Τα στοιχεία που ανησυχούν το Μαξίμου: Τι λένε ειδικοί για την «ήττα των δημοσκοπήσεων» και γιατί ισχύει και στην Ελλάδα

Οι δημοσκοπήσεις είναι… για να διαψεύδονται, θα μπορούσε να πει κάποιος μετά τις πρόσφατες εκλογές στην Τουρκία, οι οποίες αποτέλεσαν εκτός των άλλων μια μεγάλη ήττα των δημοσκόπων. 

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ήταν ο μεγάλος νικητής των εκλογών στην Τουρκία, καθώς αν και οδηγήθηκαν σε δεύτερο γύρο, που θα διεξαχθεί στις 28 Μαΐου 2023, ανέτρεψε τα προγνωστικά και κατέλαβε την πρώτη θέση, με ποσοστό 49,5%, αφήνοντας δεύτερο τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.

Τα ποσοστά που είδαμε χθες δεν τα είχαμε δει σε καμία δημοσκόπηση μέχρι σήμερα, καθώς οι δημοσκόποι στην Τουρκία έδειχναν νίκη του Κ.Κιλιτσντάρογλου. Για παράδειγμα η δημοσκόπηση του ινστιτούτου Konda που έγινε λίγες ημέρες πριν τις εκλογές εμφάνιζε τον Ρ.Τ.Ερντογάν στην πρόθεση ψήφου στο 43,7% και τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου 49,3%.

Παρόμοια αποτελέσματα έδινε και η δημοσκόπηση της εταιρείας ORC, που δόθηκε στη δημοσιότητα την Παρασκευή 12 Μαΐου, σύμφωνα με την οποία ο Κιλιτσντάρογλου λάμβανε 51,7% και ο Ρ.Τ.Ερντογάν 44,2%.

Ωστόσο αυτή δεν ήταν η μόνη φορά που οι δημοσκόποι έπεσαν έξω. Πριν από λίγο καιρό διεξήχθησαν εκλογές στην Κύπρο, εκεί οι μετρήσεις έκαναν λόγο λόγο ακόμη και για άνετη επικράτηση του υποψηφίου του ΔΗ.ΚΟ Νίκου Χριστοδουλίδη, με τον Αβέρωφ Νεοφύτου του ΔΗΣΥ να εμφανίζεται ως δεύτερο και τον Ανδρέα Μαυρογιάννη του ΑΚΕΛ να τίθεται εκτός διεκδίκησης της κυπριακής προεδρίας.

Ωστόσο, το εκλογικό αποτέλεσμα της 5ης Φεβρουαρίου απείχε αρκετά, καθώς ο Ανδρέας Μαυρογιάννης του ΑΚΕΛ (29,6%) όχι μόνο συγκέντρωσε μεγαλύτερο ποσοστό από τον Αβέρωφ Νεοφύτου (26,11%), αλλά τερμάτισε μόλις 2,4 μονάδες πίσω από τον πρωτοπόρο Νίκο Χριστοδουλίδη (32,04%).

Πριν από αυτό, είχαμε Βατερλό για τους δημοσκόπους στις εσωκομματικές εκλογές του ΠΑΣΟΚ, εκεί που έδειχναν ότι ο Ανδρέας Λοβέρδος θα είναι ο νικητής, ο Γιώργος Παπανδρέου δεύτερος και ο Νίκος Ανδρουλάκης τρίτος. Τελικά, όπως όλοι γνωρίζουμε, ο Ν.Ανδρουλάκης κέρδισε τις εσωκομματικές εκλογές και αναδείχθηκε νέος πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ.

Ο αντιπρόεδρος του Συλλόγου Εταιρειών Δημοσκοπήσεων και Έρευνας Αγοράς (ΣΕΔΕΑ) και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας MRB, Δημήτρης Μαύρος, είχε εξηγήσει γιατί οι δημοσκόποι οδηγούνται σε ήττα αρκετά συχνά, κάτι που δεν είναι διόλου απίθανο να δούμε και στην Ελλάδα, εδώ που σύμφωνα και με σημερινή δημοσκόπηση η ΝΔ προηγείται του ΣΥΡΙΖΑ με 6,6 μονάδες.

Ο Δ.Μαύρος είχε σταθεί αρκετά στην εσωτερική ποιότητα της δομής των απαντώντων εξηγώντας: «Για παράδειγμα, για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να εντοπίσουμε νεότερους ανθρώπους, καθώς οι περισσότεροι δεν κάθονταν πια στα σπίτια τους. Για να το αντιμετωπίσουμε αυτό βάλαμε και κινητά τηλέφωνα μέσα στις δειγματοληψίες αλλά και συνεντεύξεις στο internet, δομημένες όμως και όχι μέσω pop ups σε κάποια site». 

Loading ...

Ο ίδιος πρόσθεσε ότι «ήταν δύσκολο να βρούμε ανθρώπους που ήταν βαριά εργαζόμενοι ή είχαν εργασία τέτοιας φύσεως, ώστε θα τους πετύχαινες είτε μόνο στο κινητό είτε στο internet» 

Ακόμα πιο εμπεριστατωμένη ανάλυση έκανε ο Αμερικανός Ταϊβανοαμερικανός νευροεπιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, καθηγητής Σαμ Γουάνγκ, έχει καταδείξει ότι οι δημοσκοπήσεις δεν πέφτουν έξω μόνο σε χώρες σαν την Τουρκία, αλλά και στην ίδια την υπερδύναμη, τις ΗΠΑ.

Ο Σαμ Γουάνγκ είχε τραβήξει τη δημόσια προσοχή πριν μερικά χρόνια, όταν αναγκάστηκε να φάει ένα έντομο, ενώ ήταν καλεσμένος στο CNN! Είχε στοιχηματίσει ότι θα το έκανε εάν ο υποψήφιος τότε Ντόναλντ Τραμπ κέρδιζε πάνω από 240 εκλεκτορικές ψήφους στις εκλογές του 2016. Τελικά, έπεσε έξω και έφαγε ένα έντομο!

Αρκετά χρόνια μετά από εκείνη την έντιμη πράξη παραδοχής τους λάθους του, ο ακαδημαϊκός εξήγησε στο Scientific American εξηγεί πως είναι καλύτερο να μην τραβάμε από τα μαλλιά μια δημοσκόπηση για να βγάλουμε ντε καλά νόημα.

«Εάν σε εκλογική μάχη η διαφορά είναι στις 3-4 μονάδες, θα πρέπει απλώς να πούμε ότι είναι μια αμφίρροπη μάχη και να μην αναγκάζουμε τα δεδομένα να πουν κάτι που δεν μπορούν».

Ειδικά για τις ενδιάμεσες αμερικανικές εκλογές του 2020, ο Σαμ Γουάνγκ, ρωτήθηκε μήπως είναι πιθανό οι δημοσκόποι να μην επικοινωνούσαν επαρκώς τηλεφωνικά με τους υποστηρικτές του Τραμπ, δεδομένου ότι οι περισσότερες δημοσκοπήσεις έδειχναν προβάδισμα του Μπάιντεν.

Ο Σαμ Γουάνγκ επικαλέστηκε τον Αμερικανό επιστήμονα δεδομένων και αναλυτή πολιτικών δημοσκοπήσεων Ντέιβιντ Σορ, ο οποίος είχε επισημάνει την πιθανότητα οι άνθρωποι που απαντούν στις δημοσκοπήσεις να μην αποτελούν αντιπροσωπευτικό δείγμα.

Όσοι απαντούν σε δημοσκοπήσεις «είναι αρκετά περίεργοι με την έννοια ότι είναι πρόθυμοι να σηκώσουν το τηλέφωνο και να παραμείνουν στο τηλέφωνο με έναν δημοσκόπο».

Ο Ντέιβιντ Σορ απέδειξε ότι οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να σηκώσουν τηλέφωνο αν είναι Δημοκρατικοί, πιο πιθανό να σηκώσουν το τηλέφωνο υπό συνθήκες πανδημίας και πιο πιθανό να σηκώσουν το τηλέφωνο εάν έχουν υψηλή βαθμολογία στον τομέα της κοινωνικής εμπιστοσύνης.

«Είναι συναρπαστικό. Το θέμα είναι ότι οι ερωτηθέντες στη δημοσκόπηση βαθμολογούνται υψηλότερα στην κοινωνική εμπιστοσύνη από τον γενικό πληθυσμό, και λόγω αυτού, δεν αποτελούν αντιπροσωπευτικό δείγμα του πληθυσμού. Αυτό μπορεί να παραμορφώνει τα αποτελέσματα», λέει ο Γουάνγκ, κάτι που δεν είναι διόλου απίθανο να ισχύει και στην Ελλάδα, καθώς προφανώς ένας άνθρωπος που θα έχει τέτοιο προφίλ λογικά θα ψηφίζει ΝΔ.

Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτό σχετίζεται επίσης με την ιδέα ότι οι αμερικανικές Πολιτείες με περισσότερους ανθρώπους που αντιδρούν στο σύστημα παρουσίασαν πιο ανακριβή δημοσκόπηση. «Το σύστημα πεποιθήσεων αυτών των ανθρώπων σίγουρα συσχετίζεται με χαμηλότερη κοινωνική εμπιστοσύνη» και έτσι «αυτοί μπορεί να είναι άνθρωποι που απλά δεν πρόκειται να σηκώσουν το τηλέφωνο».