Αυτοί είναι οι τρεις Πρόεδροι της Δημοκρατίας που δεν ανανέωσαν τη θητεία τους (φώτο)

Από το 1974, όταν καταργήθηκε με δημοψήφισμα η Βασιλευομένη Δημοκρατία, η Βουλή έχει εκλέξει επτά διαφορετικά πρόσωπα στο αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας, αρχικά με μυστική και στη συνέχεια με φανερή ονομαστική ψηφοφορία.

Ο ανώτατος άρχοντας περνούσε το κατώφλι της Ηρώδου Αττικού, άλλοτε με οριακό αριθμό ψήφων, άλλοτε με συντριπτικό, ανάλογα και με τις έδρες των κομμάτων και τους πολιτικούς συσχετισμούς της εποχής.

Από τα επτά αυτά πρόσωπα, ο πρώτος Πρόεδρος Μιχαήλ Στασινόπουλος υπήρξε προσωρινός μέχρι την οριστική διαμόρφωση του νέου πολιτεύματος από την Αναθεωρητική Βουλή, οι Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος και Κάρολος Παπούλιας εξάντλησαν τις δύο συνεχόμενες πενταετείς θητείες που ορίζει το Σύνταγμα, ενώ ο Κωνσταντίνος Καραμανλής εξελέγη δύο φορές με διαφορά πέντε ετών (1980-1985 και 1990-1995).

Τρεις Πρόεδροι παρέμειναν στο αξίωμα για μία θητεία.

Το γεγονός αυτό είχε να κάνει με την πολιτική συγκυρία, τους συσχετισμούς δυνάμεων και τα πολιτικά πάθη της εποχής.

Ο ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Τσάτσος (1899-1987) ήταν ένας από αυτούς. Εξελέγη Πρόεδρος στις 19 Ιουνίου 1975 ως πρόταση της ΝΔ με 210 ψήφους. Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ο οποίος προτάθηκε από την Ένωση Κέντρου-Νέες Δυνάμεις (Ε.Κ.-Ν.Δ) έλαβε 65 ψήφους. Το κόμμα αυτό, ιστορική συνέχεια της Ένωσης Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου, ήταν η Αξιωματική Αντιπολίτευση με αρχηγό τον Γεώργιο Μαύρο. Στις εκλογές του 1974 είχε λάβει το 20,42% και 60 έδρες. Η ΝΔ του Κωνσταντίνου Καραμανλή είχε λάβει το 54,3% και 220 έδρες.

Στα τέλη Απριλίου του 1980 η Βουλή κλήθηκε να εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Υποψήφιος ήταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο οποίος είχε ήδη παραιτηθεί από την πρωθυπουργία. Ο ίδιος «έβλεπε» ότι πλησίαζε η εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές του 1981 και επιθυμούσε τη μετακίνησή του στο ύπατο αξίωμα με δεδομένο ότι τότε ακόμα το Σύνταγμα έδινε στον Πρόεδρο ουσιαστικές αρμοδιότητες.

Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, ο οποίος είχε προεδρεύσει της επιτροπής σύνταξης του νέου Συντάγματος, ήταν από τους στενότερους συνεργάτες του κ. Καραμανλή. Η δική του Προεδρία ουσιαστικά διευκόλυνε τη μετάβαση του Κωνσταντίνου Καραμανλή από την πρωθυπουργία στην Ηρώδου Αττικού, ώστε ως Πρόεδρος να λειτουργήσει ως θεματοφύλακας του πολιτεύματος απέναντι στο ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου με την αντιευρωπαϊκή ρητορική.

Ο Χρήστος Σαρτζετάκης, ο οποίος εξελέγη Πρόεδρος το 1985 είναι ο δεύτερος που παρέμεινε στην Ηρώδου Αττικού για μία θητεία. Η εκλογή του υπήρξε επεισοδιακή και ήταν η τελευταία με το σύστημα της μυστικής ψηφοφορίας.

Εκείνη την περίοδο τα πολιτικά πάθη και η πόλωση μεταξύ του ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου και της ΝΔ του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη είχε φτάσει σε πρωτοφανή επίπεδα. Ο τότε πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου είχε χαρακτηρίσει τον αρχηγό της ΝΔ «εφιάλτη» από την στιγμή που εξελέγη στην ηγεσία του κόμματος της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης.

Το 1985 ο Ανδρέας Παπανδρέου άφηνε να εννοηθεί ότι θα στηρίξει τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και για δεύτερη θητεία. Όμως στις αρχές Μαρτίου ανακοίνωσε ότι υποψήφιος του ΠΑΣΟΚ θα ήταν ο αρεοπαγίτης Χρήστος Σαρτζετάκης. Η σκοπιμότητα πολύ συγκεκριμένη: Ο συγκεκριμένος υποψήφιος είχε συνδεθεί ως ανακριτής με την πολύκροτη υπόθεση της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη.

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής παραιτήθηκε από την Προεδρία της Δημοκρατίας και χρέη Προέδρου (βάσει του Συντάγματος) ανέλαβε ο τότε πρόεδρος της Βουλής, Γιάννης Αλευράς.

Ακόμα και η ψηφοφορία για την ανάδειξη Σαρτζετάκη αποτύπωσε τα πολιτικά πάθη της εποχής. Πολλά τα περίεργα έως ευτράπελα: Κατά την πρώτη άκαρπη ψηφοφορία βρέθηκαν δύο λιγότερες ψήφοι σε σχέση με τον αριθμό της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΠΑΣΟΚ, ενώ κατά τη δεύτερη ψηφοφορία είχαν διανεμηθεί έγχρωμα ψηφοδέλτια με το όνομα του κ. Σαρτζετάκη, ώστε να ελεγχθούν οι διαρροές.

Από την πλευρά της ΝΔ η αντίδραση ήταν σφοδρότατη, με αποτέλεσμα ο τότε βουλευτής του κόμματος Ελευθέριος Καλογιάννης να πάρει την κάλπη από τη Βουλή και να τη μεταφέρει στα γραφεία του κόμματος.

Η τρίτη και πλέον κρίσιμη ψηφοφορία έκανε τα πράγματα χειρότερα: Ο Χρήστος Σαρτζετάκης εξελέγη μεν, αλλά η 180ή ψήφος του προέδρου της Βουλής (και βουλευτή του ΠΑΣΟΚ) που εκτελούσε χρέη Προέδρου αποτέλεσε αντικείμενο αντιπαράθεσης μεταξύ των ειδικών: Είχε δικαίωμα -ως ασκών χρέη Προέδρου Δημοκρατίας- να ψηφίσει ή όχι;

Τελικά, η ψήφος μέτρησε, η χώρα δεν πήγε σε εκλογές και ο Χρήστος Σαρτζετάκης έγινε Πρόεδρος.

Για την ιστορία: Η χώρα οδηγήθηκε σε εκλογές τρεις μήνες αργότερα (Ιούνιος 1985) με το ΠΑΣΟΚ να κερδίζει και νέα τετραετία. Το 1986 το Σύνταγμα αναθεωρήθηκε και οι εξουσίες του Προέδρου περιορίστηκαν σημαντικότατα.

Ο τρίτος Πρόεδρος που δεν ανανέωσε για δεύτερη συνεχόμενη θητεία είναι ο νυν Προκόπης Παυλόπουλος. Το 2015 υπήρξε η πρόταση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και εξελέγη με 233 ψήφους. Υπέρ ψήφισαν και οι βουλευτές της ΝΔ. Απόντες από την ψηφοφορία ήταν πέντε βουλευτές:

-Ο Κυριάκος Μητσοτάκης της ΝΔ που εξήγησε με δήλωσή του ότι διαφωνεί με την υποστήριξη της υποψηφιότητας Παυλόπουλου
-Ο Γιάννης Μιχελογιαννάκης του ΣΥΡΙΖΑ που ήταν ασθενής
-Η Ιωάννα Γαϊτάνη του ΣΥΡΙΖΑ που διαφωνούσε με την επιλογή Παυλόπουλου.
-Ο Αλέκος Κοντός της ΝΔ που ήταν στο εξωτερικό και δήλωσε ότι θα ψήφιζε τον Πρ. Παυλόπουλο.
-Ο Σάββας Αναστασιάδης της ΝΔ που δήλωσε ότι βρίσκεται στο εξωτερικό σημειώνοντας ότι θα ψήφιζε τον Πρ. Παυλόπουλο.