Επιστήμες
Άστρο που ανήκει στην ίδια κατηγορία με τον Ήλιο εκτόξευσε ένα σύννεφο σωματιδίων που θα αρκούσε για να απονεκρώσει και να τσουρουφλίσει πλανήτες σαν τη Γη -ένα φαινόμενο που σύμφωνα με τους ερευνητές θα μπορούσε να συμβεί και στο Ηλιακό Σύστημα.
Μελέτη που δημοσιεύεται στο Nature Astronomy περιγράφει μια ασυνήθιστα βίαιη έκρηξη στην επιφάνεια του «EK Draconi», ενός άστρου σε απόσταση 110 εκατομμυρίων ετών που μοιάζει με τον Ήλιο σε νεαρή ηλικία.
Ήταν μια «εκτίναξη στεμματικού υλικού», ή CME, ένα γιγάντιο νέφος φορτισμένων σωματιδίων που εκτινάσσεται από την επιφάνεια του άστρου και ταξιδεύει στο Διάστημα με ταχύτητα εκατομμυρίων χιλιομέτρων την ώρα.
Η εκτίναξη στο EK Dragonis ήταν δέκα φορές μεγαλύτερη από την πιο βίαιη CME που έχει παρατηρηθεί μέχρι σήμερα σε άστρο σαν τον Ήλιο, αναφέρουν οι ερευνητές.
To φαινόμενο, το οποίο συχνά αποκαλείται και «ηλιακή καταιγίδα» πλήττει περιστασιακά και τη Γη. Αν και συνήθως δεν έχει τη βιαιότητα που καταγράφει η μελέτη, μπορεί να απειλήσει δορυφόρους, αστροναύτες και δίκτυα επικοινωνιών και ηλεκτροδότησης στο έδαφος.
Εκτίναξη στεμματικού υλικού στον Ήλιο σε βίντεο της NASA
«Οι εκτινάξεις στεμματικού υλικού μπορούν να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στη Γη και τις ανθρώπινες κοινωνίες» σχολιάζει ο Γιούτα Νότσου του Πανεπιστημίου του Κολοράντο στο Μπόλντερ, μέλος της ερευνητικής ομάδας.
Η μελέτη υποδεικνύει ότι τέτοιες ισχυρές CME μπορούν δυνητικά να συμβούν και στον Ήλιο, αν και η συχνότητά τους θα ήταν μικρότερη λόγω της προχωρημένης ηλικίας του μητρικού άστρου μας, περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια. Το EK Dragoni έχει περίπου το ίδιο μέγεθος αλλά είναι μακράν νεότερο, με ηλικία γύρω στα 100 εκατομμύρια έτη.
Θύμα και ο Άρης;
Όπως επισήμανε ο Νότσου, οι εκτινάξεις στεμματικού υλικού συνήθως εκδηλώνονται έπειτα από εκλάμψεις, ξαφνικές και ισχυρές ριπές ακτινοβολίας από την επιφάνεια άστρων.
Ο Νότσου και οι συνεργάτες του είχαν αναφέρει σε μελέτη του 2019 ότι τα νεαρά άστρα σαν τον Ήλιο ξεσπούν σχετικά συχνά σε «υπερεκλάμψεις», δεκάδες ή εκατοντάδες φορές ισχυρότερες από αυτές που έχουν καταγραφεί ως σήμερα στον Ήλιο.
Τέτοιες υπερεκλάμψεις, λέει ο ερευνητής, θα μπορούσαν να συμβαίνουν και στο δικό μας, γηραιότερο άστρο, ίσως κάθε μερικές χιλιάδες χρόνια
Ηλιακή έκλαμψη σε βίντεο της NASA
«Οι υπερεκλάμψεις είναι πολύ μεγαλύτερες από τις εκλάμψεις στον Ήλιο. Οπότε υποψιαζόμασταν ότι θα παρήγαγαν και πολύ μεγαλύτερες εκτινάξεις στεμματικού υλικού. Μέχρι τώρα, όμως, αυτό ήταν απλή εικασία» είπε ο Νότσου.
Η περίπτωση του ΕΚ Dragonis επιβεβαιώνει τώρα την υποψία.
Τέτοιες υπερεκλάμψεις μπορεί να συμβαίνουν και στον σημερινό Ήλιο, πιθανότατα όμως ήταν πολύ πιο συχνές όταν το άστρο βρισκόταν στην παιδική του ηλικία.
«Η ατμόσφαιρα του σημερινού Άρη είναι πολύ αραιή σε σχέση με τη γήινη» είπε ο Νότσου. «Πιστεύουμε ότι στο παρελθόν ο Άρης είχε πολύ πυκνότερη ατμόσφαιρα. Οι εκτινάξεις στεμματικού υλικού ίσως μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε τι συνέβη στην ατμόσφαιρα του πλανήτη στην πορεία δισεκατομμυρίων ετών».
