Κυβέρνηση
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, μέσω επιστολής του στην πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, προτείνει ένα αναλυτικό σχέδιο έξι σημείων, προκειμένου να μπει ένα φρένο στις τιμές του φυσικού αερίου στις αγορές, αλλά και ένα φρένο στα ενδιάμεσα κόστη σε όλο το φάσμα της αλυσίδας παραγωγής που καταλήγει στην τελική τιμή.
«Πιστεύω ακράδαντα ότι οι ασυνήθιστοι καιροί απαιτούν ασυνήθιστα μέτρα. Αυτές οι ενέργειες αποσκοπούν μόνο στην προστασία της εύρυθμης λειτουργίας της χονδρικής αγοράς φυσικού αερίου, η οποία βρίσκεται υπό σημαντική πίεση μετά την ολοένα και βαθύτερη σύγκρουση στην Ουκρανία με σοβαρές παρενέργειες και στην ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από το φυσικό αέριο», υπογραμμίζει ο κ. Μητσοτάκης.
Μεταξύ άλλων, θέτει επί τάπητος ένα ανώτατο όριο στην τιμή του αερίου, με αναφορά στην υψηλότερη τιμή πριν την περίοδο της κρίσης, αλλά και ανώτατο όριο μεταβλητότητας στις τιμές με βάση τις ημερήσιες διακυμάνσεις. Βάζει, δε, στο τραπέζι και άλλες παραμέτρους, όπως την ενίσχυση της εφοδιαστικής επάρκειας με συνεργασία και με την Κίνα για προμήθειες LGN.
Αναλυτικά όλη η επιστολή
«Αγαπητή κ. Φον Ντερ Λάιεν,
Σας γράφω σχετικά με την ταχέως εξελισσόμενη οικονομική απειλή στη χονδρική αγορά φυσικού αερίου, η οποία πιστεύω ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί γρήγορα και αποφασιστικά για να αποτραπεί περαιτέρω ζημιά στη ζωή των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις οικονομίες των κρατών μελών και στην επιτυχία του Ευρωπαϊκού Πράσινου Συμφώνου.
Η εξέλιξη των τιμών αναφοράς χονδρικής του φυσικού αερίου τους τελευταίους μήνες, και ειδικά από τον Δεκέμβριο του 2021, δεν καθοδηγείται πλέον από τις συνήθεις δυνάμεις της αγοράς στον εφοδιασμό, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα τόσο του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) όσο και της Ομάδας Συντονισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το φυσικό αέριο. Στην πραγματικότητα, οι τιμές επηρεάζονται πλέον σε μεγάλο βαθμό από πολιτικές δηλώσεις και φόβους που προέρχονται από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία που οδηγούν σε αβεβαιότητα, τεράστιες διακυμάνσεις τιμών και κερδοσκοπία.
Η συνεχιζόμενη κρίση στην Ουκρανία έχει ουσιαστικά παρακάμψει τους φυσικούς μηχανισμούς διαμόρφωσης των τιμών και δυστυχώς, κάθε προσπάθεια αντιμετώπισης αυτού του ζητήματος μέχρι τώρα από την Ένωσή μας απέτυχε να αντισταθμίσει το τεράστιο βάρος για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Το παράδοξο είναι ότι ούτε η παραγωγική ικανότητα ούτε οι αλυσίδες εφοδιασμού φυσικού αερίου έχουν επηρεαστεί από την τρέχουσα κρίση. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχουμε πρόβλημα ποσότητας, αλλά έχουμε πρόβλημα τιμής.
Μεσοπρόθεσμα έως μακροπρόθεσμα, αυτό μπορεί να μετριαστεί με τη μείωση της εξάρτησης της Ένωσης από το ρωσικό φυσικό αέριο. Ωστόσο, βραχυπρόθεσμα πιστεύω ότι είναι απαραίτητη μια στοχευμένη και προσωρινή παρέμβαση στην αγορά για την ομαλοποίηση της κατάστασης. Όλα αυτά τα μέτρα θα πρέπει να επικεντρώνονται στις τιμές του φυσικού αερίου και όχι στις ποσότητες, να είναι χρονικά περιορισμένα και με σαφώς καθορισμένους παράγοντες ενεργοποίησης και ρήτρες εξόδου. Επεμβαίνοντας στην αγορά από αυτή την άποψη, η Ένωσή μας μπορεί να προστατεύσει τα μέλη της παύοντας την «εργαλειοποίηση» του φυσικού αερίου κατά των οικονομιών μας και αποσυνδέοντας τη γεωπολιτική κρίση από την ενεργειακή κρίση, χωρίς να επηρεαστεί την παραγωγή και την προσφορά φυσικού αερίου βραχυπρόθεσμα.
Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι απίθανο αυτό το πρόβλημα να εξαφανιστεί μόλις υποχωρήσει η ζήτηση για αέριο θέρμανσης. Αν δεν ενεργήσουμε τώρα, το πρόβλημα θα επιμείνει στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος -που συνδέονται με τις τιμές του φυσικού αερίου στις αγορές χονδρικής- τους επόμενους μήνες της άνοιξης και του καλοκαιριού επιβαρύνοντας υπέρμετρα νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Μετά από προσεκτική αξιολόγηση των διαθέσιμων επιλογών, θα ήθελα να προτείνω ένα «Σχέδιο Έξι Σημείων» προς εξέταση. Κάθε στοιχείο του Σχεδίου στοχεύει στην εξουδετέρωση της τρέχουσας κλιμάκωσης στη χονδρική αγορά φυσικού αερίου:
Ανώτατο όριο τιμών: Ανώτατο όριο στις τιμές ττου αερίου (TTF), δηλαδή με σημείο αναφοράς στην υψηλότερη ιστορική τιμή φυσικού αερίου πριν από την κρίση
Ημερήσιο εύρος τιμής: Μια ζώνη διακύμανσης των τιμών (TTF) που περιορίζει τη μεταβλητότητα, για παράδειγμα, στο +/- 10%
Καθορισμός τιμής έκτακτης ανάγκης: Καθορισμός σταθερής τιμής εκτάκτου ανάγκης (TTF) πμόνο ως αντίδραση σε δηλώσεις σχετικά με τις ροές φυσικού αερίου από τη Ρωσία
Ανώτατο όριο κέρδους: Ανώτατα όρια μικτού περιθωρίου κέρδους στις αγορές χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας, για παράδειγμα, 5% με βάση τις ρυθμιστικές αρχές της αγοράς που παρακολουθούν το κόστος παραγωγής και το επίπεδο κόστους της ηλεκτρική ενέργειας (LCOE) στα περιουσιακά στοιχεία παραγωγής
Διαπραγμάτευση φυσικής παράδοσης: Εξέταση μιας χρονικά περιορισμένης επιλογής για να επιτρέπεται η συναλλαγή μόνο με φυσική παράδοση
Ενίσχυση Ρευστότητας: Αύξηση της ρευστότητας στην αγορά φυσικού αερίου με σύζευξη αγορών μεταξύ ΗΠΑ/ΕΕ/Ασίας. Για παράδειγμα, με την ενίσχυση της συνεργασίας με την Κίνα για φορτία LNG, ενδεχομένως με ανώτατα όρια στο κόστος μεταφοράς για την αποτροπή της κερδοσκοπίας.
Όλες αυτές οι επιλογές πολιτικής αντιπροσωπεύουν ξεκάθαρα σημαντικές παρεμβάσεις στην αγορά, οι οποίες, ωστόσο, έχουν χρησιμοποιηθεί σε έκτακτες περιπτώσεις στο παρελθόν σε άλλες αγορές για την εξισορρόπησή τους ή είναι ακόμη και τυπικά χαρακτηριστικά σε ορισμένες αγορές. Πιστεύω ακράδαντα ότι οι ασυνήθιστοι καιροί απαιτούν ασυνήθιστα μέτρα. Αυτές οι ενέργειες αποσκοπούν μόνο στην προστασία της εύρυθμης λειτουργίας της χονδρικής αγοράς φυσικού αερίου, η οποία βρίσκεται υπό σημαντική πίεση μετά την ολοένα και βαθύτερη σύγκρουση στην Ουκρανία με σοβαρές παρενέργειες και στην ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από το φυσικό αέριο.
Ενώ ο μεσοπρόθεσμος έως μακροπρόθεσμος στόχος πρέπει να είναι η επιστροφή σε μια κανονικά λειτουργούσα αγορά, είναι υποχρέωση των κυβερνήσεων και των ρυθμιστικών αρχών να παρεμβαίνουν όταν έκτακτες περιστάσεις ανατρέπουν τους κατά τα άλλα υγιείς μηχανισμούς της αγοράς.
Το Σχέδιο Έξι Σημείων έχει σχεδιαστεί για να προστατεύσει και να επαναρυθμίσει τις αγορές χονδρικής φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας και να διασφαλίσει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι πολίτες και οι οικονομίες των κρατών μελών της, αλλά και η παγκόσμια οικονομία, δεν θα υποφέρουν αδικαιολόγητα σε μια ήδη δύσκολη περίοδο.
Ελπίζω να βρείτε το σκεπτικό και την πρότασή μου έγκαιρα και παραμένω στη διάθεσή σας για μια πιο λεπτομερή ανταλλαγή επί του θέματος.
Κυριάκος Μητσοτάκης»
