Τι ισχύει με την εφορευτική επιτροπή: Υποχρεωτικότητα και «κωλύματα»

Σε λιγότερο από 24 ώρες ανοίγουν οι κάλπες για τις Εκλογές 2023 και ένα από τα θέματα που απασχολούν, σε κάθε εκλογική διαδικασία, τους πολίτες είναι η εφορευτική επιτροπή. Τα μέλη και οι αναπληρωτές κάθε εφορευτικής επιτροπής προκύπτουν από κλήρωση και η παρουσία στο εκλογικό τμήμα για να εκτελεστούν τα καθήκοντά τους είναι υποχρεωτική.

Η μη προσέλευση μέλους της εφορευτικής επιτροπής αποτελεί αδίκημα και μπορεί να τιμωρηθεί με φυλάκιση από τρεις μήνες έως τρία χρόνια. Μάλιστα, ο αντιπρόσωπος της δικαστικής αρχής μπορεί να διατάξει βίαιη προσαγωγή του μέλους της εφορευτικής επιτροπής που δεν έχει προσέλθει στο εκλογικό τμήμα.

Αν κάποιο μέλος της εφορευτικής επιτροπής επικαλεστεί κώλυμα, όπως ασθένεια ή εγκυμοσύνη, θα πρέπει να το αποδείξει με ιατρική γνωμάτευση. Η ενημέρωση του αντιπροσώπου της δικαστικής αρχής θα πρέπει να γίνει εγκαίρως έτσι ώστε να υπάρξει αντικατάσταση του μέλους και ανάθεση αρμοδιοτήτων σε άλλα μέλη της εφορευτικής επιτροπής.

Ο αντιπρόσωπος της δικαστικής αρχής λαμβάνει τα στοιχεία των κληρωθέντων και έχει δικαίωμα να ζητήσει από ψηφοφόρο – μέλος της εφορευτικής επιτροπής, ο οποίος δεν έχει επικαλεστεί κώλυμα και δεν έχει προσκομίσει σχετικά δικαιολογητικά, να παραμείνει στο εκλογικό τμήμα εφόσον προσέλθει για να προσέλθει.

Εφορευτική επιτροπή: Ποιοι εξαιρούνται

Οι οριζόμενοι ως μέλη των εφορευτικών επιτροπών πρέπει να έχουν τουλάχιστον απολυτήριο δημοτικού σχολείου και να μην έχουν υπερβεί το 65ο έτος της ηλικίας τους.

Από την κλήρωση για μέλη της εφορευτικής επιτροπής εξαιρούνται δημόσιοι και δημοτικοί υπάλληλοι ή έμμισθοι υπάλληλοι δημοτικών νομικών προσώπων και ιδρυμάτων. Επίσης όσοι με αυτές τις ιδιότητες υπηρέτησαν την τελευταία τριετία προ της εκλογής. Επιπλέον, εξαιρούνται οι δικηγόροι που έχουν οριστεί δικαστικοί αντιπρόσωποι σε εκλογικό τμήμα.

Εφορευτική επιτροπή: Τι πρέπει να κάνουν τα μέλη

Σύμφωνα με το Προεδρικό Διάταγμα για την εφορευτική επιτροπή, στα καθήκοντα των μελών είναι να διευθύνουν την εκλογή αλλά και να τηρούν τα εξής βιβλία:

• βιβλίο πρακτικών,
• πρωτόκολλο ψηφοφορίας,
• βιβλίο διαλογής ψήφων. Με απόφαση του υπουργού Εσωτερικών, είναι δυνατή η απλούστευση, ενοποίηση ή η κατάργηση ορισμένων βιβλίων ή στοιχείων.

Εφορευτική Επιτροπή: Τι δεν πρέπει να κάνουν τα μέλη της

Με φυλάκιση από τρεις μήνες μέχρι τρία χρόνια και με χρηματική ποινή τιμωρούνται τα μέλη των εφορευτικών επιτροπών:

• Αν εν γνώσει τους δεχτούν να ασκήσει το εκλογικό δικαίωμα πρόσωπο που ή δεν είναι γραμμένο στους εκλογικούς καταλόγους, ή ψευδώς εμφανίζεται αντ’ άλλου που είναι γραμμένο σε αυτούς, ή άσκησε ήδη αυτό το δικαίωμα.
• Αν εν γνώσει τους αποκλείσουν κάποιον από τους γραμμένους στον εκλογικό κατάλογο εκλογείς να ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα.
• Αν αδικαιολόγητα περιορίσουν οπωσδήποτε τη χρονική διάρκεια της ψηφοφορίας ή τη διακόψουν ή την αναβάλουν.
• Αν αδικαιολόγητα μεταβάλουν τον τόπο της διεξαγωγής της ψηφοφορίας που νόμιμα έχει οριστεί.
• Αν αδικαιολόγητα διώξουν από τον τόπο της ψηφοφορίας υποψήφιο ή αντιπρόσωπο ή αναπληρωτή του ή δεν αναγνωρίσουν αυτούς που έχουν διοριστεί νόμιμα αντιπρόσωποι, ή αναπληρωτές υποψηφίου

Πώς διορίζονται έφοροι και αντιπρόσωποι της δικαστικής αρχής

Οι έφοροι και οι αντιπρόσωποι της δικαστικής αρχής διορίζονται με κλήρωση, σε δημόσια συνεδρίαση, από το Α1 Τμήμα του Αρείου Πάγου. Οι δικαστικοί αντιπρόσωποι διορίζονται μεταξύ όσων αναφέρονται στην παρ. 3 του άρθρου 68 του π.δ. 26/2012. Σημειώνεται ότι οι συμβολαιογράφοι, οι δικηγόροι και οι ασκούμενοι δικηγόροι μπορούν να διοριστούν ως δικαστικοί αντιπρόσωποι τόσο στην εκλογική περιφέρεια καταγωγής τους όσο και στην εκλογική περιφέρεια του Πρωτοδικείου στο οποίο είναι διορισμένοι και ασκούν τα καθήκοντά τους (άρθρο 68 παρ. 12 του π.δ.26/2012).

Η πράξη του εφόρου για το διορισμό ανακοινώνεται αμέσως στον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου και στον Εισαγγελέα Πρωτοδικών της εκλογικής περιφέρειας. Στην ίδια αυτή περίπτωση, είναι δυνατή και η χρησιμοποίηση αντιπροσώπων ή αναπληρωτών από άλλες εκλογικές περιφέρειες, τους οποίους διαθέτει με εντολή του ο έφορος της εκλογικής περιφέρειας, όπου διορίστηκαν, ύστερα από αίτηση του εφόρου της περιφέρειας στην οποία πρόκειται να χρησιμοποιηθούν. Οι μεταβολές αυτές ανακοινώνονται αμέσως στον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου και στους οικείους Εισαγγελείς Πρωτοδικών.

Τα πρόσωπα που διορίζονται ως έφοροι και τακτικοί ή αναπληρωτές αντιπρόσωποι της δικαστικής αρχής ειδοποιούνται από τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου πέντε (5) ημέρες πριν από την ψηφοφορία, δηλαδή μέχρι την 15^η Μαΐου 2023 και οφείλουν να βρίσκονται στον τόπο του διορισμού τους δύο (2) ημέρες πριν από την ψηφοφορία, δηλαδή την 18^η Μαΐου 2023 (άρθρο 68 παρ. 13 του π.δ. 26/2012).

Με την άφιξή τους, ειδοποιούν αμέσως τον Εισαγγελέα της περιφέρειάς τους και τον οικείο Περιφερειάρχη (άρθρο 68 παρ. 13 του π.δ. 26/2012). Ταυτόχρονα, υποχρεούνται να αναφέρουν με το ταχύτερο μέσο στον οικείο έφορο, την άφιξη και την ανάληψη των καθηκόντων τους (άρθρο 66 παρ. 3 του π.δ. 26/2012).

Η εφορευτική επιτροπή, σύμφωνα με το άρθρο 63 του π.δ. 26/2012, αναθέτει καθήκοντα γραμματέα, για τη σύνταξη των πρακτικών της, σε υπάλληλο δημόσιο ή δημοτικό ή υπάλληλο νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου, που είναι υποχρεωμένος να τα εκτελέσει. Αν τούτο δεν είναι εφικτό, σύμφωνα με το προηγούμενο εδάφιο, η εφορευτική επιτροπή αναθέτει καθήκοντα γραμματέα σε έναν εκλογέα ή σε ένα από τα τακτικά ή αναπληρωματικά μέλη της ή και εν ανάγκη σε δημοτικό υπάλληλο.

Στην περίπτωση που, για οποιοδήποτε λόγο, δεν υπάρχει γραμματέας της εφορευτικής επιτροπής, δεν παρακωλύεται καθόλου το έργο της, διότι ο ίδιος ο αντιπρόσωπος της δικαστικής αρχής ή ο προεδρεύων της επιτροπής μπορεί να εκτελέσει καθήκοντα γραμματέα.

Εφορευτική επιτροπή: Τι πρέπει να κάνει στις Εκλογές 2023

Μετά την παραλαβή των ανωτέρω εκλογικών ειδών και σύμφωνα με το άρθρο 78 του π.δ. 26/2012, η εφορευτική επιτροπή:

• ορίζει γραμματέα για τη σύνταξη των πρακτικών,
• προβαίνει, παρουσία των υποψηφίων ή των αντιπροσώπων των συνδυασμών, στην προετοιμασία της αίθουσας για τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας,
• μεριμνά για την τακτοποίηση των θέσεων των μελών της και των αντιπροσώπων των συνδυασμών,
• τοποθετεί την κάλπη μπροστά στο τραπέζι της και σε ύψος τέτοιο, ώστε η άνω πλευρά της κάλπης, που φέρει τη σχισμή, να είναι υπερυψωμένη από το επίπεδο του τραπεζιού,
• φροντίζει για τη διάταξη των ψηφοδελτίων των συνδυασμών και μεμονωμένων υποψηφίων στο τραπέζι, και
• εγκαθιστά τα ειδικά διαχωρίσματα ψηφοφορίας (παραβάν), εντός των οποίων πρέπει να βρίσκονται μολύβια μαύρης ή γαλάζιας απόχρωσης ή στυλό διαρκείας μαύρης ή κυανής απόχρωσης, προς χρήση των εκλογέων.

Ακολούθως, η εφορευτική επιτροπή και οι υποψήφιοι ή οι αντιπρόσωποι των συνδυασμών, ανοίγουν και ελέγχουν την κάλπη, προκειμένου να διαπιστωθεί αν είναι άδεια. Στη συνέχεια, η κάλπη κλείνεται και σφραγίζεται από την επιτροπή (άρθρο 79 του π.δ. 26/2012).

Ο δικαστικός αντιπρόσωπος ενεργοποιεί τη συσκευή ασφαλούς μετάδοσης αποτελεσμάτων (SRT) (εφόσον την είχε απενεργοποιήσει μετά την αρχική εγγραφή) και εκτελεί την επιλογή «άνοιγμα εκλογικού τμήματος» και στη συνέχεια ενημερώνεται για τα μέλη της εφορευτικής επιτροπής από την αντίστοιχη επιλογή (άρθρο 80 του π.δ. 26/2012).

Για το σύνολο των ενεργειών συντάσσεται πρακτικό (πρακτικό Νο 1) που υπογράφεται από τον πρόεδρο και τα μέλη της εφορευτικής επιτροπής και τους υποψήφιους ή τους αντιπροσώπους των συνδυασμών.

Μετά την ολοκλήρωση της ανωτέρω διαδικασίας, ο πρόεδρος της εφορευτικής επιτροπής κηρύσσει την έναρξη της ψηφοφορίας και αρχίζει η προσέλευση των ψηφοφόρων (άρθρο 81 του π.δ. 26/2012).