Ευρωπαίοι αστρονόμοι ανακάλυψαν εξωπλανήτη με ατμόσφαιρα από ήλιο φουσκωμένη σαν μπαλόνι

Ευρωπαίοι αστρονόμοι ανακάλυψαν έναν εξωπλανήτη, τον ΗΑΤ-Ρ-11b, ο οποίος έχει άφθονο ήλιο στην ατμόσφαιρά του, το οποίο διαφεύγει συνεχώς στο διάστημα, με αποτέλεσμα αυτή να έχει φουσκώσει και να μοιάζει με μπαλόνι.

Ο αέριος εξωπλανήτης, που έχει το μέγεθος περίπου του Ποσειδώνα, είναι δηλαδή τετραπλάσιος της Γης, βρίσκεται σε απόσταση 124 ετών φωτός από τη Γη, στην κατεύθυνση του αστερισμού του Κύκνου. Το αδρανές αέριο ήλιο που διαφεύγει από την ατμόσφαιρά του, έχει δημιουργήσει γύρω του ένα νέφος σαν μπαλόνι. Το αέριο εκτιμάται ότι απωθείται από τον εξωπλανήτη με ταχύτητα άνω των 10.000 χιλιομέτρων την ώρα.

Η διαρροή του ηλίου οφείλεται στην επίδραση της έντονης ακτινοβολίας που δέχεται ο εξωπλανήτης από το άστρο του, το οποίο είναι 20 φορές κοντινότερο από ό,τι ο Ήλιος στη Γη. Γι’ αυτό, άλλωστε, ο εξωπλανήτης θεωρείται «θερμός Ποσειδώνας», με επιφανειακή θερμοκρασία 550 βαθμών Κελσίου.

Οι ερευνητές, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “Science”, πραγματοποίησαν την ανακάλυψη με το νέο φασματογράφο Carmenes στο διαμέτρου τεσσάρων μέτρων τηλεσκόπιο του Αστεροσκοπείου Καλάρ Άλτο στην Ισπανία.

Το ήλιο, που ανακαλύφθηκε το 1868 και είναι σπάνιο στη Γη, αποτελεί βασικό συστατικό των πλανητών Δία και Κρόνου και είναι -μετά το υδρογόνο- το δεύτερο συχνότερο χημικό στοιχείο στο σύμπαν. Επειδή είναι δύσκολο να ανιχνευθεί, για πρώτη φορά ανακαλύφθηκε μόλις φέτος στην ατμόσφαιρα ενός μεγάλου εξωπλανήτη.

Σε μια παρεμφερή ανακάλυψη, οι αστρονόμοι του ισπανικού Ινστιτούτου Αστροφυσικής των Καναρίων, οι οποίοι έκαναν επίσης δημοσίευση στο “Science”, βρήκαν ότι ο αέριος γιγάντιος εξωπλανήτης WASP-69b, που έχει το μέγεθος του Δία και βρίσκεται σε απόσταση 163 ετών φωτός από τη Γη, «σέρνει» πίσω του ένα νέφος σωματιδίων ηλίου, το οποίο «δραπετεύει» από την ατμόσφαιρά του και σχηματίζει κάτι σαν ουρά κομήτη.

Η ανακάλυψη έγινε με το ίδιο τηλεσκόπιο, ενώ παρόμοια είναι η αιτία για την διαφυγή του ηλίου, καθώς και αυτός ο πλανήτης βομβαρδίζεται με ισχυρή υπεριώδη ακτινοβολία από το μητρικό άστρο του. Είναι η πρώτη φορά που εντοπίζεται ουρά ηλίου σε εξωπλανήτη.

Οι δύο αυτές περιπτώσεις δείχνουν στους επιστήμονες με ποιον τρόπο οι αέριοι πλανήτες σταδιακά χάνουν τις ατμόσφαιρές τους και πώς μερικοί από αυτούς σταδιακά μπορεί να γίνονται βραχώδεις.