Καταγγελία ΕΣΗΕΑ: «Η κυβέρνηση διώκει την αντίθετη γνώμη» – «Ποινικοποιούν την προσωπική άποψη & έκφραση στο διαδίκτυο»

Να αποσυρθεί το άρθρο 36 του νομοσχεδίου του Υπουργείου Δικαιοσύνης με τίτλο «Τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Δικαιοσύνης» ζητά με υπόμνημά της η ΕΣΗΕΑ, κάνοντας λόγο για ποινικοποίηση της προσωπικής άποψης.

Η καταγγελία της ΕΣΗΕΑ έρχεται μετά την ανάδειξη της χώρας στην 70η θέση των χωρών για την ελευθερία του Τύπου, υποχωρώντας 5 θέσεις σε σχέση με το 2020 στο ετήσιο παγκόσμιο βαρόμετρο ελευθερίας του Τύπου για το 2021 από τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα (Reporters Without Borders-RSF).

Στην έρευνα του RSF δινόταν έμφαση στον αρνητικό ρόλο της κυβέρνησης Μητσοτάκη, καθώς επιδίωξε να ελέγξει τη ροή της πληροφόρησης προσφέροντας σε πολλά ΜΜΕ διαφημιστικές επιχορηγήσεις επ’ αφορμή της πανδημίας του COVID-19 και της κρίσης στο μεταναστευτικό.

Η εξάρτηση αυτή δημιούργησε μια νέα κατάσταση στην οποία «οι δημοσιογράφοι έπρεπε να λάβουν την άδεια της Κυβέρνησης πριν κάνουν ρεπορτάζ σε νοσοκομεία, ενώ το Υπουργείο Υγείας απαγόρευσε στο ιατρικό προσωπικό να μιλά στα μέσα ενημέρωσης». Επίσης αναφέρεται ότι «Τον Φεβρουάριο του 2021, επιβλήθηκε στα δημόσια τηλεοπτικά κανάλια να αποσιωπήσουν ένα βίντεο που κυκλοφόρησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στο οποίο ο ίδιος ο πρωθυπουργός “έσπασε” την καραντίνα και γευμάτισε με πλήθος συνδαιτυμόνων στην Ικαρία».

Όπως καταγγέλλει η ΕΣΗΕΑ «Η τροποποίηση του άρθρου 191 για τη διασπορά ψευδών ειδήσεων περιορίζει την συνταγματικά κατοχυρωμένη ελευθερία του λόγου και την έκφραση απόψεων για ό,τι συμβαίνει γύρω μας» τονίζει η ΕΣΗΕΑ, προσθέτοντας ότι θα σταθεί στο πλευρό των δημοσιογράφων που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες του νόμου, σε περίπτωση που τελικά ψηφιστεί η επικίνδυνη ρύθμιση».

Αναλυτικά το υπόμνημα της ΕΣΗΕΑ:

«ΠΡΟΣ

Την Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης και
Την Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Ισότητας, Νεολαίας και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου

ΥΠΟΜΝΗΜΑ
Της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΣΗΕΑ)

Στο πλαίσιο της επεξεργασίας και εξέτασης του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης «Τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Δικαιοσύνης».

Την άμεση απόσυρση του άρθρου 36 του σχεδίου νόμου με το οποίο προωθείται η τροποποίηση του άρθρου 191 του Ποινικού Κώδικα ζητεί το Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών για τους ακόλουθους λόγους:

Στο νομοσχέδιο με την επικείμενη τροποποίηση του άρθρου 191 του Ποινικού Κώδικα περί διασποράς ψευδών ειδήσεων, ελλοχεύει ο κίνδυνος να παρεμβαίνει η Δικαιοσύνη και να περιορίζει την συνταγματικά κατοχυρωμένη ελευθερία του λόγου και την έκφραση απόψεων για ό,τι συμβαίνει γύρω μας, με την αιτιολογία ότι έτσι διασπείρονται ψευδείς ειδήσεις που προκαλούν ανησυχία στους πολίτες και κλονίζεται η εμπιστοσύνη του κοινού.

Στην πράξη, ποινικοποιείται η προσωπική άποψη και η έκφρασή της στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης ή στο Διαδίκτυο, ενώ σαφώς και δεν αποτελεί είδηση αλλά προσωπική κρίση.

Το εν λόγω άρθρο είχε ξανατροποποιηθεί το 2019, όταν και επήλθε η διαφοροποίηση που επιδιώκεται να ανατραπεί σήμερα.

Σύμφωνα με την παλιά διατύπωση του νόμου, για την τέλεση του εγκλήματος δεν ήταν αρκετή η διασπορά ψευδών ειδήσεων, αλλά έπρεπε από τη διασπορά αυτή να προκληθεί ανησυχία ή φόβος σε αόριστο αριθμό ανθρώπων ή σε ορισμένο κύκλο ή κατηγορία προσώπων.

Η διατύπωση που περιέχεται στην τροποποιούμενη διάταξη, δηλαδή «ψευδείς ειδήσεις που είναι ικανές να προκαλέσουν ανησυχίες ή φόβο στους πολίτες κλπ» είναι ουσιαστικά αόριστη, αφού δεν προσδιορίζεται πουθενά τι αποτελεί είδηση ικανή να προκαλέσει ανησυχία ή φόβο στους πολίτες και με ποια κριτήρια αποφασίζεται ότι έχει προκληθεί ο φόβος αυτός και η ανησυχία τους.

Δηλαδή, δεν διευκρινίζεται η διαφορά μεταξύ του κινδύνου και του αποτελέσματος, ενώ στη συγκεκριμένη διάταξη σαφώς αναφέρεται ότι τιμωρείται ο κίνδυνος που είναι να προκληθεί ανησυχία ή φόβος, χωρίς να είναι ανάγκη να επέλθει το αποτέλεσμα, δηλαδή με την είδηση να έχει προκληθεί ανησυχία ή φόβος στους πολίτες.

Με την προηγούμενη διάταξη η τιμωρία προβλεπόταν, μετά την επέλευση του αποτελέσματος. Η διαφορά αυτή καθιστά απαραίτητο τον ορισμό των ορίων της πράξης, δηλαδή πρέπει να προσδιοριστεί σαφώς τι εννοεί ο νόμος ως ψευδή είδηση, που είναι ικανή να προκαλέσει ανησυχία ή φόβο.

Αυτό είναι επιβεβλημένο διότι δεν υπάρχει διαχωρισμός της είδησης από την έκφραση της άποψης κάποιου επί συγκεκριμένου ζητήματος, που διαμορφώνεται σύμφωνα με την προσωπική κρίση του, καθόσον υποκρύπτεται ο κίνδυνος να βρεθούμε οι δημοσιογράφοι ποινικά υπόλογοι γιατί, εκφράζοντας την άποψή μας επί συγκεκριμένων θεμάτων, μπορεί να προκαλέσουμε ανησυχίες ή φόβο στους πολίτες. Έτσι όπως είναι η τροπολογία, η δημιουργία αυτού του φόβου, σύμφωνα με το νόμο, κρίνεται αν προκλήθηκε από έναν Εισαγγελέα, κατά τη δική του κρίση.

Η ένωσή μας έχει ενημερώσει τόσο την ΕΟΔ (Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων) όσο και την ΔΟΔ (Διεθνής Ομοσπονδία Δημοσιογράφων), οι οποίες μας εκπροσωπούν σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο και προτίθενται να απευθυνθούν προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, προκειμένου να γίνει συζήτηση επί του θέματος αυτού.

Επίσης, να τονίσουμε ότι, η Ένωση Συντακτών έχει εκδώσει ανακοινώσεις για τα θέματα των fake news και έχει σταθεί αρωγός στα ζητήματα, που αφορούν την υγεία των πολιτών μετά την πανδημία, στηλιτεύοντας οποιαδήποτε προσπάθεια παραπληροφόρησης του κοινού.

Για όλους τους ανωτέρω λόγους ζητάμε από τον κ. Υπουργό Δικαιοσύνης να αποσύρει το κείμενο της τροποποίησης του σχετικού άρθρου.

Αθήνα, 10 Νοεμβρίου 2021

Για το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΣΗΕΑ

Η Πρόεδρος -Ο Γενικός Γραμματέας»