Π.Πολάκης για απόφαση Α.Λοβέρδου-Novartis: «Ένα προς ένα τα εισαγγελικά ψεύδη για την προσπάθεια απαλλαγής»

Στο έγγραφο του πρώην αναπληρωτή υπουργού Υγείας, το οποίο επισυνάπτεται και κοινοβουλευτική ερώτηση που κατέθεσαν 42 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ αναφέρονται χαρακτηριστικά τα εξής:

1.παρότι η εισαγγελέας αναφέρει ότι από έγγραφο του FBI προκύπτει ότι οι αμερικάνικες αρχές δεν είχαν στοιχεία εμπλοκής του Λοβέρδου, δεν έχει αξιολογήσει προγενέστερο έγγραφο του FBI στο οποίο αναφέρεται ρητά αφ’ ενός ότι ο Α. Λοβέρδος εισήγαγε το σκεύασμα Gilenya και μια δεύτερη έκδοση του φαρμάκου Tasigna μέσω μίας ταχείας διαδικασίας αποδοχής και κοστολόγησης παρά τη νομοθετική απαγόρευση κι αφ’ ετέρου ότι η Novartis πλήρωσε 20.000 ευρώ στον Λοβέρδο προκειμένου να παρεμποδισθεί το ανταγωνιστικό φάρμακο του Lucentis με χρήματα που ξεπλύθηκαν από την εταιρεία ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ.

2.η εισαγγελέας αναφέρει ότι στο από 23.01.2018 πληροφοριακό έγγραφο του FBI δεν διαλαμβανόταν κανένα περιστατικό που να αφορά αξιόποινη δράση του κατηγορουμένου. Όμως στο ίδιο έγγραφο αναφερόταν επίσης ρητά ότι οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι και ο Υπουργός Υγείας πληρώνονταν για την εγγραφή (εισαγωγή) νέων προϊόντων στην αγορά και την προστασία έναντι ελάττωσης τιμών.

3.στην εισαγγελική πρόταση διαλαμβάνεται ότι το σκεύασμα Tasigna caps 200mgΧ112 διατήρησε την ίδια τιμή (4.210€) από το 2008 μέχρι την 21.12.2011, οπότε και μειώθηκε στο ποσό των 4.092,36€ και ακολούθως, στις 06.04.2012, μειώθηκε περαιτέρω στο ποσό των 3.887,74€, με τις μειώσεις αυτές να πραγματοποιούνται κατά τη θητεία του κατηγορουμένου. Ωστόσο, η εισαγγελέας παρέλειψε να αξιολογήσει και δεν έλαβε υπόψη το γεγονός ότι με διαδοχικές Υπουργικές Αποφάσεις του Λοβέρδου κατά το χρονικό διάστημα από 17.05.2011 έως και 21.12.2011 εκδόθηκαν Δελτία Τιμών, στα οποία η χονδρική τιμή πώλησης του εν λόγω φαρμακευτικού σκευάσματος υπερέβαινε κατά πολύ την τιμή που έπρεπε να λάβει σύμφωνα με το άρθρο 18 του ν. 3790/2009, δηλαδή αυτή που προέκυπτε από τον μέσο όρο των τριών χαμηλότερων τιμών των κρατών μελών της Ε.Ε. Ειδικότερα στην εισαγγελική πρόταση αποσιωπήθηκε εντελώς ότι, ενώ η χονδρική τιμή που έπρεπε να λάβει το σκεύασμα, ήταν 3.362,38€ ή ακόμη και 3.105,41€ (όπως προκύπτει από το ηλεκτρονικό αρχείο που τηρούσε ο εκτελών τη διαδικασία τιμολόγησης – μη προστατευόμενος μάρτυρας – Ν.Μ), εντούτοις στις Υπουργικές Αποφάσεις και τα Δελτία Τιμών που εξέδωσε ο Α. Λοβέρδος το εν λόγω φάρμακο έλαβε τιμές από 4.210€ έως 4.092,25 ευρώ. Συνεπώς, κατά την τιμολόγηση του Tasigna 200mgΧ112 ο Λοβέρδος, παραβίασε αναμφισβήτητα τις διατάξεις του ν. 3790/2009 προς όφελος της Novartis, πράξη για την οποία ο ίδιος – όπως οι προστατευόμενοι μάρτυρες κατέθεσαν με λεπτομέρειες και ατράνταχτα στοιχεία στις ΗΠΑ και στην Ελλάδα – έλαβε παράνομα χρηματικά ωφελήματα από τον Φρουζή.

4.μολονότι στην εισαγγελική πρόταση επιβεβαιώθηκαν ως ορθές και αληθείς οι διαπιστώσεις ότι το σκεύασμα Tasigna caps 150mgΧ112 δεν περιελήφθη στο Δελτίο Τιμών Φαρμάκων της 10.04.2012 (καθόσον υπήρχε εντολή να μην τιμολογηθούν νέα φάρμακα στο Δ.Τ.Φ. Απριλίου 2012), ότι ουδεμία σχετική απόφαση είχε ληφθεί κατά τις συνεδριάσεις της Επιτροπής Τιμών Φαρμάκων στις 30.03.2012 και 10.04.2012 και ότι πράγματι αυτό τέθηκε σε κυκλοφορία εκ των υστέρων, χωρίς προηγούμενη υπουργική απόφαση, ως μοναδική επιπλέον εγγραφή στην από 10.04.2012 Ορθή Επανακοινοποίηση του άνω Δ.Τ.Φ, με την οποία αναρτήθηκε στον ιστότοπο του Υπουργείου και έλαβε ως χονδρική τιμή το ποσό των 3.753,68€, εντούτοις η Εισαγγελέας δέχθηκε ως πειστικό τον ισχυρισμό του Λοβέρδου του ότι δεν επρόκειτο περί νέου φαρμάκου, αλλά περί παραλλαγής του Tasigna caps 200mgΧ112 και ότι, για τον λόγο αυτό, η τιμολόγηση έγινε απευθείας από τη Διεύθυνση Φαρμάκων του Υπουργείου με τη μέθοδο της αναγωγής, χωρίς τη δική του μεσολάβηση και χωρίς να προηγηθεί η έκδοση νέας υπουργικής απόφασης. Ωστόσο, ο ισχυρισμός αυτός ήταν παντελώς νομικά αβάσιμος και ουσιαστικά αναληθής και άρα εσφαλμένα υιοθετήθηκε από την Εισαγγελέα στην πρότασή της προς το Συμβούλιο Πλημ/κών, καθ’ ότι σύμφωνα με το άρθρο 12 της υπ’ αριθμ. ΔΥΓ3δ/οικ.66084/10.06.2011 Υπουργικής Απόφασης του ίδιου η εισαγωγή και τιμολόγηση νέας συσκευασίας ή περιεκτικότητας φαρμάκου (δηλ. “παραλλαγής” υφιστάμενου φαρμάκου) δημοσιεύεται υποχρεωτικά στο Δελτίο Τιμών Φαρμάκων μετά από γνωμοδότηση της Επιτροπής Τιμών Φαρμάκων, διαδικασία που δεν τηρήθηκε μόνο για το συγκεκριμένο σκεύασμα της Novartis, γεγονός που βρίσκεται σε απόλυτη αντιστοιχία και επιβεβαιώνει πλήρως όλα όσα κατέθεσαν οι προστατευόμενοι μάρτυρες στις ΗΠΑ  αλλά και στην Ελλάδα ενώπιον των Εισαγγελέων Εγκλημάτων Διαφθοράς, σχετικά με τη λήψη εκ μέρους του παράνομων χρηματικών ωφελημάτων για την ταχεία (και κατά παράβαση του νόμου) έγκριση της δεύτερης έκδοσης του φαρμάκου Tasigna.

5.παράλληλα, η Εισαγγελέας παρέλειψε να αναφέρει οτιδήποτε, αναφορικά με το γεγονός ότι το νέο σκεύασμα έλαβε χονδρική τιμή 3.753,68€, η οποία εν συνεχεία μειώθηκε στο ποσό των 3.265,70€ με το Διορθωτικό Δ.Τ.Φ. της 04.05.2012, αντί της χονδρικής τιμής των 2.659,05€ που έπρεπε να λάβει σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 3790/2009, όπως προέκυπτε από τον μέσο όρο των τριών φθηνότερων τιμών του σκευάσματος σε χώρες της Ε.Ε., και αντί της τιμής των 2.628,41€ που η ίδια η Νοvartis είχε καταγράψει ως προκύπτουσα χονδρική τιμή για την Ελλάδα στα αρχεία της. Συνεπώς, κατά την εισαγωγή σε κυκλοφορία και την τιμολόγηση του Tasigna 150mgΧ112 ο Λοβέρδος παραβίασε το νόμο, προκειμένου να ωφεληθεί οικονομικά η Novartis από τις πωλήσεις που θα είχε το σκεύασμα αυτό προς ιδιωτικά και δημόσια νοσοκομεία, φαρμακεία και φαρμακαποθήκες, πράξη για την οποία ο ίδιος – όπως οι προστατευόμενοι μάρτυρες κατέθεσαν στις ΗΠΑ και στην Ελλάδα – έλαβε παράνομα χρηματικά ωφελήματα από τον Φρουζή.

6.παρότι στην εισαγγελική πρόταση επιβεβαιώθηκαν ως ορθές και αληθείς οι διαπιστώσεις ότι το σκεύασμα Gilenya caps 0,5mgΧ112 δεν είχε ενταχθεί στον “Αναθεωρημένο Κατάλογο Φαρμακευτικών Ιδιοσκευασμάτων σοβαρών ασθενειών του ν. 3816/2010” που δημοσιεύθηκε στις 27.07.2011 κατόπιν έκδοσης σχετικής Υπουργικής Απόφασης, ότι δεν είχε περιληφθεί στο Δελτίο Τιμών της 04.08.2011 και ότι πράγματι αυτό τέθηκε σε κυκλοφορία, χωρίς να εκδοθεί υπουργική απόφαση και χωρίς να τηρηθεί η προβλεπόμενη διαδικασία, εντούτοις η Εισαγγελέας “δικαιολόγησε” την παράνομη αυτή πράξη του Λοβέρδου με το επιχείρημα ότι για την άμεση εισαγωγή του φαρμάκου εισηγήθηκε θετικά η Επιτροπή Τιμών του Υπουργείου Υγείας και ο ΕΟΦ, που αμφότερα υπάγονταν στον έλεγχο του Υπ. Υγείας.

7.η Εισαγγελέας παρέλειψε να αναφέρει οτιδήποτε σχετικά με το γεγονός ότι, ενώ σύμφωνα με το νόμο 3790/2009 η χονδρική τιμή, που έπρεπε να λάβει το Gilenya στα Δ.Τ.Φ. της 04.08.2011 και 10.04.2012, ανερχόταν στο ποσό των 1.777,62€ (όπως προέκυπτε από την σάρωση των τιμών στην Ε.Ε. που πραγματοποίησε ο εκτελών τη διαδικασία Ν.Μ. ενόψει της ανάρτησης της 19.08.2011), εντούτοις το σκεύασμα αρχικώς τιμολογήθηκε στο ποσό των 1.930€ και εν συνεχεία ανατιμολογήθηκε στο ποσό των 1.920€, ωφελώντας έτσι οικονομικά τη Novartis από τις πωλήσεις που είχε σε ιδιωτικά και δημόσια νοσοκομεία, φαρμακεία και φαρμακαποθήκες, γεγονός που βρίσκεται σε αντιστοιχία και επιβεβαιώνει πλήρως όλα όσα κατέθεσαν οι προστατευόμενοι μάρτυρες για λήψη εκ μέρους του κατηγορουμένου παράνομου χρηματικού ανταλλάγματος ύψους τουλάχιστον 200.000€ για το συγκεκριμένο φαρμακευτικό σκεύασμα της Novartis.

8.η εισαγγελέας αναφέρει ότι οι καταθέσεις των προστατευόμενων μαρτύρων είναι αντιφατικές σε σχέση με το ποια εταιρεία χρησιμοποιήθηκε για το ξέπλυμα των χρημάτων της δωροδοκίας για τον Gilenya καθ’ ότι η μεν Αικατερίνη Κελέση κατέθεσε ότι η δωροδοκία πραγματοποιήθηκε μέσω της εταιρείας Prestige, ενώ ο Μάξιμος Σαράφης ότι έγινε μέσω της εταιρίας ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ. Ωστόσο, η εισαγγελέας έσφαλε διότι η Κελέση κατέθσε ότι άκουσε τον Φρουζή να ζητάει να διοχετευθούν χρήματα μέσω της Prestige, αλλά τη συγκεκριμένη περίοδο έβλεπε τον Βουλκίδη της εταιρείας ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ να επισκέπτεται τον Φρουζή στις εγκαταστάσεις της Novartis και να του παραδίδει μεγάλα χρηματικά ποσά σε δεσμίδες.

9.η εισαγγελέας αναφέρει επίσης από τα ηλεκτρονικά αρχεία της Novartis δεν βρέθηκε κάποιο στοιχείο που να επιβεβαιώνει την επικοινωνία Λοβέρδου – Φρουζή. Ωστόσο, το συμπέρασμα είναι αίολο, δεδομένοι ότι οι προστατευόμενοι μάρτυρες ρητά κατέθεσαν ότι οι επικοινωνίες μεταξύ Λοβέρδου και Φρουζή πραγματοποιούνται μέσω των προσωπικών του e-mail.

10.η εισαγγελέας αναφέρει επίσης ότι δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιήθηκαν ως δωροδοκία για το Gilenya τα ποσά των εικονικών τιμολογίων που εξέδωσε η εταιρεία ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ καθώς τα τιμολόγια άρχισαν να εκδίδονται πριν από την έγκριση του φαρμάκου. Ωστόσο και αυτός ο ισχυρισμός είναι λανθασμένος, δεδομένου ότι από τα συγκεκριμένα 18 εικονικά τιμολόγια συνολικού ύψους 170.300 ευρώ, μόνο τέσσερα τιμολόγια συνολικής αξίας 15.400 ευρώ είχαν εκδοθεί πριν από την έγκριση του Gileneya όπως κατέθεσε και ο μάρτυρας Σαράφης αναφερόμενος σε καταβολή ποσού 90.000 ευρώ ως δωροδοκία για το συγκεκριμένο σκεύασμα.

11.η εισαγγελέας αναφέρει ότι η κατάθεση του Σαράφη περί κοινής έδρας της Prestige και της Frei Travel η οποία είναι η κύρια προμηθεύτρια της Novartis δεν ήταν αληθής. Πλην όμως, η κατάθεση του μάρτυρα ήταν καθ’ όλα αληθής, καθώς όπως προκύπτει από το ΓΕΜΗ οι δύο αυτές εταιρείες είχαν πράγματι έδρα στη ίδια διεύθυνση.

12.στις διαπιστώσεις του τομέα Διαφάνειας του ΣΥΡΙΖΑ, γίνεται αναφορά και στο σκεύασμα LUCENTIS INJ 10mg. Σύμφωνα με το documentonews.gr η εισαγγελέας Μαρία Κάψου προχώρησε «ακόμη και σε παραχάραξη δημοσίου εγγράφου για να δικαιολογήσει την απόφαση του Ανδρέα Λοβέρδου να αφήσει εκτός αγοράς το φαρμακευτικό σκεύασμα για την ώχρα κηλίδα Avastin, το οποίο είναι κατά πολύ φθηνότερο από το αντίστοιχο φάρμακο της Novartis, Lucentis». Ειδικότερα στο κατηγορητήριο αναφερόταν ότι ο Α. Λοβέρδος ζήτησε και έλαβε από τη Novartis παράνομα χρηματικά ωφελήματα, προκειμένου «να μην εγκριθεί η χρήση του ανταγωνιστικού και φθηνότερου φαρμάκου AVASTIN της εταιρείας Roche» και «να ευνοήσει τη Novartis στην ανατιμολόγηση του ως άνω φαρμάκου της με το Δελτίο Τιμών Φαρμάκων της 10.04.2012, αποδίδοντας στο Lucentis χονδρική τιμή που υπερέβαινε την τιμή που έπρεπε να λάβει με βάση με το νόμο». Η εισαγγελέας Κάψου όμως επιχείρησε να θεμελιώσει την απαλλακτική της πρόταση «αφενός ότι το σκεύασμα Avastin δεν είχε ένδειξη για τη θεραπεία των παθήσεων της ωχράς κηλίδας, οπότε ήταν αδύνατη η έκδοση απόφαση που να επιτρέπει τη χρήση του» και «ότι το σκεύασμα Lucentis εγκρίθηκε και τιμολογήθηκε για πρώτη φορά το 2008 και όχι με το Δ.Τ.Φ. του κατηγορουμένου της 06.04.2012». Ωστόσο κατά τις διαπιστώσεις του τομέα Διαφάνειας, «οι άνω ισχυρισμοί της Εισαγγελέως δεν έχουν έρεισμα στο νόμο, είναι αλυσιτελείς και καταρρίπτονται από το σύνολο του αποδεικτικού υλικού που είχε τεθεί υπόψη της».

Ειδικότερα, προκύπτει πως, ήδη το 2012 το σκεύασμα Avastin χρησιμοποιείτο εκτός ένδειξης (off label) στις ΗΠΑ κι αλλού, ως ισοδύναμο φάρμακο του σημαντικώς ακριβότερου Lucentis για τη θεραπεία των παθήσεων της ωχράς κηλίδας. Τον Απρίλιο του 2012 ο τότε Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Υγείας έθεσε το ζήτημα, διατυπώνοντας πρόταση περί έγκρισης της χρήσης του φθηνότερου σκευάσματος Avastin για τις παθήσεις της ωχράς κηλίδας και στην Ελλάδα, υπέρ της οποίας (χρήσης) είχε ήδη επιχειρηματολογήσει και η Ελληνική Οφθαλμολογική Εταιρεία με την από 01.02.2012 επιστολή της προς το Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας. Αντίθετα με όσα διαλαμβάνονται στην εισαγγελική πρόταση, όπου παρατίθεται επιλεκτικά ένα μικρό μόνο απόσπασμα της άνω επιστολής με αποτέλεσμα να αποδίδεται εντελώς διαφορετικό νόημα από εκείνο που πραγματικά προκύπτει από το περιεχόμενο του εν λόγω αποδεικτικού μέσου, η Οφθαλμολογική Εταιρεία είχε ταχθεί υπέρ της έγκρισης της χρήσης του Avastin, αναφέροντας χαρακτηριστικά στην επιστολή της αφ’ ενός ότι “τα αποτελέσματα από μια τέτοια χρήση στον περιορισμό της οικονομικής δαπάνης για τη θεραπεία αυτών των ασθενών θα είναι αναμφιβόλως θεαματικά”, κι αφ’ ετέρου ότι “…η χρήση ‘μη εγκεκριμένων σκευασμάτων’ για συγκεκριμένες ενδείξεις είναι συχνότατη και διαδεδομένη πρακτική παγκοσμίως στην ιατρική αλλά και στην οφθαλμολογία”. Εξάλλου, η έγκριση της χρήσης του ισοδύναμου και φθηνότερου σκευάσματος Avastin όχι μόνο δεν ήταν “αδύνατη” (όπως όλως εσφαλμένα αναφέρεται στην εισαγγελική πρόταση), αλλά αντιθέτως προβλεπόταν βάσει της διαδικασίας που οριζόταν στην παρ. 3 της υπ’ αριθμ. ΔΥΓ3α/οικ. Γ.Υ. 154/29.02.2012 Υπουργικής Απόφασης [ΦΕΚ Β΄ 545/01.03.2012] του ιδίου του κατηγορουμένου.

«Δεδομένου του άνω σοβαρού νομικού σφάλματος που εμφιλοχώρησε στην εισαγγελική πρόταση, σε συνδυασμό με την απόρριψη της κατάθεσης του προστατευόμενου μάρτυρα “Μ. Σαράφη” ότι ο κατηγορούμενος έλαβε 70.000€ για να εμποδίσει την εναλλακτική χρήση του Avastin, με την αλυσιτελή αιτιολογία ότι ο ίδιος μάρτυρας ενώπιον των αμερικάνικων αρχών είχε αναφερθεί μόνο σε 20.000€ (δηλ. το ποσό αυτό δεν συνιστά δωροδοκία;), καθίσταται προφανές ότι εν προκειμένω η εισαγγελική πρόταση πάσχει πολλαπλώς, τόσο λόγω έλλειψης επαρκούς αιτιολογίας, όσο (κυρίως) λόγω εσφαλμένης εφαρμογής και ερμηνείας του νόμου και πλημμελούς εκτίμησης των αποδεικτικών μέσων» σημειώνεται επίσης.

Όπως υπογραμμίζεται επίσης, η εισαγγελέας «παρέλειψε – και για το συγκεκριμένο σκεύασμα, αφήνοντας έτσι ‘αδίκαστο’ κι αυτό το σκέλος της κατηγορίας – να αναφέρει οτιδήποτε σχετικά με το γεγονός ότι, ενώ σύμφωνα με το νόμο 3790/2009 η χονδρική τιμή που έπρεπε να λάβει το Lucentis στο Δ.Τ.Φ της 10.04.2012, ανερχόταν στο ποσό των 869,26€ (όπως προέκυπτε από το 02.04.2012 ηλεκτρονικό αρχείο σάρωσης τιμών Ε.Ε. του εκτελούντος τη διαδικασία Ν.Μ.), εντούτοις το σκεύασμα τιμολογήθηκε στο ποσό των 914,67€, ωφελώντας έτσι οικονομικά τη Novartis από τις πωλήσεις που θα είχε σε ιδιωτικά και δημόσια νοσοκομεία, φαρμακεία και φαρμακαποθήκες, κάτι που προσεπιβεβαιώνει τις καταθέσεις των προστατευόμενων μαρτύρων για λήψη από τον κατηγορούμενο παράνομου χρηματικού ανταλλάγματος για το συγκεκριμένο φαρμακευτικό σκεύασμα της Novartis».