«Όλα υπό απόλυτο έλεγχο»: Έρχεται ο Ενιαίος Αριθμός του Πολίτη που θα αντικαταστήσει ΑΜΚΑ και ΑΦΜ

Ο απόλυτος ψηφιακός έλεγχος των πάντων θα είναι γεγονός σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.

Αυτό έχει τα καλά του καθώς θα φέρει απλοποίηση στην ζωή των πολιτών, αλλά έχει όμως και κακά καθώς ο έλεγχος στις ζωές τους θα είναι πολύ πιο εύκολος.

Ο Κώδικας Ψηφιακής Διακυβέρνησης προωθεί νέο νομοθετικό πλαίσιο προκειμένου να υλοποιηθεί ο Ενιαίος Αριθμός του Πολίτη, ο οποίος θα αντικαταστήσει σταδιακά το ΑΦΜ και τον ΑΜΚΑ μέσα στην επόμενη διετία, αλλά και διατάξεις για τις ψηφιακές υπογραφές, τις ψηφιακές σφραγίδες και τα ψηφιακά έγγραφα.

Επίσης, δημιουργεί μητρώα όπως το Μητρώο Επικοινωνίας Πολιτών όπου ο πολίτης θα δηλώνει τα στοιχεία επικοινωνίας του μία φορά και θα ενημερώνονται αυτόματα όλοι οι δημόσιοι φορείς! Ακόμη, καταργείται η χρήση του φαξ στο ελληνικό Δημόσιο, ενώ σε ειδικό μητρώο θα καταχωρούνται αναλυτικά όλες οι διαδικασίες που απαιτούνται για όλες τις ψηφιακές ή φυσικές συναλλαγές του πολίτη με τη δημόσια διοίκηση.

Ο Κώδικας Ψηφιακής Διακυβέρνησης παρουσιάστηκε σήμερα στο υπουργικό συμβούλιο από τον υπουργό Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκο Πιερρακάκη. Σημειωτέον πως για τη σύνταξη του Κώδικα, ο υπουργός, συγκρότησε ειδική ομάδα. Τον συντονισμό της ανέλαβε ο Γενικός Γραμματέας Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Απλούστευσης Διαδικασιών Λεωνίδας Χριστόπουλος της από της βασικούς συντάκτες του νόμου για το επιτελικό κράτος.

Το νομοσχέδιο ρυθμίζει θέματα ψηφιακής διακυβέρνησης στο δημόσιο τομέα της και ζητήματα που άπτονται των ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Είναι χαρακτηριστικό ότι κωδικοποιεί πάνω από 125 διατάξεις που περιλαμβάνονται σε δεκάδες νόμους της προηγούμενης δεκαπενταετίας για την πληροφορική και της ανανεώνει με τα σημερινά δεδομένα (π.χ. Διαύγεια, Προσβασιμότητα, Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση).

Παράλληλα, εισάγει νέες διατάξεις για να συγκροτηθεί, σύμφωνα με το υπουργείο η απαραίτητη θεσμική και νομοθετική βάση για την εξέλιξη του ψηφιακού κράτους την επόμενη δεκαετία. Σε αυτές περιλαμβάνεται το νέο νομοθετικό πλαίσιο για τον Ενιαίο Αριθμό του Πολίτη, της ψηφιακές υπογραφές, της ψηφιακές σφραγίδες, τα ψηφιακά έγγραφα.

Ο κώδικας χαρακτηρίζεται ως το αναγκαίο συμπλήρωμα του νόμου για το επιτελικό κράτος και επιδιώκει καταρχάς πολίτες, επιχειρήσεις, αλλά και δημόσιοι υπάλληλοι να μην χρειάζεται να ανατρέχουν σε μια πανσπερμία διατάξεων, όπως επίσης και να εξοπλίσει το κράτος για να είναι σε θέση να προσαρμόζεται της ταχέως εξελισσόμενες και της φορές φαινομενικά αντικρουόμενες, τεχνολογικές και κοινωνικές εξελίξεις και να αποτελέσει επιταχυντή των εξελίξεων αυτών τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα προστατεύοντας παράλληλα το δημόσιο συμφέρον.

Ακόμη, επιδιώκει να έχει έντονα αναπτυξιακό χαρακτήρα καθώς πέραν των αμιγώς αναπτυξιακών διατάξεων (π.χ. ανοικτά δεδομένα, cloud first policy, ηλεκτρονικές επικοινωνίες), η απελευθέρωση των τεχνολογικών δυνατοτήτων της δημόσιας διοίκησης μειώνει τα διοικητικά βάρη της της πολίτες και της επιχειρήσεις και ενδυναμώνει το ΑΕΠ της χώρας.

Τέλος ενσωματώνει ευρωπαϊκές οδηγίες για τα ανοιχτά δεδομένα αλλά και τον Κώδικα Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών της ΕΕ, νομοθεσία αναγκαία για το πέρασμα στην εποχή του 5G, σύμφωνα με το υπουργείο. Ειδικά, για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες, το νομοσχέδιο επιδιώκει να εκσυγχρονίσει το ρυθμιστικό πλαίσιο θεσπίζοντας σαφείς και ενιαίους κανόνες ώστε να υπάρξει

• προώθηση των επενδύσεων στα δίκτυα πολύ υψηλής χωρητικότητας
• τόνωση του ανταγωνισμού και ανάπτυξη της αγοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών, και
• προστασία των τελικών χρηστών – καταναλωτών, ώστε πολίτες και επιχειρήσεις να μπορούν να απολαμβάνουν υψηλής ποιότητας συνδεσιμότητα και αυξημένη επιλογή καινοτόμων ψηφιακών υπηρεσιών, σε ανταγωνιστικές τιμές.

Οι βασικές αλλαγές του κώδικα είναι οι εξής:

Νέο Σύστημα Διακυβέρνησης

Ο προγραμματισμός και η εφαρμογή της εθνικής ψηφιακής στρατηγικής μέσω της Βίβλου, συγχρονίζεται με τον προγραμματισμό του κυβερνητικού έργου (Επιτελικό Κράτος) και γίνεται σε κυλιόμενη βάση προκειμένου να προσαρμόζεται της νέες εξελίξεις με ευελιξία. Θεσμοθετούνται ειδικά όργανα και επιτροπές για το σχεδιασμό και την εφαρμογή της ψηφιακής στρατηγικής της χώρας.

Γενικές Αρχές Ψηφιακής Διακυβέρνησης

Θεσμοθετούνται οι αρχές της ψηφιακής διακυβέρνησης ώστε να δίνεται έμφαση τόσο στην αναπτυξιακή λογική όσο και στην προστασία του δημοσίου συμφέροντος (ευπαθείς ομάδες, προστασία προσωπικών δεδομένων κλπ).

Ετήσιος Διαγωνισμός και Βραβεία Ψηφιακής Διακυβέρνησης

Θεσμοθετούνται ετήσια βραβεία ψηφιακής διακυβέρνησης για δημοσίους φορείς ή υπαλλήλους.

Ηλεκτρονικά Έγγραφα –Ιδιωτικά/Δημόσια

Θεσμοθετούνται ολοκληρωμένες ρυθμίσεις για την έκδοση ηλεκτρονικών δημοσίων εγγράφων και την ηλεκτρονική διακίνησή της. Οι ρυθμίσεις αυτές αφορούν και τα ηλεκτρονικά ιδιωτικά έγγραφα. Επιπλέον, εισάγονται ρυθμίσεις για την ισχύ των ηλεκτρονικών δημόσιων και ιδιωτικών εγγράφων μετά την εκτύπωσή της. Η αρχιτεκτονική των διατάξεων για τα ηλεκτρονικά έγγραφα βρίσκεται σε εναρμόνιση με τον Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, κατά τρόπο ώστε ο μεν Κώδικας Διοικητικής Διαδικασίας να αποτελεί τον οδηγό για τα έντυπα έγγραφα, ο δε Κώδικας Ψηφιακής Διακυβέρνησης να αποτελεί τον οδηγό για τα αντίστοιχα ηλεκτρονικά έγγραφα.

Δικονομικές Ρυθμίσεις

Η ισχύς των ηλεκτρονικών εγγράφων επεκτείνεται και της διαδικασίες ενώπιον όλων των δικαστηρίων. Εισάγονται γενικές ρυθμίσεις και ειδικότερες προσθήκες της ισχύουσες δικονομικές διατάξεις.

Κεντρικό Σύστημα Ηλεκτρονικής Διακίνησης Εγγράφων (ΚΣΗΔΕ)

Θεσπίζονται διατάξεις που αφορούν της διαδικασίες ηλεκτρονικής διαχείρισης και διακίνησης εγγράφων σε όλους της φορείς του δημόσιου τομέα. Το Κεντρικό Σύστημα Ηλεκτρονικής Διακίνησης Εγγράφων (ΚΣΗΔΕ) το οποίο ολοκληρώνεται της επόμενους μήνες και στο οποίο θα ενταχθούν όλοι οι δημόσιοι φορείς, αποτελεί τομή τόσο για την ψηφιοποίηση του κρατικού μηχανισμού όσο και για την απλούστευση των σχετικών διαδικασιών.

Υπηρεσίες εμπιστοσύνης- Εξ αποστάσεως ταυτοποίηση

Επικαιροποιείται το ρυθμιστικό πλαίσιο που σχετίζεται με τα ψηφιακά πιστοποιητικά και της παρόχους της (ηλεκτρονικές υπογραφές και σφραγίδες), σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 910/2014 (Κανονισμός eIDAS) και καταργείται το ανεπίκαιρο π.δ. 150/2001, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι θεσμοθετείται για πρώτη φορά η χρήση και ισχύς των ηλεκτρονικών σφραγίδων. Της, νομοθετείται για πρώτη φορά,η εξ αποστάσεως ταυτοποίηση – μέθοδος διαδεδομένη στην ΕΕ –και δημιουργούνταιοι συνθήκες για να αναπτυχθούν, τόσο στο ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα, νέες ηλεκτρονικές υπηρεσίες.

Θεσμοθέτηση ηλεκτρονικής υπηρεσίας συστημένης παράδοσης

Εισάγεται η ηλεκτρονική υπηρεσία συστημένης παράδοσης: ό,τι αποτελεί το σημερινό συστημένο ταχυδρομείο, μπορεί να αποτελέσει η υπηρεσία συστημένης παράδοσης για τον ηλεκτρονικό κόσμο. Στόχος να αποτελέσει ένα ασφαλές ηλεκτρονικό “κανάλι επικοινωνίας” του Δημοσίου με της πολίτες και της επιχειρήσεις. Μέχρι τώρα η ως άνω υπηρεσία, μολονότι προβλεπόταν στον ευρωπαϊκό κανονισμό, παρέμεινε αναξιοποίητη. Με τον Κώδικα Ψηφιακής Διακυβέρνησης δημιουργούνται οι συνθήκες για να αναπτυχθεί τόσο στο ιδιωτικό όσο και στον δημόσια τομέα. Ειδικότερα στο δημόσιο παρέχονται νέες δυνατότητες ηλεκτρονικής διεπαφής Δημοσίου και πολιτών/επιχειρήσεων. Στόχος ο διοικητικός έλεγχος να γίνεται ηλεκτρονικά.

Νέα Αρχή Πιστοποίησης Ελληνικού Δημοσίου (ΑΠΕΔ)

Στο πλαίσιο εισαγωγής της νομοθεσίας για της υπηρεσίες εμπιστοσύνης, εντάσσεται ο εκσυγχρονισμός της ΑΠΕΔ (Αρχή Πιστοποίησης του Ελληνικού Δημοσίου), δηλαδή του δημόσιου παρόχου υπηρεσιών εμπιστοσύνης που λειτουργεί στο yυπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Η νέα ΑΠΕΔ εναρμονίζεται με τα τελευταία πρότυπα με στόχο την εξωστρέφειά της, ώστε να αποτελέσει έναν ανταγωνιστικό εγκεκριμένο πάροχο υπηρεσιών εμπιστοσύνης. Σημειωτέον πως πρόκειται για δομή της κεντρικής διοίκησης υπό την σκέπη του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης.

Ενσωμάτωση της Οδηγίας (2019/1024) για τα Ανοικτά Δεδομένα

Βασικό στοιχείο η καθιέρωση και ενδυνάμωση/διεύρυνση της αρχής της ανοικτής (και κατά κανόνα δωρεάν) διάθεσης και περαιτέρω χρήσης των εγγράφων, πληροφοριών και δεδομένων που βρίσκονται στην κατοχή των φορέων του δημόσιου τομέα, ενώ προστίθενται στο πεδίο εφαρμογής οι ΔΕΚΟ του ν. 3429/2005 καθώς και τα ερευνητικά ιδρύματα του ν. 4386/2014.

Οι περαιτέρω αλλαγές που επέρχονται σε σχέση με το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο, επικεντρώνονται της ακόλουθους τομείς:

• παροχή πρόσβασης σε δυναμικά δεδομένα (δεδομένα που συνεχώς μεταβάλλονται σε πραγματικό χρόνο, της περιβαλλοντικά, μετεωρολογικά, κυκλοφοριακά δεδομένα και δεδομένα αισθητήρων) σε πραγματικό χρόνο μέσω κατάλληλων τεχνικών μέσων και αφού προηγηθεί επαλήθευσή της και
• αύξηση της διάθεσης δεδομένων υψηλής αξίας του δημόσιου τομέα για περαιτέρω χρήση, συμπεριλαμβανομένων των δεδομένων από δημόσιες επιχειρήσεις, ερευνητικούς οργανισμούς και οργανισμούς χρηματοδότησης της έρευνας. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στη ανοικτή διάθεση συνόλων δεδομένων υψηλής αξίας του δημόσιου τομέα, λόγω των πολλαπλασιαστικών επιδράσεων της περαιτέρω χρήσης της για την κοινωνία, το περιβάλλον και την οικονομία, κυρίως λόγω της καταλληλότητάς της για τη δημιουργία υπηρεσιών και εφαρμογών προστιθέμενης αξίας καθώς και νέων, ποιοτικών και αξιοπρεπών θέσεων εργασίας.

Θεσμοθέτηση Μητρώου Διοικητικών Διαδικασιών Δημοσίου

Στο Μητρώο αυτό καταχωρούνται της οι ψηφιακές ή φυσικές διαδικασίες του Δημοσίου τομέα ανεξαρτήτως εάν αφορούν παροχή δημόσιας υπηρεσίας σε πολίτες ή φορείς του ιδιωτικού τομέα ή εσωτερικές διαδικασίες του δημοσίου τομέα. Ουδεμία παρέκκλιση δεν μπορεί να υπάρξει κατά την εφαρμογή της διαδικασίας από οποιαδήποτε αρμόδια υπηρεσία του Δημοσίου. Αυτό σημαίνει ότι ο πολίτης μπορεί να γνωρίζει με βεβαιότητα τη διαδικασία που απαιτείται για τη συναλλαγή του με το Δημόσιο χωρίς να εκτίθεται σε φαινόμενα αυθαιρεσίας και περιττής γραφειοκρατίας.

Θεσμοθέτηση Μητρώου Επικοινωνίας Πολιτών

Αποτελεί το μοναδικό σημείο της Δημόσιας Διοίκησης, όπου ο πολίτης θα δηλώνει τα στοιχεία επικοινωνίας του (διεύθυνση, τηλέφωνο, email). Όλοι οι δημόσιοι φορείς θα χρησιμοποιούν αποκλειστικά αυτό το μητρώο, για να ενημερώνονται για τα στοιχεία επικοινωνίας των πολιτών, χωρίς να απαιτείται οι πολίτες να δηλώνουν ή να επικαιροποιούν ξεχωριστά σε κάθε φορέα τα στοιχεία επικοινωνίας της.

Κατάργηση της χρήσης του φαξ στο δημόσιο

Το φαξ αποτελεί πλέον έναν απαρχαιωμένο τρόπο επικοινωνίας. Εφεξής, παρέχονται της δυνατότητες επικοινωνίας των φορέων του δημόσιου τομέα μεταξύ της (διασύνδεση πρωτοκόλλων των φορέων μέσω του ΚΣΗΔΕ) και με της πολίτες και επιχειρήσεις μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης ή μέσω email.

Ενδυνάμωση της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης (gov.gr)

Εισάγονται περαιτέρω ρυθμίσεις για τη λειτουργία της, βασικά στοιχεία: δυνατότητα έκδοσης εγγράφων/αιτήσεων από φυσικά πρόσωπα, ισχυρές μέθοδοι αυθεντικοποίησης ώστε να υπάρχει η μέγιστη βεβαιότητα για την ταυτότητα του φυσικού προσώπου που χρησιμοποιεί κάθε υπηρεσία)

Υποχρέωση παροχής ψηφιακών δημοσίων υπηρεσιών κάτω από την ομπρέλα της ΕΨΠ (gov.gr)

Η Ενιαία Ψηφιακή Πύλη της Δημόσιας Διοίκησης (gov.gr – ΕΨΠ) αποτελεί την αποκλειστική πύλη παροχής ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών προς πολίτες/επιχειρήσεις. Εισάγονται περαιτέρω ρυθμίσεις για τη λειτουργία της με βασικά στοιχεία τη δυνατότητα έκδοσης εγγράφων/αιτήσεων από φυσικά ή νομικά πρόσωπα και την καθιέρωση ισχυρών μεθόδων επαλήθευσης της ταυτότητας του συναλλασσομένου προσώπου (αυθεντικοποίηση), ώστε να υπάρχει η μέγιστη βεβαιότητα για την ταυτότητα του προσώπου που χρησιμοποιεί κάθε υπηρεσία.

Μονιμοποίηση νέων ψηφιακών υπηρεσιών

Κωδικοποιούνται οι διατάξεις της από 20.3.2020 ΠΝΠ για τις πρώτες ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες μέσω της ΕΨΠ: (α) Ηλεκτρονική υπεύθυνη δήλωση, (β) Ηλεκτρονική εξουσιοδότηση, (γ) άυλη συνταγογράφηση, (δ) KYC.

Εφεξής, δεν απαιτείται η φυσική παρουσία του πολίτη στις αρμόδιες αρχές για την επικύρωση του γνήσιου της υπογραφής σε υπεύθυνες δηλώσεις και εξουσιοδοτήσεις, καθώς η αυθεντικοποίηση που πραγματοποιείται για τη χρήση των ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών της ΕΨΠ έχει την ίδια ισχύ με την βεβαίωση γνήσιου υπογραφής του άρθρου 11 του ν. 2690/1999 (Α’ 45).

Πρόκειται για καινοτομία, απαραίτητη για την παροχή ψηφιακών υπηρεσιών με τα εχέγγυα που απαιτούν οι κείμενες διατάξεις για τη διοικητική δράση.

Επίσης, παρέχεται η δυνατότητα να διεξάγονται ηλεκτρονικά από τις Τράπεζες τα μέτρα δέουσας επιμέλειας που προβλέπει η νομοθεσία για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, διευκολύνοντας τις σχετικές τραπεζικές διαδικασίες και εξουδετερώνοντας τα αντίστοιχα κόστη τόσο των τραπεζών όσο και των πολιτών/επιχειρήσεων. Η σχετική πρωτοβουλία έχει ολοκληρωθεί θεσμικά μετά από στενή συνεργασία με την Τράπεζα της Ελλάδος και την Ελληνική Ένωση Τραπεζών.

Θεσμοθέτηση της υποχρέωσης ομοιομορφίας ιστοσελίδων κεντρικής διοίκησης

Οι ιστοσελίδες των φορέων του δημόσιου τομέα ακολουθούν ενιαίους κανόνες και υποχρεώσεις. Οι ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες δεν παρέχονται μέσα από τις ιστοσελίδες του Δημοσίου, αλλά από πλατφόρμες και κυρίως μέσα από την Ενιαία Ψηφιακή Πύλη της Δημόσιας Διοίκησης. Εξαιρούνται οι ιστοσελίδες των ΑΕΙ, των ερευνητικών κέντρων και των φορέων πολιτισμού

Νέα Διαύγεια

Εντάσσεται το νομοθετικό πλαίσιο τους Διαύγειας στο νέο νόμο. Επιπλέον, καταργείται η υποχρέωση δημοσίευσης ατομικών διοικητικών πράξεων σε ΦΕΚ (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων). Η διαδικασία δημοσίευσης των ατομικών διοικητικών πράξεων απλουστεύεται μέσω τους δημοσίευσης αποκλειστικά στη Διαύγεια. Ο χρόνος εφαρμογής τους απλούστευσης τους θα καθοριστεί σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων.

Θεσμοθέτηση Προσωπικού Αριθμού (ΠΑ) για τους πολίτες

Καθιερώνεται προσωπικός αριθμός για την ταυτοποίηση των φυσικών προσώπων, με σκοπό την παροχή υπηρεσιών από φορείς του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Ο Προσωπικός Αριθμός αποδίδεται δε μία φορά στο φυσικό πρόσωπο και δεν μεταβάλλεται.

Ο Προσωπικός Αριθμός αποδίδεται σε κάθε φυσικό πρόσωπο που δικαιούται Αριθμό Φορολογικού Μητρώου (ΑΦΜ) ή Αριθμό Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης (ΑΜΚΑ). Σε όσα φυσικά πρόσωπα έχει αποδοθεί ΑΦΜ, αυτός αποτελεί τον ΠΑ. Σε όσα φυσικά πρόσωπα έχει αποδοθεί μόνο ΑΜΚΑ, τους αποδίδεται ο ΠΑ σύμφωνα με διαδικασία που ορίζεται σε απόφαση.

Ο Προσωπικός Αριθμός δεν συνεπάγεται αυτοδικαίως τη χορήγηση δικαιωμάτων ή την επιβολή υποχρεώσεων στον κάτοχό του. Οι όροι και οι προϋποθέσεις για τα δικαιώματα και υποχρεώσεις του κατόχου του προσωπικού αριθμού ρυθμίζονται από την κείμενη φορολογική, εργατική και ασφαλιστική νομοθεσία.

Ο Προσωπικός Αριθμός θα αντικαταστήσει τον ΑΦΜ των φυσικών προσώπων και τον ΑΜΚΑ σταδιακά και με πλήρη αντικατάσταση εντός μιας διετίας.

Το Δημόσιο στο cloud

Το νομοσχέδιο υιοθετεί την καλή πρακτική, διεθνώς, του cloud first policy. Κανόνας είναι η προτεραιότητα στην επιλογή υπηρεσιών cloud από όλους τους δημόσιους φορείς με την υποχρέωση χρήσης είτε των κεντρικών υποδομών κυβερνητικού νέφους (G-Cloud) της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης, είτε άλλων υποδομών public cloud από πιστοποιημένους παρόχους, στο πλαίσιο των συμβάσεων που συνάπτει η ΓΓΠΣΔΔ με αυτούς. Υιοθετείται η αλλαγή της τιμής μονάδας του υπολογισμού της παροχής υπηρεσιών cloud.