Δημοσίευμα «φωτιά» του Politico κατά της κυβέρνησης – «Η Ελλάδα αφήνει τους πάντες να ξεφύγουν από τη δικαιοσύνη»

Εστιάζοντας σε τρεις μεγάλες υποθέσεις που έχουν απασχολήσει την Ελλάδα, το Politico «καίει» την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη ένα δημοσίευμα «μαχαιριά» κάνοντας λόγο για «συγκαλύψεις, αποτυχημένες έρευνες» αλλά και τη «γενική αίσθηση ατιμωρησίας», τα οποία κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου.

«Στη χώρα που φημίζεται για την ίδρυση της δημοκρατίας, υπάρχει η αίσθηση ότι αυτή φθείρεται» αναφέρει χαρακτηριστικά το δημοσίευμα του Politico.

Όπως εξηγεί, «η Ελλάδα έχει βιώσει μια σειρά από σκάνδαλα που, αν και όλα πολύ διαφορετικά, συνθέτουν την αίσθηση ότι η δικαιοσύνη καταρρέει – και ότι οι κυβερνώντες δεν θέλουν να το βελτιώσουν. Ή, ακόμη χειρότερα, είναι υπεύθυνοι».

Συγκεκριμένα, εστιάζει σε τρεις μεγάλες υποθέσεις οι οποίες «δοκίμασαν τα τελευταία δύο χρόνια την πίστη της χώρας στις δικαστικές της δομές». Δύο από αυτές σχετίζονται με καταστροφές: Το σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη τον Φεβρουάριο του 2023, στο οποίο έχασαν τη ζωή τους 57 άτομα, το ναυάγιο της Πύλου στα ανοικτά των ακτών της Πελοποννήσου το περασμένο καλοκαίρι που άφησε εκατοντάδες μετανάστες από την Ασία και την Αφρική, οι οποίοι πιθανολογείται ότι πνίγηκαν. Η τρίτη υπόθεση, αφορά στο σκάνδαλο των υποκλοπών από την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Στο δημοσίευμα, παρουσιάζονται αναλυτικά οι τρεις υποθέσεις αλλά και το γιατί είναι σημαντικές.

«Από μόνα τους, αυτά μπορεί να μοιάζουν με το είδος των δυσάρεστων περιστατικών που κάθε κυβέρνηση μπορεί να έχει να αντιμετωπίσει. Αλλά ο τρόπος με τον οποίο χειρίστηκαν το ζήτημα έχει εγείρει ανησυχητικά ερωτήματα» σημειώνει το Politico.

«Υπάρχει η αίσθηση μιας συστηματικής και συντονισμένης προσπάθειας να υποβαθμιστούν ορισμένα περιστατικά», δήλωσε στο Politico ο Ανδρέας Ποττάκης, Συνήγορος του Πολίτη της Ελλάδας. Αυτό γεννά «υποψίες για απόπειρα συγκάλυψης» και αμέλεια που «θα μπορούσε να αφορά την πολιτική ηγεσία» τονίζει.

«Πέρα από τα μεγαλύτερα παραδείγματα, οι Έλληνες αντιλαμβάνονται ότι τα δημόσια πρότυπα έχουν υπονομευθεί, με αποτέλεσμα οι λεκτικές επιθέσεις σε δημοσιογράφους από υψηλόβαθμους πολιτικούς να έχουν γίνει καθημερινότητα, οι ανεξάρτητες αρχές υπονομεύονται, έχουν καταγγελθεί αρκετές απωθήσεις μεταναστών, η αστυνομική βία αυξάνεται και η κοινωνία των πολιτών και ο πλουραλισμός των μέσων ενημέρωσης απειλούνται» αναφέρεται χαρακτηριστικά.

Αναλυτικά το δημοσίευμα του Politico και της δημοσιογράφου Νεκταρίας Σταμούλη:

«Οι συγκαλύψεις, οι αποτυχημένες έρευνες και η γενική αίσθηση ατιμωρησίας κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου.

Στη χώρα που φημίζεται για την ίδρυση της δημοκρατίας, υπάρχει η αίσθηση ότι αυτή φθείρεται.

Η Ελλάδα έχει βιώσει μια σειρά από σκάνδαλα που, αν και όλα πολύ διαφορετικά, συνθέτουν την αίσθηση ότι η δικαιοσύνη καταρρέει – και ότι οι κυβερνώντες δεν θέλουν να το βελτιώσουν. Ή, ακόμη χειρότερα, είναι υπεύθυνοι.

«Υπάρχει η αίσθηση μιας συστηματικής και συντονισμένης προσπάθειας να υποβαθμιστούν ορισμένα περιστατικά», δήλωσε ο Ανδρέας Ποττάκης, ο Συνήγορος του Πολίτη της Ελλάδας, ένας ανεξάρτητος αξιωματούχος που εξετάζει τις κρατικές δυσλειτουργίες. Αυτό γεννά «υποψίες για απόπειρα συγκάλυψης» και αμέλεια που «θα μπορούσε να αφορά την πολιτική ηγεσία».

Τρεις μεγάλες υποθέσεις δοκίμασαν τα τελευταία δύο χρόνια την πίστη της χώρας στις δικαστικές της δομές. Δύο από αυτές σχετίζονται με καταστροφές: Ένα σιδηροδρομικό δυστύχημα τον Φεβρουάριο του 2023, στο οποίο έχασαν τη ζωή τους 57 άτομα, και ένα ναυάγιο στα ανοικτά των ακτών της Πελοποννήσου το περασμένο καλοκαίρι που άφησε εκατοντάδες μετανάστες από την Ασία και την Αφρική, οι οποίοι πιθανολογείται ότι πνίγηκαν.

Το άλλο είναι ένα εκτεταμένο σκάνδαλο με λογισμικό κατασκοπείας που έχει εμπλέξει την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη. Την περασμένη εβδομάδα, ένας εισαγγελέας του ανώτατου δικαστηρίου απάλλαξε τους πολιτικούς, την αστυνομία και τις υπηρεσίες πληροφοριών της χώρας από αδικήματα.

Από μόνα τους, αυτά μπορεί να μοιάζουν με το είδος των δυσάρεστων περιστατικών που κάθε κυβέρνηση μπορεί να έχει να αντιμετωπίσει.

Αλλά ο τρόπος με τον οποίο χειρίστηκαν το ζήτημα έχει εγείρει ανησυχητικά ερωτήματα. Κόμματα της αντιπολίτευσης, ομάδες θυμάτων και ανεξάρτητοι ερευνητές μιλούν για συγκάλυψη και ισχυρίζονται ότι κρίσιμοι μάρτυρες εμποδίστηκαν, νομικά έγγραφα αγνοήθηκαν και θύματα παραμερίσθηκαν. Οι κοινοβουλευτικές έρευνες δεν έχουν κάνει τίποτα άλλο από το να θολώνουν τα νερά.

«Δίνοντας μια παραπλανητική εντύπωση μιας καλά οργανωμένης δημοκρατίας, με τις κοινοβουλευτικές εξεταστικές επιτροπές να μην μπορούν να διεξάγουν αποτελεσματικά το έργο τους, αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα ισοδυναμεί μερικές φορές με άμεση πολιτική ανάμειξη και εξουδετέρωση των μελών των ανεξάρτητων παρατηρητηρίων», δήλωσε ο Vas Panagiotopoulos, ο οποίος καλύπτει την Ελλάδα για τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα (RSF), μια μη κερδοσκοπική οργάνωση που υπερασπίζεται τις ελευθερίες του Τύπου.

Πέρα από τα μεγαλύτερα παραδείγματα, οι Έλληνες αντιλαμβάνονται ότι τα δημόσια πρότυπα έχουν υπονομευθεί, με αποτέλεσμα οι λεκτικές επιθέσεις σε δημοσιογράφους από υψηλόβαθμους πολιτικούς να έχουν γίνει καθημερινότητα, οι ανεξάρτητες αρχές υπονομεύονται, έχουν καταγγελθεί αρκετές απωθήσεις μεταναστών, η αστυνομική βία αυξάνεται και η κοινωνία των πολιτών και ο πλουραλισμός των μέσων ενημέρωσης απειλούνται.

Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη για λογαριασμό του Ινστιτούτου Eteron με αφορμή την 50ή επέτειο από την επιστροφή της Ελλάδας στη δημοκρατία, μόνο το 29% των πολιτών εμπιστεύεται τη δικαιοσύνη της χώρας.

Σε συνέντευξή του στο POLITICO, ο Μητσοτάκης υπερασπίστηκε το ρεκόρ της χώρας του. «Πάντα πίστευα ότι πρέπει να έχουμε εμπιστοσύνη στην ελληνική δικαιοσύνη», δήλωσε ο πρωθυπουργός.

Ακολουθούν τα τρία πιο σημαντικά πρόσφατα περιστατικά και γιατί είναι σημαντικά.

Το σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη

Τη νύχτα της 22ης Φεβρουαρίου 2023, μια μετωπική σύγκρουση τρένων σκότωσε 57 ανθρώπους, πολλοί από τους οποίους ήταν φοιτητές.

Καθώς η «σκόνη» έκατσε στην πιο θανατηφόρα σιδηροδρομική καταστροφή στην ελληνική ιστορία, προέκυψαν βαθύτεροι προβληματισμοί σχετικά με τη λειτουργία του κράτους.

«Οι ευθύνες περνούν από την ηγεσία μέχρι τους ανθρώπους που βρίσκονταν στο σημείο», δήλωσε ο Έβαν Βλάχος, ο οποίος έχασε τον 34χρονο αδελφό του, Βάιο. «Ψάχνεις για κάποιον που έκανε σωστά τη δουλειά του, για κάτι που λειτούργησε – και υπάρχει πλήρης κατάρρευση».

Οι επικριτές κάνουν λόγο για συγκάλυψη, ιδίως της κακοδιαχείρισης σε ανώτατο επίπεδο, και για διαφθορά στους σιδηροδρόμους.

Αυτή η συγκάλυψη παίρνει μερικές φορές κυριολεκτική μορφή: Στο σημείο του δυστυχήματος είχαν συσσωρευτεί πέτρες, εμποδίζοντας τους εμπειρογνώμονες να ερευνήσουν τον τόπο του δυστυχήματος, καθώς απομακρύνονταν τα κατεστραμμένα βαγόνια.

Αυτό συνέβη ενώ οι οικογένειες των θυμάτων ήλπιζαν ακόμη να βρουν τα υπολείμματά τους.

Δεν είναι ακόμη σαφές ποιος έδωσε αυτή την εντολή, αν και οι συγγενείς των θυμάτων λένε ότι γνωρίζουν την ταυτότητα του υπουργού και θα καταθέσουν στο δικαστήριο.

Ο Νίκος Πλακιάς, ο οποίος έχασε δύο κόρες στο δυστύχημα, βρήκε κάποια από τα μέλη του σώματός τους οκτώ μήνες αργότερα σε μια ξεχωριστή περιοχή όπου είχαν μετακινηθεί συντρίμμια και μπάζα.

«Βιάστηκαν να αλλάξουν την εικόνα απλά και μόνο για να αλλάξουν την κοινή γνώμη, για να φανεί ότι το θέμα έκλεισε το συντομότερο δυνατό», είπε ο Βλάχος, αποδίδοντας το γεγονός στην προσέγγιση εθνικών εκλογών, προσθέτοντας ότι μια σωστή έρευνα θα έβλεπε τους ειδικούς εκεί για μήνες.

Πολλές από τις πληροφορίες που είναι γνωστές σήμερα αποκαλύφθηκαν μόνο μετά από τεράστιες προσπάθειες των οικογενειών με την υποστήριξη ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων.

Ένα κοντέινερ τρένου που έλειπε από το σημείο, για παράδειγμα, βρέθηκε 16 μήνες αργότερα σε ιδιωτικό οικόπεδο. Κανείς δεν έχει παραδεχτεί ότι γνωρίζει πώς κατέληξε εκεί.

Συστάθηκε κοινοβουλευτική έρευνα, αλλά αντί να επικεντρωθεί στο δυστύχημα έχει αποσπαστεί από την ιστορία του ελληνικού σιδηροδρομικού συστήματος.

Η κυβέρνηση, εν τω μεταξύ, απέρριψε τη δικογραφία του Ευρωπαίου εισαγγελέα που ζητούσε να ληφθούν μέτρα κατά δύο πρώην υπουργών Μεταφορών. Ο Χρήστος Σπίρτζης, από το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ, ήταν ύποπτος για παράβαση καθήκοντος, ενώ ο Κωνσταντίνος Καραμανλής κόμμα της Νέας Δημοκρατίας του Μητσοτάκη ήταν ύποπτος για υπεξαίρεση κονδυλίων.

Με βάση την ελληνική νομοθεσία, μόνο το κοινοβούλιο της χώρας μπορεί να διερευνήσει εικαζόμενα παραπτώματα πρώην υπουργών- η εισαγγελία της ΕΕ λέει ότι ο κανόνας αυτός αντιβαίνει στο δίκαιο της ΕΕ και έχει θέσει το ζήτημα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σε απάντηση, ο Μητσοτάκης κατηγόρησε την Ευρωπαία εισαγγελέα Λάουρα Κοβέσι ότι παρεμβαίνει σε μια εν εξελίξει υπόθεση και υπερβαίνει τις εξουσίες της.

Στη συνέντευξή του στο POLITICO, ο κ. Μητσοτάκης δήλωσε ότι η δικαιοσύνη κινήθηκε με γοργούς ρυθμούς στην υπόθεση και ότι η κυβέρνησή του κατέβαλε σημαντικές προσπάθειες για να διασφαλίσει τη λήψη αποφάσεων.

«Εκτός από αυτό, υπάρχουν και συνταγματικοί περιορισμοί», είπε. «Έτσι βρισκόμαστε στο όριο του τι μας επιτρέπει το σύνταγμά μας να κάνουμε».

Τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης έχουν αποκαλύψει ότι συνομιλίες μεταξύ του μηχανοδηγού και του σταθμάρχη από τη νύχτα του ατυχήματος είχαν συρραφεί και προσφερθεί σε φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης για να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι το ατύχημα οφειλόταν αποκλειστικά σε ανθρώπινο λάθος.

Οι οικογένειες έχουν απευθύνει έκκληση σε ευρωπαϊκούς φορείς να ρίξουν φως στην υπόθεση.

«Το έγκλημα στα Τέμπη καταδεικνύει με τον χειρότερο τρόπο τη διαφθορά στους σιδηροδρόμους ως μέρος ενός γενικότερου διεφθαρμένου συστήματος», δήλωσε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η Μαρία Καρυστιάνου, πρόεδρος του συλλόγου των συγγενών.

Το σκάνδαλο των υποκλοπών

Το σκάνδαλο κατασκοπείας στην Ελλάδα -που ονομάστηκε «Predatorgate»- εξερράγη το καλοκαίρι του 2022, όταν ο Νίκος Ανδρουλάκης, αρχηγός του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος της αντιπολίτευσης ΠΑΣΟΚ, ανακάλυψε παράνομο κατασκοπευτικό λογισμικό στο τηλέφωνό του σε μια απόπειρα υποκλοπής. Στη συνέχεια αποκαλύφθηκε ότι και ο ίδιος είχε παρακολουθηθεί από την κρατική υπηρεσία κατασκοπείας.

Το έπος μετατράπηκε έκτοτε σε ένα εκτεταμένο κατασκοπευτικό θρίλερ, στο οποίο ανακαλύφθηκε το Predator, μια άκρως παρεμβατική μορφή κατασκοπευτικού λογισμικού, σε δεκάδες τηλέφωνα που ανήκαν σε υπουργούς, στρατιωτικούς αρχηγούς, δημοσιογράφους και επιχειρηματίες. Περιελάμβανε επίσης την παράνομη εξαγωγή λογισμικού σε δικτατορικά καθεστώτα.

Δύο χρόνια αργότερα, οι δικαστικές αρχές απάλλαξαν όλους τους κρατικούς αξιωματούχους και τις κρατικές υπηρεσίες από την κατηγορία των αδικημάτων, σε αυτό που τα κόμματα της αντιπολίτευσης αποκάλεσαν «ημέρα ντροπής».

Μια έκθεση ενός αναπληρωτή εισαγγελέα επιβεβαίωσε ότι από τους 116 στόχους κατασκοπείας, 28 τηλεφωνικοί αριθμοί βρίσκονταν υπό νόμιμη κρατική παρακολούθηση κατά τη στιγμή της απόπειρας παραβίασης. Όμως το Ανώτατο Δικαστήριο απέρριψε το εύρημα ως «σύμπτωση» και τα αρχεία που περιείχαν το εν λόγω υλικό παρακολούθησης καταστράφηκαν.

«Υπάρχει μεγάλη απογοήτευση σχετικά με τη δικαστική έρευνα, ειδικά όταν συνειδητοποιήσαμε πόσα στοιχεία που αποκάλυψε η δημοσιογραφική έρευνα και αποδείκνυαν τη σύνδεση μεταξύ της υπηρεσίας κατασκοπείας, του πρωθυπουργικού γραφείου και του Predator αγνοήθηκαν», δήλωσε η Ελίζα Τριανταφύλλου, κορυφαία δημοσιογράφος της ελληνικής ερευνητικής ιστοσελίδας Inside Story.

«Το ερώτημα που προκύπτει είναι ποιος θα προστατεύσει τελικά τους Έλληνες δημοσιογράφους από ένα κράτος που τους θεωρεί εθνικό κίνδυνο και τους παρακολουθεί με κάθε διαθέσιμη μέθοδο μόνο και μόνο επειδή κάνουν τη δουλειά τους;», διερωτήθηκε.

Η Τριανταφύλλου και ο συνάδελφός της Τάσος Ταλόγλου αποκάλυψαν ότι είχαν τεθεί υπό καθεστώς φυσικής παρακολούθησης κατά τη διάρκεια της δημοσιογραφικής τους κάλυψης του σκανδάλου.

Ο υπουργός Υγείας Αδωνης Γεωργιάδης, ο οποίος έγινε στόχος 11 φορές από το Predator, βγήκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να πει στον δημοσιογράφο Θανάση Κουκάκη, θύμα του spyware που επίσης βρισκόταν υπό κρατική παρακολούθηση, να σταματήσει να έχει εμμονές.

«Λένε ότι ήμουν κι εγώ υπό παρακολούθηση», είπε. «Και λοιπόν; Ούτε καν ίδρωσα. Αυτή η εμμονή γίνεται μονότονα κουραστική».

Τα σχόλιά του κρίθηκαν από νομικούς εμπειρογνώμονες ως «θεσμική ανοησία» και «συμπεριφορά που υπόκειται σε εγκληματική στάση».

Ο Μητσοτάκης δήλωσε ότι έλαβε μέτρα.

«Αλλάξαμε τον νόμο με ένα μεγάλο, διαφορετικό σύστημα», δήλωσε στο POLITICO. «Θα έφτανα στο σημείο να πω, ενδεχομένως ακόμη και εις βάρος των δυνατοτήτων της εθνικής μας ασφάλειας. Αλλά είναι ο τρόπος με τον οποίο πρέπει να συμβούν τα πράγματα. Όταν έχεις ένα πρόβλημα, πρέπει να είσαι πολύ πιο αυστηρός όσον αφορά τις διαδικασίες».

Το ναυάγιο της Πύλου

Τον Ιούνιο του 2023, μια μηχανότρατα από τη Λιβύη ανατράπηκε στα ανοικτά των ακτών της Ελλάδας μεταφέροντας περίπου 750 μετανάστες. 104 διασώθηκαν και 82 σοροί περισυνελέγησαν. Οι υπόλοιποι θεωρήθηκαν χαμένοι.

Ένα χρόνο μετά, οι διεθνείς οργανισμοί σημειώνουν ότι ο ρόλος των ελληνικών αρχών δεν έχει ακόμη διερευνηθεί σωστά.

Οι επιζώντες κατέθεσαν ότι η ελληνική ακτοφυλακή έδεσε τη μηχανότρατα ενώ ήταν ακόμη όρθια και προσπάθησε να την τραβήξει, με αποτέλεσμα να ταλαντευτεί. Οι αρχές το αρνούνται κατηγορηματικά.

Ο επιζών Ahmad Alkimani, 25 ετών, από τη Συρία, δήλωσε ότι στη μηχανότρατα «πέταξαν ένα σχοινί».

«Ένιωσα ένα τράνταγμα», είπε. «Σταμάτησε γρήγορα επειδή έσπασε το σχοινί. Γρήγορα το ξαναδέσανε και με μεγάλη δύναμη άρχισαν να μας τραβάνε και το πλοίο έγειρε προς τα αριστερά.

«Ο κόσμος άρχισε να φωνάζει, αλλά συνέχισαν να τραβούν, αυτή τη φορά προς τα δεξιά, μέχρι που ανατράπηκε».

Αξιωματικοί του Λιμενικού Σώματος, συμπεριλαμβανομένου του αντιναυάρχου Γεώργιου Αλεξανδράκη, έχουν κληθεί να καταθέσουν ως ύποπτοι, ανέφερε το POLITICO τον Ιούνιο.

«Με δεδομένη την άρνηση της ελληνικής ακτοφυλακής να διεξάγει εσωτερική έρευνα, η απόφαση του Διαμεσολαβητή να διερευνήσει το θέμα δεν ήταν πλέον επιλογή, ήταν καθήκον», δήλωσε ο Διαμεσολαβητής Ποττάκης.»