Ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας σε συνέντευξή του επισημαίνει ότι με την εξαγγελία για το άνοιγμα μέρους των Βαρωσίων η Τουρκία δεν καταπατεί απλώς το δίκαιο, αλλά επιχειρεί να αλλάξει το πλαίσιο επίλυσης του Κυπριακού.

«Η Τουρκία τείνει να πάρει οριστικό διαζύγιο με τη διεθνή νομιμότητα και αποτελεί πλέον την μειοψηφία του ενός», τονίζει.

«Υπάρχει χάσμα μεταξύ των θέσεων της Ελλάδας και της Τουρκίας», δηλώνει ο κ. Δένδιας εξηγώντας ότι η Αγκυρα απειλεί με πόλεμο την Ελλάδα εάν ασκήσουμε τα αναφαίρετα δικαιώματά μας.

«Η Τουρκία επιθυμεί να εφαρμόσει τη λεγόμενη “διπλωματία της κανονιοφόρου”», σημειώνει ο υπουργός Εξωτερικών και επικρίνει όσους στην ηγεσία της γειτονικής χώρας αρνούνται να αποδεχθούν ότι «το έπος των αυτοκρατοριών, συμπεριλαμβανομένης της Οθωμανικής, έχει περάσει ανεπιστρεπτί».

«Η Ελλάδα αντλεί δύναμη από τις συμμαχίες της», υπογραμμίζει ο κ. Δένδιας. Στο ερώτημα, δε, αν η αιγιαλίτιδα ζώνη θα αυξηθεί στα 12 ναυτικά μίλια, απαντά ευθέως: «Οσον αφορά την επέκταση των χωρικών υδάτων πέρα από το Ταίναρο, θα ασκήσουμε το δικαίωμα αυτό μονομερώς, όταν και όπου κρίνουμε ότι είναι προς το συμφέρον της χώρας». Ο υπουργός Εξωτερικών αποκαλύπτει μάλιστα ότι έχει δώσει οδηγίες να ξεκινήσει η σχετική τεχνική προεργασία για την επέκταση της ελληνικής χωρικής θάλασσας σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές.

«Η κυβέρνηση Μητσοτάκη ήταν η πρώτη που εφάρμοσε το κυριαρχικό δικαίωμα αυτό, μεγαλώνοντας την έκταση της Ελλάδας, για πρώτη φορά μετά το 1947», τονίζει ο κ. Δένδιας. Σε ό,τι αφορά τις διερευνητικές, ο ίδιος εξηγεί ότι η Αθήνα αναμένει από την Αγκυρα να μας προτείνει νέες ημερομηνίες για τον 63ο γύρο και διαμηνύει ότι «το μόνο ζήτημα που συζητείται είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Τίποτα άλλο».

– Εξαγγελία για άνοιγμα των Βαρωσίων και προσπάθεια εποικισμού της Αμμοχώστου. Οι νέες τουρκικές προκλήσεις αντιμετωπίστηκαν χλιαρά από χώρες όπως η Βρετανία και η Γερμανία. Είναι επαρκείς οι αντιδράσεις των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ε.Ε. και του ΟΗΕ την ώρα που ο Ταγίπ Ερντογάν αποθρασύνεται;

Η εξαγγελία για το άνοιγμα μέρους των Βαρωσίων δεν είναι απλώς μία ακόμα παράνομη ενέργεια της Τουρκίας, η οποία καταπατεί και αγνοεί επιδεικτικά το Διεθνές Δίκαιο. Αποτελεί οργανωμένη προσπάθεια ριζικής αλλαγής του πλαισίου επίλυσης του Κυπριακού. Τα Βαρώσια, στο πλαίσιο μιας διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, θα αποτελούν μέρος της ελληνοκυπριακής κοινότητας.

Ήδη από το 1979 υπήρχε συμφωνία για την επιστροφή των νομίμων κατοίκων της περιοχής υπό διοίκηση του ΟΗΕ, ακόμα και πριν από την επίλυση του Κυπριακού. Οι τουρκικές εξαγγελίες βάζουν ταφόπλακα στη συμφωνία αυτή και αποτελούν παράλληλα προσβολή και προς τον ΟΗΕ.

Σωστά παρατηρείτε ότι ορισμένες χώρες, όπως η Μεγάλη Βρετανία, στο πλαίσιο του Συμβουλίου Ασφαλείας, και η Γερμανία εντός Ε.Ε. αντιμετώπισαν αρχικά χλιαρά τις καταδικαστικές αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και του Συμβουλίου της Ε.Ε. Ωστόσο, υπάρχουν δύο σημαντικά ποιοτικά στοιχεία που δεν πρέπει να λησμονούμε.

Οι αποφάσεις βγήκαν κατόπιν συμφωνίας όλων των μελών, τόσο των 15 μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ όσο και των 27 κρατών-μελών της Ε.Ε.
Χώρες που τις συνδέουν ελάχιστα και τις χωρίζουν πολλά, όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Κίνα, η Ινδία και η Γαλλία, συμφώνησαν να καταδικάσουν την Τουρκία, κάτι που δεν είχε συμβεί στο παρελθόν. Αυτό δεν είναι τυχαίο. Αποτελεί προϊόν συντονισμένων προσπαθειών που κατέβαλε η χώρα μας μαζί με την Κύπρο και αποτελεί απόδειξη ότι τα ανοίγματα που κάνουμε αποδίδουν. Επίσης, δείχνουν ότι η Τουρκία τείνει να πάρει οριστικό διαζύγιο με τη διεθνή νομιμότητα αποτελώντας πλέον τη μειοψηφία του ενός.

– Γιατί ο Ερντογάν επιλέγει την επιθετική ρητορική απέναντι στην Κύπρο; Μπορεί στην Άγκυρα να επεξεργάζονται σενάρια τύπου Κριμαίας για τα Κατεχόμενα; Μήπως η Τουρκία ομιλεί για δύο ξεχωριστά κράτη στην Κύπρο θέλοντας να επαναφέρει τη λογική της συνομοσπονδίας;

Δεν μπορώ να κάνω εικασίες για τις τουρκικές προθέσεις. Ένα πράγμα, όμως, είναι σαφές: όπως τόνισε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στον Τούρκο πρόεδρο, η Ελλάδα απορρίπτει οποιαδήποτε πρόταση δεν εντάσσεται στο πλαίσιο που ορίζουν οι αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, δηλαδή δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία. Την ίδια θέση έχει υιοθετήσει και το σύνολο των κρατών-μελών του ΟΗΕ, με μοναδική εξαίρεση την Τουρκία.

– Στο Αιγαίο παρατηρείται ύφεση στην τουρκική προκλητικότητα, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τις πράξεις, γιατί στα λόγια ακόμα υπάρχουν προκλήσεις. Πού οφείλεται αυτή η εξέλιξη;

Είναι γεγονός ότι υπάρχει μια σχετική ύφεση στο Αιγαίο τους τελευταίους μήνες, χωρίς να απουσιάζουν, όμως, παντελώς οι προκλήσεις. Αυτή, όμως, είναι μια επιφανειακή μόνο αποτίμηση της κατάστασης. Η ουσία είναι ότι υπάρχει χάσμα μεταξύ των θέσεων των δύο χωρών. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η Τουρκία αρνείται να αποδεχθεί ως βάση επίλυσης οποιασδήποτε διαφοράς το Διεθνές Δίκαιο και ιδιαίτερα το Δίκαιο της Θάλασσας.

Αντιθέτως, συνεχίζει να συμπεριφέρεται με κανόνες που ίσχυαν τον 19ο αιώνα, απειλώντας με πόλεμο τη χώρα μας εάν ασκήσουμε τα αναφαίρετα δικαιώματά μας. Η Τουρκία επιθυμεί να εφαρμόσει τη λεγόμενη «διπλωματία της κανονιοφόρου». Δυστυχώς, ορισμένοι κύκλοι στην Τουρκία αρνούνται να αποδεχθούν ότι ζούμε στον 21ο αιώνα και ότι το έπος των αυτοκρατοριών, συμπεριλαμβανομένης της Οθωμανικής, έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Η Ελλάδα απέναντι σε μια χώρα όπως η Τουρκία αντλεί δύναμη από τις συμμαχίες της με άλλες χώρες που μοιράζονται τις ίδιες αξίες.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με τις ΗΠΑ, αλλά και με τις χώρες της περιοχής. Η πολιτική που αναπτύσσουμε εδώ και δύο χρόνια, καθώς και η ευρωπαϊκή δαμόκλειος σπάθη που κρέμεται πάνω από την Τουρκία, εφόσον επαναλάβει την παραβατική της συμπεριφορά, έχουν αρχίσει και φέρνουν απτά αποτελέσματα. Η Τουρκία οφείλει να αντιληφθεί ότι τυχόν κλιμάκωση των προκλήσεων θα επιφέρει μεγάλο κόστος για την ίδια, τόσο διπλωματικό όσο και οικονομικό. Άλλο είναι κατά τη γνώμη μου το συμφέρον της τουρκικής κοινωνίας.

– Έναν χρόνο μετά την κρίση με τις γεωτρήσεις του «Oruc Reis» στο Καστελόριζο, υπήρξαν στιγμές που ήσασταν έτοιμοι ακόμη και για στρατιωτική αντιπαράθεση με την Τουρκία; Ποια ήταν η δυσκολότερη στιγμή το καλοκαίρι του 2020;

Όσον αφορά το πρώτο σκέλος του ερωτήματός σας, δεν ήταν η Ελλάδα αυτή που έστειλε ένα ερευνητικό σκάφος στην ελληνική υφαλοκρηπίδα κυριολεκτικά περικυκλωμένο από σκάφη του Πολεμικού Ναυτικού. Η Ελλάδα παραμένει προσηλωμένη στην ειρηνική επίλυση των διαφορών. Σε αντίθεση με την Τουρκία. Θα προστατέψει, όμως, τα δικαιώματά της, καθώς και την εθνική της κυριαρχία, όπως οφείλει. Έχουμε όρια, τα οποία γνωρίζει πολύ καλά η Τουρκία. Το 2020 ήταν μια δύσκολη χρονιά, με συνεχείς προκλήσεις. Στον Έβρο, με χιλιάδες παραβιάσεις, με 400 υπερπτήσεις και με την έξοδο του «Oruç Reis» στην Ανατολική Μεσόγειο μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου. Ηταν μια διαρκής κρίση, η οποία απαιτούσε εγρήγορση και ψυχραιμία. Ας ελπίσουμε ότι το σκηνικό αυτό δεν θα επαναληφθεί.

– Η τουρκική επεκτατική πολιτική στην Ανατολική Μεσόγειο έχει ενισχύσει αδρανείς συμμαχίες και συνεργασίες της Ελλάδας με χώρες της Μέσης Ανατολής και του Κόλπου. Ποια είναι τα επόμενα βήματα της ελληνικής διπλωματίας στην οικοδόμηση έντιμης συνεννόησης με την Αίγυπτο, το Ισραήλ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία;

Θα μου επιτρέψετε να διαφωνήσω με μια λέξη που χρησιμοποιήσατε, το επίθετο «αδρανείς». Οι περισσότερες από τις συμμαχίες που έχουν αναπτυχθεί στην περιοχή είναι σχετικά πρόσφατες.

Για παράδειγμα, να μη λησμονούμε ότι η Ελλάδα αναγνώρισε το κράτος του Ισραήλ μόλις πριν από τρεις δεκαετίες, επί κυβέρνησης Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Δείτε πού έχουμε φτάσει στις διμερείς μας σχέσεις σήμερα.

Ωστόσο, πέρα από τις ιδιαίτερα στενές σχέσεις που έχουμε αναπτύξει τα τελευταία δύο χρόνια με την Αίγυπτο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, χώρες τις οποίες έχω επισκεφθεί αρκετές φορές ήδη, αλλά και τη Σαουδική Αραβία και την Ιορδανία, να τονίσω τα ανοίγματα που κάνουμε σε περιφερειακό επίπεδο. Για παράδειγμα, με την υπογραφή πρωτοκόλλου συνεργασίας με τον Αραβικό Σύνδεσμο, ενώ ευελπιστώ να συμβεί το ίδιο προσεχώς με το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου, την έδρα του οποίου επισκέφθηκα τον περασμένο Απρίλιο. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η επέκταση των σχέσεων με την Ινδία, χώρα η οποία διατηρεί στενούς δεσμούς με αραβικές χώρες, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Η επίσκεψη του Ινδού ΥΠΕΞ πριν από έναν μήνα στην Αθήνα, η πρώτη σε σχεδόν δύο δεκαετίες, ήταν ευκαιρία να τονιστεί η προσήλωση των δύο χωρών στο Διεθνές Δίκαιο και να γίνει μια πολύ ενδιαφέρουσα ανταλλαγή απόψεων για τις παγκόσμιες προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, όπου υπήρξε σύγκλιση απόψεων. Οι σχέσεις αυτές αναπτύσσονται ανεξαρτήτως κυβερνήσεων.

Πριν από λίγες ημέρες συναντήθηκα με τον νέο Ισραηλινό ομόλογό μου Γιαΐρ Λαπίντ. Πέρα από την ιδιαίτερα εγκάρδια συνάντηση που είχαμε, επιτρέψτε μου να υπενθυμίσω ότι η επίσκεψή μου στο Ισραήλ ήταν η πρώτη Ευρωπαίου υπουργού Εξωτερικών υπό τη νέα κυβέρνηση. Η ανάπτυξη των σχέσεων με τις χώρες της περιοχής βασίζεται σε έναν κοινό παρονομαστή: στην προσπάθεια εμπέδωσης της ασφάλειας και σταθερότητας στην περιοχή στη βάση του Διεθνούς Δικαίου. Ας ελπίσουμε ότι και η Τουρκία θα ασπαστεί τις αξίες αυτές.

– Το ενδεχόμενο επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια εξετάζεται ή σιωπηρά έχει οδηγηθεί στις ελληνικές καλένδες;

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη ήταν η πρώτη που εφάρμοσε το κυριαρχικό δικαίωμα αυτό, μεγαλώνοντας την έκταση της Ελλάδας, για πρώτη φορά μετά το 1947. Το δικαίωμα αυτό προβλέπεται ρητά στη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, την UNCLOS.

– Οι διερευνητικές επαφές με την Τουρκία φαίνεται ότι έχουν παγώσει. Είναι η τουρκική αξίωση για αποστρατιωτικοποίηση των νησιών, περιορισμό της ελληνικής χωρικής θάλασσας και της ΑΟΖ σε μια ζώνη έξι μιλίων από τα νησιά που δεν επιτρέπει την επανάληψη των συνομιλιών;

Σε ό,τι μας αφορά, αναμένουμε από την Αγκυρα να μας προτείνει νέες ημερομηνίες για τον 63ο γύρο, καθώς ο 62ος είχε λάβει χώρα στην Αθήνα τον Μάρτιο. Σχετικά με την ουσία αυτών των άτυπων και μη δεσμευτικών επαφών είναι ξεκάθαρο ότι το μόνο ζήτημα που συζητείται είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Τίποτε άλλο.

– Οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις βρίσκονται σε εξαιρετικά καλό επίπεδο. Προβλέπεται σύντομα κάποια επίσημη επίσκεψη του Ελληνα πρωθυπουργού στις Ηνωμένες Πολιτείες;

Οι διμερείς σχέσεις Ελλάδος – ΗΠΑ βρίσκονται όντως στο υψηλότερο σημείο τους. Στην επίτευξη του στόχου αυτού συνείσφερε τα μάλα ο πρώην Αμερικανός ΥΠΕΞ Μάικ Πομπέο.

Οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν την Ελλάδα ως μια όαση ειρήνης και ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή και στηρίζουν τον σταθεροποιητικό μας ρόλο τόσο στα Βαλκάνια όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Και βεβαίως, να υπογραμμίσω ότι ο ίδιος ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Αντονι Μπλίνκεν, πριν από λίγες εβδομάδες, προέτρεψε την Αμερικανική Γερουσία να επικυρώσει την UNCLOS.

Οι επαφές με τη νέα κυβέρνηση συνεχίζονται σε όλα τα επίπεδα. Πέρα από τις επαφές του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, και τις δικές μου με τον κ. Μπλίνκεν είχα πρόσφατα μια εκτενή συνομιλία με την υφυπουργό Νάλαντ, η οποία γνωρίζει εις βάθος τις προκλήσεις της περιοχής.
Οι επαφές επεκτείνονται και στο Κογκρέσο.

Πριν από λίγες εβδομάδες είχα μια τηλεδιάσκεψη με τον πρόεδρο της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων Γκρέγκορι Μικς. Και βεβαίως ο πρόεδρος της αντίστοιχης Επιτροπής της Γερουσίας Ρόμπερτ Μενέντεζ αναμένεται να επισκεφθεί τη χώρα μας εντός των επομένων εβδομάδων. Εφόσον το επιτρέψουν οι υγειονομικές συνθήκες, αναμένεται να μεταβώ στη Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο προκειμένου να συμμετάσχω στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Προγραμματίζεται επίσης μετάβαση στην Ουάσινγκτον την περίοδο Οκτωβρίου – Νοεμβρίου, για την οποία βρισκόμαστε σε συνεννόηση με την αμερικανική πλευρά σχετικά με τον ορισμό ημερομηνίας.

– Ποια είναι η εκτίμησή σας για την μετά Μέρκελ εποχή στη Γερμανία και στην Ευρώπη; Προβλέπετε κάποια βελτίωση στις ελληνογερμανικές σχέσεις όταν αναλάβει η νέα ομοσπονδιακή κυβέρνηση;

Είναι γνωστό ότι «διαβάζουμε» διαφορετικά τη σημερινή κατάσταση σε αρκετά ζητήματα που αφορούν την περιοχή μας, αρχής γενομένης από την αντιμετώπιση της Τουρκίας, αλλά και την εξαγωγή οπλικών συστημάτων που απειλούν να ανατρέψουν την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή.

Από την άλλη πλευρά, όμως, η Γερμανία είναι η ισχυρότερη οικονομική χώρα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επομένως για την Ελλάδα η στενή και εποικοδομητική συνεργασία με το Βερολίνο, βασισμένη σε ειλικρινείς δεσμούς αλληλοσεβασμού, αποτελεί προτεραιότητα ανεξαρτήτως κυβέρνησης. Για τον λόγο αυτό καλλιεργούμε επαφές με τις σημαντικότερες δυνάμεις που διαδραματίζουν ρόλο στα πολιτικά δρώμενα σήμερα, αλλά και ενδεχομένως αύριο.

Έχω ήδη συναντηθεί δύο φορές με τον υποψήφιο καγκελάριο των Χριστιανοδημοκρατών (CDU/CSU) Αρμιν Λάσετ. Επίσης, έχουμε εκτεταμένες επαφές με ηγετικά στελέχη των Πρασίνων, αλλά και του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματους (SPD). Είναι αλήθεια ότι ορισμένα κόμματα της νυν αντιπολίτευσης τείνουν περισσότερο ευήκοα ώτα στις θέσεις μας.

Να σας υπενθυμίσω, όμως, ότι ο προερχόμενος από τη Χριστιανοκοινωνική Ενωση (CSU) και επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Μάνφρεντ Βέμπερ έχει ταχθεί επανειλημμένα υπέρ των ελληνικών θέσεων και έχει καταδικάσει απερίφραστα την προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας.

– Μετά τη συνάντηση Μπάιντεν – Πούτιν διαφαίνεται ύφεση στις εντάσεις με τη Ρωσία. Πώς εξελίσσονται οι ελληνορωσικές σχέσεις;

Όλοι γνωρίζουμε του στενούς, ιστορικούς, θρησκευτικούς και πολιτιστικούς δεσμούς που ενώνουν την Ελλάδα και τη Ρωσία. Αρχής γενομένης από τη συνεισφορά της Ρωσίας στη Ναυμαχία του Ναυαρίνου και κατ’ επέκταση στην ίδρυση του Ελληνικού κράτους. Όλοι γνωρίζουμε επίσης τη μακραίωνη παρουσία του Ελληνισμού σε περιοχές της Ρωσίας.

Κατά τη συνάντηση που είχα με τον Ρώσο ομόλογό μου Σεργκέι Λαβρόφ στο Σότσι, τον Μάιο, συμφωνήσαμε να εργαστούμε ώστε αυτοί οι δεσμοί να ενισχυθούν έτι περαιτέρω. Στην προσπάθεια αυτή μπορεί να συνεισφέρει η Ομογένεια, εκπροσώπους της οποίας είχα τη χαρά να συναντήσω στις ακτές της Μαύρης θάλασσας. Από όλα τα ταξίδια που έχω κάνει -και δεν είναι λίγα- αυτό ήταν από τα πιο συγκινητικά. Η τελευταία επίσκεψη Έλληνα αξιωματούχου στην περιοχή ήταν του τότε πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, πριν από τρεις δεκαετίες. Οι ομογενείς που συνάντησα ζήτησαν ένα μόνο πράγμα: Έλληνες δασκάλους για να διδάσκονται τα παιδιά τους τη γλώσσα μας.