Νέα τεχνολογία επιτρέπει στον επισκέπτη να μελετήσει κάθε λεπτομέρεια του «Δίσκου της Φαιστού» χωρίς να τον αγγίξει

Νέα τεχνολογία επιτρέπει στον επισκέπτη του μουσείου να θαυμάσει κάθε μικρή λεπτομέρεια του δίσκου της Φαιστού χωρίς να τον αγγίξει.

Μπορεί ο δίσκος της Φαιστού να είναι αρκετά μικρός, με διάμετρο περίπου 14 εκατοστών, ωστόσο με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας ο επισκέπτης ενός μουσείου έχει πλέον τη δυνατότητα να τον περιστρέψει για να δει και τις δύο πλευρές του, να μεγεθύνει και να μελετήσει κάποια σύμβολά του, να διακρίνει με λεπτομέρεια τα ξεκάθαρα σχήματα των ανθρώπινων μορφών, των εργαλείων, των ζώων και των αντικειμένων της καθημερινότητας που φιλοξενεί στους σπειροειδείς σχηματισμούς του.

Μπορεί ακόμη να αναζητήσει σε αυτόν τα σύμβολα που παραπέμπουν τους επιστήμονες στη θεά του έρωτα, τη Μινωϊκή Αστάρτη, στην προσπάθειά τους να αποκρυπτογραφήσουν το μυστηριώδες κείμενο. Και όλα αυτά χωρίς να κινδυνεύει να σπάσει ή να πέσει από τα χέρια του επισκέπτη, ένα σπάνιο αρχαιολογικό εύρημα, που δημιουργήθηκε τη δεύτερη χιλιετία π.Χ.

Η μία όψη του Δίσκου της Φαιστού

«Όλα τα παραπάνω είναι εφικτά χάρη στην Έξυπνη Προθήκη, μια οθόνη στην οποία παρουσιάζεται η εικόνα του Δίσκου της Φαιστού. Το σύστημα δίνει τη δυνατότητα στον χρήστη να αλληλεπιδράσει με το έκθεμα, χωρίς καν να το αγγίζει, κουνώντας απλώς τα δάχτυλά του. Οι κινήσεις αυτές ανιχνεύονται από έναν αισθητήρα που είναι τοποθετημένος μπροστά στην οθόνη. Οι κινήσεις των δακτύλων προς τα αριστερά, δεξιά, προς τα πάνω ή προς τα κάτω αλλά και περιστροφικά ουσιαστικά επιτρέπουν στο χρήστη να πλοηγηθεί σε μια διαδραστική εφαρμογή που επαυξάνει με ψηφιακό τρόπο την εξερεύνηση ενός στατικού αντικειμένου.

Έτσι μπορεί να περιστρέψει το δίσκο, να μεγεθύνει τμήματά του, να δει πληροφορίες, φωτογραφικό υλικό, κείμενο και βίντεο σχετικό με το εύρημα», εξηγεί ο Αστέριος Λεωνίδης, μεταδιδακτορικός υπότροφος του Εργαστηρίου Αλληλεπίδρασης Ανθρώπου – Υπολογιστή, που ιδρύθηκε από τον Επικεφαλής του Προγράμματος Διάχυτης Νοημοσύνης Καθηγητή Κωνσταντίνο Στεφανίδη, στο Ινστιτούτο Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, με έδρα το Ηράκλειο Κρήτης.

Η άλλη όψη του Δίσκου

Στο ερώτημα γιατί μια τέτοια εφαρμογή είναι πραγματικά χρήσιμη, απαντά ότι μπορεί ένα τέτοιο σύστημα να εγκατασταθεί σε ένα μουσείο, δίπλα στο πραγματικό έκθεμα, το οποίο ενδεχομένως είναι τόσο μικρό, που δύσκολα θα διέκρινε κανείς τις λεπτομέρειές του. Είναι, επίσης, πιθανό, να είναι τοποθετημένο με τέτοιο τρόπο, ώστε κανείς να μην μπορεί να δει την άλλη του όψη. Σε κάθε περίπτωση, είναι τόσο πολύτιμο που δεν θα ήταν δυνατόν να επιτρέπεται στους επισκέπτες ενός μουσείου να το ακουμπήσουν για να το περιεργαστούν.

Λεπτομέρεια του Δίσκου

«Άλλωστε, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης έχει εγκατασταθεί από το 2010 ένα αντίστοιχο σύστημα που βρίσκεται δίπλα σε κρατήρα του σημαντικού αρχαϊκού αγγειογράφου Λυδού. Το σύστημα αυτό επιτρέπει στον επισκέπτη να δει λεπτομέρειες από την πίσω όψη του κρατήρα που δεν είναι ορατή στο κοινό.

Η διαφορά της τεχνολογίας που χρησιμοποιήθηκε σε εκείνο το σύστημα από τη σημερινή τεχνολογία της Έξυπνης Προθήκης είναι ότι η τελευταία επιτρέπει στον χρήστη να περιεργάζεται το εύρημα χωρίς να το αγγίζει, έχει, δηλαδή, το χαρακτηριστικό της διάδρασης με χειρονομίες», τονίζει, από την πλευρά του, το μέλος του Εργαστηρίου Αλληλεπίδρασης Ανθρώπου – Υπολογιστή του Ινστιτούτου Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, Μιχάλης Σηφάκης.

Ο επισκέπτης θα μπορεί να μεγεθύνει και να μελετήσει κάποια σύμβολά του

Το σύστημα της Έξυπνης Προθήκης με την τεχνολογία ανίχνευσης της κίνησης των χεριών εφαρμόζεται για πρώτη φορά και σύμφωνα με τους δημιουργούς του, προσφέρει ένα ευρύ φάσμα δυνατοτήτων, καθώς μπορεί να φιλοξενήσει οποιοδήποτε αρχαιολογικό εύρημα ή αντικείμενο. «Το σύστημα αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος διάχυσης νοημοσύνης του Ινστιτούτου Πληροφορικής και έχει στόχο την ανάπτυξη καινοτόμων ανθρωποκεντρικών τεχνολογιών και γενικότερα ‘έξυπνων’ περιβαλλόντων», επισημαίνει ο κ. Λεωνίδης.

Παράλληλα γνωστοποιεί ότι ήδη δημιουργήθηκε μια σειρά από πρωτότυπα διαδραστικά συστήματα που αξιοποιούν τις τεχνολογίες αιχμής και συνδυάζουν την πληροφόρηση με την ψυχαγωγία, την εκπαίδευση, την τέχνη, το εμπόριο, τη διαφήμιση, την υγεία, το ‘έξυπνο σπίτι’ ή το ‘έξυπνο γραφείο’.

Αναφερόμενη στους στόχους του Ινστιτούτου Πληροφορικής, το μέλος του Εργαστηρίου Αλληλεπίδρασης Ανθρώπου – Υπολογιστή, Ειρήνη Κοντάκη, αναφέρει ότι αυτοί είναι να γίνουν προσιτές στο ευρύ κοινό οι τεχνολογίες διάχυτης νοημοσύνης μέσα από προσωρινές και μόνιμες εγκαταστάσεις σε δημόσιους χώρους. «Το 2010 ολοκληρώθηκε η πρώτη εγκατάσταση συστημάτων στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και ακολούθησαν άλλες, όπως αυτές στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου και στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης. Ξεκινώντας από την πόλη του Ηρακλείου συνεχίσαμε προς την Χερσόνησο και επεκτεινόμαστε», σχολιάζει.

Το σύστημα της Έξυπνης Προθήκης με την τεχνολογία ανίχνευσης της κίνησης των χεριών εφαρμόζεται για πρώτη φορά

Για περισσότερα από 150 διαφορετικά διαδραστικά συστήματα σε πάνω από 50 εγκαταστάσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, κάνει λόγο ο κ. Λεωνίδης και σημειώνει ενδεικτικά ότι πριν από δύο χρόνια εγκαταστάθηκαν δύο συστήματα στο Ζάππειο Παρθεναγωγείο Κωνσταντινουπόλεως, όπου λειτουργεί σχολείο όλων των βαθμίδων για παιδιά που έχουν ελληνικές ρίζες αλλά δεν είναι η ελληνική η μητρική τους γλώσσα.

«Αναπτύξαμε δύο συστήματα εκπαιδευτικά και παράλληλα ψυχαγωγικά μέσα από τα οποία τα παιδιά μπορούν να βοηθηθούν στην εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας μέσα από απλές εκφράσεις ή προτάσεις», προσθέτει.

Η Έξυπνη Προθήκη για τον Δίσκο της Φαιστού παρουσιάστηκε πρόσφατα σε διεθνές συνέδριο στις ΗΠΑ αλλά και στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης μαζί με μια εφαρμογή διαδραστικής πλοήγησης σε περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας. Η εφαρμογή αυτή επιτρέπει στους χρήστες να πλοηγηθούν στο κτίριο Διάχυτης Νοημοσύνης, στις εγκαταστάσεις του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας.

«Η φιλοσοφία του συγκεκριμένου συστήματος έγκειται στην προσομοίωση εικονικών περιβαλλόντων, όπου με την αλληλεπίδραση μέσω χειρονομιών, δίνεται η δυνατότητα σε οποιοδήποτε χρήση να μεταφερθεί σε χώρους που ίσως δεν είναι εφικτό. Αυτό μπορεί να είναι χρήσιμο τόσο για άτομα με δυσκολίες και αναπηρίες που δεν έχουν πρόσβαση σε όλους τους χώρους όσο και για άτομα που βρίσκονται σε απομακρυσμένες περιοχές.Επομένως, τέτοιες τεχνολογίες μπορούν ενδεικτικά να αξιοποιηθούν σε μουσεία, ιδρύματα πολιτιστικής κληρονομιάς αλλά και στον χώρο της εκπαίδευσης», τονίζει η κ. Κοντάκη.

Στο ίδιο πνεύμα, άλλωστε, δημιουργήθηκαν από το Ινστιτούτο Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας και άλλες εφαρμογές, όπως ένα σύστημα για άτομα με προβλήματα όρασης που καθιστά προσβάσιμο σε αυτά το σύνολο των βιβλίων του δημοτικού και του γυμνασίου, διαδικτυακές πύλες πλήρως προσβάσιμες από ανθρώπους με αναπηρίες κ.α.