Έλληνας επιστήμονας δημιούργησε από το «μηδέν» τροφή αξιοποιώντας πρώτες ύλες αποκλειστικά της ελληνικής γης (φωτο)

Για τον Δημήτρη Κουρέτα, έναν από τους πιο αναγνωρισμένους Έλληνες επιστήμονες παγκοσμίως, η έρευνα δεν είναι απλώς το όχημα προς την επαγγελματική καταξίωση και επιτυχία, αλλά πάνω απ’ όλα η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης του ανθρώπου.

Ένας καθηγητής του, όταν έκανε το διδακτορικό του, στη Βιοχημεία στη Θεσσαλονίκη, ονόματι Ορφέας Αντώνογλου, ήταν αυτός που «σημάδεψε» τη φιλοσοφία του.

«Με έκανε να σκέφτομαι τον Άνθρωπο. Αν η έρευνα δεν έχει στόχο τον άνθρωπο και το κοινωνικό σύνολο δεν έχει νόημα. Με ενδιάφερει αυτό που υπάρχει από κάτω, όταν ξύσεις την Επιστήμη. Ξέρω ότι είναι μειοψηφικό αυτό, αλλά πάντα ελπίζω ότι θα αποκτήσει μεγαλύτερη απήχηση», έχει δηλώσει.

Προσφάτως ο απόφοιτος του Χάρβαρντ Πατρινός καθηγητής επιλέχθηκε από έξι διάσημους νομπελίστες να αποτελέσει μέλος της Παγκόσμιας Ακαδημίας Επιστημών (World Academy Of Sciences).

Το επιστημονικό έργο του συνοδεύουν περίπου 6.000 αναφορές, καθώς θεωρείται πρωτοπόρος σε παγκόσμιο επίπεδο στην εφαρμοσμένη έρευνα με σκοπό την διαλεύκανση των μηχανισμών δράσης βιοδραστικών μορίων με αντιοξειδωτικές ιδιότητες και τη δημιουργία βιολειτουργικών τροφίμων για τη θρέψη και ενίσχυση της άμυνας του οργανισμού.

Σε απλά ελληνικά, ο καθηγητής και διευθυντής του εργαστηρίου Φυσιολογίας Ζωικών Οργανισμών στο τμήμα Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας δημιουργεί εκ του μηδενός τροφή κορυφαίας διατροφικής αξίας, αξιοποιώντας πρώτες ύλες αποκλειστικά της ελληνικής γης.

Αυτό που καθιστά όμως τόσο ιδιαίτερο το έργο της ομάδας του είναι ότι αυτές οι «πρώτες ύλες» συνιστούν ενίοτε γεωργικά απόβλητα. Έχει βρει τον τρόπο να μετατρέπει αυτά που θεωρούνται «σκουπίδια» – σε κάποιες περιπτώσεις επιβλαβή για το περιβάλλον – από super food έως τροφή για ανθρώπους με σοβαρά προβλήματα υγείας, για τους πολυάριθμους πρόσφυγες που χρειάζονται δεν είναι πάντα αυτάρκεις από την κρατική διατροφή, αλλά και για τα ζώα, των οποίων αυτή η διατροφή αλλάζει την υγεία και το κρέας τους.

Κορυφαίο παράδειγμα αυτής της διαδικασίας είναι το διάσημο διεθνώς κέικ feedback (ανατροφοδότηση). Η μαζική παραγωγή του θα μπορούσε να αποτελέσει αξιόπιστη επισιτιστική βοήθεια για τον Τρίτο Κόσμο αλλά και να λύσει ένα οξύ περιβαλλοντικό πρόβλημα, που ευθύνεται για μαζικούς θανάτους χιλιάδων ψαριών στα ελληνικά υδάτινα οικοσυστήματα.

Το «θαυματουργό» ελληνικό αρτοσκεύασμα αποτελεί παγκόσμια πατέντα κι έχει γίνει περιζήτητo εκτός συνόρων. Το κύριο συστατικό του προέρχεται από το τυρόγαλα ή ορό γάλακτος, το εξαιρετικά ρυπογόνο απόβλητο των τυροκομείων, που απορρίπτεται ανεξέλεγκτα στα ποτάμια, εξαφανίζοντας το οξυγόνο και κάθε ίχνος ζωής σε ακτίνα χιλιομέτρων.

Το 2006 η Νομαρχία Λάρισας ανέθεσε στο Τμήμα Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας την εκπόνηση ειδικής μελέτης για την αναζήτηση λύσεων στη διαχείριση του ρυπογόνου απόβλητου, που προκαλούσε τεράστια οικολογική καταστροφή στον Πηνειό. Κανείς ωστόσο δεν υπολόγιζε τότε πως αυτή θα ήταν η αφετηρία και ο οδηγός για την εφεύρεση ενός θαυματουργού κέικ.

Η ομάδα ανακάλυψε στο εργαστήριο μια διαδικασία επεξεργασίας του τυρογάλακτος που απομονώνει την πρωτεΐνη και αυτό που απομένει είναι απλό νερό, απαλλαγμένο από ρυπαντικό φορτίο. Η ιδέα άρχισε τότε να γεννιέται και ο στόχος της μελέτης έγινε διπλός: Λύση στο περιβαλλοντικό πρόβλημα και αξιοποίηση της πρωτεΐνης.

Οι πρωτεΐνες του τυρογάλακτος συγκαταλέγονται μεταξύ αυτών με την υψηλότερη βιολογική αξία και αποτελούν δημοφιλή συμπληρώματα στον χώρο της αθλητικής διατροφής και όχι μόνο. Βελτιώνουν την απόδοση του οργανισμού, ενισχύουν το ανοσοποιητικό, ενώ βοηθούν στην αποκατάσταση τραυματιών, καταπονημένων οργανισμών έπειτα από έντονη σωματική άσκηση, καθώς κι άτομα που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία.

Εχοντας καταφέρει να απομονώσει την πολύτιμη πρωτεΐνη από τον ορό του γάλακτος και να τη διαθέτει σε μορφή σκόνης, ο καθηγητής αναζήτησε τρόπους να αξιοποιήσει αυτά τα πλεονεκτήματά της.

Αναμειγνύοντας στο εργαστήριο πρωτεΐνη με ένα μείγμα πολυμερισμένων και ελεύθερων σακχάρων και προσθέτοντας κάποια αρωματικά στοιχεία, παρασκεύασε το πρωτοποριακό ενεργειακό αρτοσκεύασμα. Το κέικ έχει βάρος μόλις 80 γραμμάρια, όμως περιέχει τις πρωτεΐνες και τις θερμίδες ενός ολοκληρωμένου γεύματος και είναι ικανό να θρέψει για ένα 24ωρο τον ανθρώπινο οργανισμό.

Για το προϊόν έχουν ενδιαφερθεί ειδικευμένες εταιρίες από πολλές χώρες του κόσμου, ενώ ο κ. Κουρέτας έχει γίνει αποδέκτης σκέψεων για τη χορήγησή του στον αμερικανικό στρατό, ενώ δημοφιλείς ποδοσφαιρικές ομάδες εξετάζουν το ενδεχόμενο να το συμπεριλάβουν στο πρόγραμμα διατροφής των αθλητών τους.

Η έρευνα για την ανάπτυξη νέων καινοτομικών προϊόντων βρίσκεται πάντα σε εξέλιξη στο εργαστήριο του πανεπιστημιακού τμήματος στη Λάρισα. Μετά το feed back, αναπτύχθηκε το αλεύρι με εκχύλισμα σταφυλιού, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ψωμιού, κέικ και άλλων σκευασμάτων.

Το προϊόν διευκολύνει τη σωστή λειτουργία των αγγείων σε άτομα με υπέρταση, διαβήτη και παχυσαρκία, ενώ έχει προστατευτική δράση έναντι του οξειδωτικού στρες.

Σειρά πήρε η μελέτη των ενδημικών αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών της ελληνικής υπαίθρου, με στόχο την αξιοποίηση των βιολειτουργικών τους ιδιοτήτων και την παραγωγή ειδικών τροφίμων.

Τον περασμένο Μάρτιο η ομάδα του Δημήτρη Κουρέτα ήταν υποψήφια για το Βραβείο Καινοτομίας Τροφίμων «Arrell Food Institute» του Καναδά. Το ινστιτούτο τροφής Arrell βραβεύει κάθε χρόνο δύο επιστήμονες σε αναγνώριση της παγκόσμιας ερευνητικής συμβολής τους στα πεδία της διατροφικής καινοτομίας και βελτίωσης της υγείας με έντονο κοινωνικό αντίκτυπο.

Στην πρόταση του Πανεπιστημίου Αθηνών προς την καναδική εταιρία αναδείχτηκε η πρόθεση και ικανότητα του να αξιοποιεί τα επιτεύγματα του με τρόπο ώστε να εξαλείφει πολλές από τις αρνητικές συνέπειες της κρίσης που έχει πλήξει την Ελλάδα.

Ο κ. Κουρέτας είναι μέλος στην επιτροπή Εμπειρογνωμόνων της Κομισιόν για τη Διαχείριση Χημικών και Διατροφικών Κρίσεων, αναπληρωτής εκδότης σε τρεις διεθνείς επιστημονικές επιθεωρήσεις, ενώ έχει εκδόσει ήδη τρία βιβλία και βρίσκεται στο δρόμο για το τέταρτο.

Στα σκαριά είναι πλέον και η δημιουργία μιας νεοφυούς (start up) εταιρίας, με μετόχους τους φοιτητές του και κεφαλαιακή χρηματοδότηση από ελληνικό fund. Χάρη σε μια πατέντα θα είναι εφικτή η αποτύπωση του μεταβολικού μας προφίλ. Το Biolab θα είναι το εργαλείο που με ένα τσίμπημα στο δάχτυλο θα βρίσκει τα αντιοξειδωτικά στο αίμα και θα αποτελεί οδηγό σωστής διατροφής σε καθημερινή βάση.

«Τα δυόμισι χρόνια στο Χάρβαρντ με έκαναν να πιστέψω πως μπορώ, πραγματικά, να δώσω πίσω στην κοινωνία εκείνο που μου έδωσε: τις σπουδές μου, την έρευνά μου. Όπως πίστεψα, τότε ακριβώς, ότι πρέπει να γυρίσω πίσω στον τόπο μου και να προσφέρω», λέει ο κ. Κουρέτας.

Υπό αυτό το πρίσμα, μάλλον είναι ένα πολύ καλό νέο για τη Θεσσαλία ότι ένας ερευνητής με πυρήνα της φιλοσοφίας του τον ουμανισμό, θα είναι στις επερχόμενες εκλογές υποψήφιος περιφερειάρχης της.