Άλμπερτ Αϊνστάιν: Ο «τυχοδιώκτης» παθολόγος και οι… περιπέτειες με τον εγκέφαλό του (φώτο-βίντεο)

Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, αδιαμφισβήτητα, θεωρείται ο σημαντικότερος επιστήμονας του 20ού αιώνα, και ένας από τους σπουδαιότερους όλων των εποχών.

Ο Γερμανός θεωρητικός φυσικός, εβραϊκής καταγωγής, ήταν, μεταξύ άλλων, ο θεμελιωτής της Θεωρίας της Σχετικότητας, και ο άνθρωπος πίσω από το νόμο για το φωτοηλεκτρικό φαινόμενο, που του χάρισε το Νόμπελ Φυσικής το 1921.

Οι ανακαλύψεις του Αϊνστάιν σχετικά με τη φύση του χώρου και του χρόνου εξακολουθούν να αποτελούν αντικείμενο επιστημονικής έρευνας μέχρι και σήμερα, σχεδόν 70 χρόνια από το θάνατό του, ενώ το όνομά του χρησιμοποιείται ακόμα και ως χαρακτηρισμός για κάποιον που παρουσιάζει ιδιαίτερη ευφυΐα.

Αυτός ήταν και ο λόγος που ο εγκέφαλός του αποτέλεσε αντικείμενο «πόθου» για πολλούς ερευνητές, που πίστευαν ότι η μελέτη του θα μπορούσε να βοηθήσει στην αποκάλυψη των νευρολογικών βάσεων της νοημοσύνης.

Ο «πατέρας» της Θεωρίας της Σχετικότητας, ωστόσο, ήταν προνοητικός, και δεν του άρεσαν οι εκδηλώσεις λατρείας στο πρόσωπό του.

Όπως αναφέρει το National Geographic, επικαλούμενο το βιβλίο του 2005, «Postcards from the Brain Museum» του Brian Burrell, ο Αϊνστάιν είχε αφήσει πίσω του συγκεκριμένες οδηγίες σχετικά με τα λείψανά του: Είχε ζητήσει να αποτεφρωθεί και οι στάχτες του να σκορπιστούν σε μυστικό σημείο, με στόχο να αποθαρρυνθούν οι κάθε τύπου «ειδωλολάτρες».

Τα πράγματα, ωστόσο, δεν πήγαν όπως το επιθυμούσε.

Άλμπερτ Αϊνστάιν: Ο θάνατός του και η επιθυμία που δεν έγινε σεβαστή

Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν έφυγε από τη ζωή στις 18 Απριλίου του 1955, στο νοσοκομείο του Πρίνστον στις ΗΠΑ, σε ηλικία 76 ετών.

Σύμφωνα με σχετικό άρθρο του BBC, ο θεωρητικός φυσικός ψιθύρισε μερικές λέξεις στα γερμανικά λίγο πριν ξεψυχήσει, ωστόσο η νοσοκόμα που βρισκόταν δίπλα του στις τελευταίες του στιγμές δεν μιλούσε τη γλώσσα, με αποτέλεσμα τα τελευταία λόγια του Αϊνστάιν να χαθούν για πάντα.

Η αποτέφρωσή του έγινε αργότερα την ίδια μέρα, με τον γιο του να μαθαίνει την επομένη ότι το σώμα του πατέρα του στο φέρετρο δεν ήταν άθικτο.

Ο εγκέφαλος του σπουδαίου επιστήμονα είχε πέσει θύμα κλοπής από τον εφημερεύοντα παθολόγο του νοσοκομείου την ημέρα που πέθανε, Τόμας Χάρβεϊ.

Σύμφωνα με το βιβλίο του Burrell, ο Χάρβεϊ κατάφερε τελικά να αποσπάσει μια απρόθυμη και αναδρομική «ευλογία» -συγκατάθεση του γιου του Αϊνστάιν, με απόλυτο όρο τη χρήση του εγκεφάλου για τη διεξαγωγή έρευνας αποκλειστικά προς το συμφέρον της επιστήμης.

Καθώς ο ίδιος δεν ήταν νευρολόγος, υποσχέθηκε στο γιο του μεγάλου φυσικού ότι θα συγκέντρωνε τους σπουδαιότερους ειδικούς της χώρας προκειμένου να μελετήσουν τον εγκέφαλο του εκλιπόντος και να δημοσιεύσουν άμεσα τα ευρήματά τους.

Η επιθυμία του μεγάλου επιστήμονα δεν έγινε σεβαστή.

Ο «τυχοδιώκτης» παθολόγος και οι… περιπέτειες του εγκεφάλου του Αϊνστάιν

Σύντομα μετά από αυτό το περιστατικό, ο Χάρβεϊ έχασε τη δουλειά του στο νοσοκομείο του Πρίνστον, και ο ίδιος πήρε τον εγκέφαλο στη Φιλαδέλφεια, όπου τον τεμάχισε σε 240 κομμάτια, και αφού έστειλε δείγματα στους σπουδαιότερους νευρολόγους της εποχής, τον τοποθέτησε σε δύο βάζα με ειδικό υγρό για τη συντήρησή του, και τον αποθήκευσε στο υπόγειό του.

Ωστόσο, ο εγκέφαλος του Άλμπερτ Αϊνστάιν θα συνέχιζε για αρκετό καιρό ακόμα το «ταξίδι» του.

Μετά από απειλές της συζύγου του ότι θα τον… πετούσε, ο Χάρβεϊ πήρε τον εγκέφαλό μαζί του στις μεσοδυτικές πολιτείες. Ο εγκέφαλος του μεγάλου επιστήμονα βρέθηκε σε διάφορες περιοχές του Κάνσας, ακολουθώντας τον Χάρβεϊ στις περιπέτειές του, και ενίοτε κρυμμένος σε διάφορα σημεία των σπιτιών που φιλοξένησαν τον «τυχοδιώκτη» παθολόγο.

Την ίδια ώρα, όπως αναφέρει το BBC, τα ευρήματα των νευρολόγων, όσων δηλαδή επικοινώνησαν τελικά με τον Χάρβεϊ, ήταν μάλλον απογοητευτικά, αφού ο εγκέφαλος του σπουδαίου επιστήμονα δεν φαινόταν να διαφέρει σε τίποτα από τους «κανονικούς», μη ιδιοφυείς εγκεφάλους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με την ίδια πηγή, μεταξύ όσων επιθυμούσαν να έχουν στην κατοχή τους τον εγκέφαλο του Αϊνστάιν ήταν και ο αμερικανικός στρατός.

Τα χρόνια περνούσαν χωρίς να δημοσιεύεται κάποια σχετική επιστημονική μελέτη.

Όταν ένας νεαρός δημοσιογράφος προσέγγισε τον Χάρβεϊ το 1978, σχεδόν 25 χρόνια από το θάνατο του μεγάλου επιστήμονα, διαπίστωσε πως ο παθολόγος δεν ήταν πρόθυμος να μιλήσει για την υπόθεση.

Ωστόσο, όταν ο δημοσιογράφος πίεσε τον Χάρβεϊ να του δείξει έστω κάποιες φωτογραφίες του περίφημου οργάνου, ο παθολόγος σηκώθηκε και πήγε στη γωνία του δωματίου του, όπου κάτω από ένα ψυγείο μπύρας υπήρχε μια στοίβα από χαρτόκουτα. Στο τελευταίο εξ αυτών, που έφερε την ένδειξη «μηλίτης» υπήρχαν δύο μεγάλα βάζα που περιείχαν ό,τι είχε απομείνει από τον εγκέφαλο του φυσικού.

Άλμπερτ Αϊνστάιν: Οι μελέτες και τα πορίσματα για τον εγκέφαλό του

Η κλοπή του εγκεφάλου από τον Χάρβεϊ πυροδότησε μια σειρά καταστροφικών για τον ίδιο γεγονότων. Ο Χάρβεϊ έχασε τα πάντα: Τη δουλειά του, το γάμο του, την καριέρα του την ίδια.

Τελικά, η πρώτη μελέτη γύρω από τον εγκέφαλο του Αϊνστάιν δημοσιεύτηκε το 1985, 30 ολόκληρα χρόνια μετά το θάνατό του, και με αρκετές ακόμη να την ακολουθούν.

Μεταξύ των πορισμάτων τους, το γεγονός ότι ο εγκέφαλος του Αϊνστάιν φαίνεται πως είχε περισσότερα νευρογλοιακά κύτταρα σε σχέση με τον μέσο άνθρωπο, τα οποία παρέχουν στήριξη και προστασία στους νευρώνες του εγκεφάλου.

Την ίδια ώρα, ο κατώτερος βρεγματικός λοβός του Αϊνστάιν, το τμήμα δηλαδή που είναι υπεύθυνο για την κατανόηση του χώρου και τη μαθηματική ανάλυση, ήταν μεγαλύτερος από τον κανονικό.

Παράλληλα, ο μεγάλος επιστήμονας είχε περισσότερο ανεπτυγμένο το τμήμα του εγκεφάλου που συνδέεται με τη δημιουργία σχεδίων και τη μνήμη, ενώ παρατηρήθηκε και ισχυρότερη σύνδεση στις «ίνες» που ενώνουν το δεξί με το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου, γεγονός που υποδηλώνει ενισχυμένη συνεργασία μεταξύ τους.

Σε γενικές γραμμές, οι 6 μελέτες που πραγματοποιήθηκαν εντόπισαν διαφορές σε μεμονωμένα κύτταρα ή σε συγκεκριμένες δομές στον εγκέφαλο του Αϊνστάιν.

Άλμπερτ Αϊνστάιν: Επιστήμη ή… μυθολογία τα όσα ανακάλυψαν οι επιστήμονες;

Το ερώτημα που προκύπτει, ωστόσο, είναι το εξής: Είναι τα παραπάνω χαρακτηριστικά που ανέπτυξε ο Αϊνστάιν αφιερώνοντας τη ζωή του στην ανώτερη σκέψη και τη μάθηση, ή γεννήθηκε έτσι;

Κάθε φορά που μία από τις εν λόγω μελέτες δημοσιευόταν, οι εφημερίδες γέμιζαν με πομπώδεις τίτλους, ότι τάχαμου οι επιστήμονες είχαν ανακαλύψει τη… νευρική καλωδίωση που κρύβεται πίσω από το περίφημο E=mc².

Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι η σύνδεση των πορισμάτων των επιστημόνων με την ιδιοφυΐα του Αϊνστάιν δεν ήταν κάτι παραπάνω από εικασίες.

Μιλώντας στο BBC, ο Terence Hines, καθηγητής ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο Pace ο οποίος έχει ασκήσει έντονη κριτική στις σχετικές μελέτες, τόνισε ότι «Δεν μπορείς να πάρεις μόνο έναν εγκέφαλο κάποιου που είναι διαφορετικός από όλους τους άλλους, και να πεις ότι βρήκες αυτό που τον έκανε αυτό που ήταν. Αυτά είναι μπούρδες!».

Παράλληλα, τόνισε ότι οι επιστήμονες που έχουν κατά καιρούς εμπλακεί στις σχετικές έρευνες έχουν πιαστεί στη «νευρομυθολογία» του εγκεφάλου του μεγάλου επιστήμονα.

Ο ίδιος ο Χάρβεϊ, μιλώντας το 1978 στον δημοσιογράφο που τον εντόπισε, παραδέχτηκε ότι οι έρευνες που είχαν διεξαχθεί μέχρι εκείνη τη στιγμή έδειχναν ότι ο εγκέφαλος του Αϊνστάιν αντιστοιχούσε σε έναν φυσιολογικό εγκέφαλο για έναν άνθρωπο της ηλικίας του. Ο ίδιος, ωστόσο, δεν προχώρησε ποτέ στη δημοσίευση αυτών των πορισμάτων, αναμένοντας να εντοπιστούν εξαιρετικές διαφορές – αντάξιες ενός εξαιρετικού ανθρώπου.

Αυτού του είδους τη «μεροληψία», ωστόσο, έδειξαν και οι επιστήμονες που συνέχισαν τις έρευνες τα χρόνια που ακολούθησαν, λαμβάνοντας υπόψιν τους αποκλειστικά τις ενδείξεις που υποστήριζαν τα παραπάνω.

Όπως εξήγησε ο Hines, για να μπορέσει να πιστοποιηθεί συσχετισμός μεταξύ ενός ασυνήθιστου χαρακτηριστικού του εγκεφάλου ενός ανθρώπου, με κάποια ιδιότητα του ίδιου του ανθρώπου, χρειάζεται να μελετήσεις πολλούς εγκεφάλους που έχουν τα ίδια ασυνήθιστα χαρακτηριστικά.

Πού βρίσκεται σήμερα ο εγκέφαλος του Άλμπερτ Αϊνστάιν

Το 1998, ο Τόμας Χάρβεϊ παρέδωσε τα 170 κομμάτια εγκεφάλου που είχε ακόμη στην κατοχή του στον Δρ. Έλιοτ Κράους, επικεφαλής παθολόγο στο Πανεπιστημιακό Ιατρικό Κέντρο του Πρίνστον, όπου παραμένουν μέχρι και σήμερα.

Την ίδια ώρα, πιστεύεται ότι κομμάτια του εγκεφάλου του Αϊνστάιν είναι πιθανό να βρίσκονται σε… σοφίτες σε όλη την Αμερική. Πρόκειται για τα δείγματα που είχε μοιράσει ο Χάρβεϊ σε διάφορους επιστήμονες, και οι οποίοι στη συνέχεια τα κράτησαν.

Για του λόγου το αληθές, σε ένα ντοκιμαντέρ του BBC το 1994, ο ογδοντάχρονος Χάρβεϊ φαίνεται να περιπλανιέται στην κουζίνα του με ένα από τα βάζα του και να κόβει ένα κομμάτι από τον εγκέφαλο του Αϊνστάιν πάνω σε ένα ξύλο κοπής για να το πάρει ένας επισκέπτης στο σπίτι του ως… ενθύμιο.

Άλμπερτ Αϊνστάιν: Ο «μύθος» γύρω από το πρόσωπο και το έργο του

Η επιστημονική σημασία της μελέτης του εγκεφάλου του Αϊνστάιν παραμένει αμφισβητήσιμη, ωστόσο υπήρξε… πολιτιστικά παραγωγική, αφού πυροδότησε τη δημιουργία μυθιστορημάτων, κόμικς, ακόμα και θεατρικού έργου που «ανέβηκε» στη Νέα Υόρκη το 2015.

Και μπορεί η επιστήμη να μην κατάφερε να εντοπίσει «το μυστικό της ευφυΐας», ο Αϊνστάιν, ωστόσο, απέδειξε για μία ακόμη φορά την εξυπνάδα του, γνωρίζοντας την εμμονή του κόσμου, και δη των επιστημόνων, με την ιδιαιτερότητα.

Γνώριζε ότι, αν τους δινόταν η ευκαιρία, οι επιστήμονες θα μελετούσαν τον εγκέφαλό του και θα έκαναν μεγαλόστομες δηλώσεις σχετικά με το τι καθιστά κάποιον ιδιοφυΐα. Και ήξερε ότι όλα αυτά θα ήταν ανοησίες.

Ο Αϊνστάιν άφησε πίσω του το σπουδαίο έργο του και μερικά ενδιαφέροντα φωτογραφικά καρέ, για να τον θυμόμαστε με χιούμορ.

https://twitter.com/PhysInHistory/status/1292491369408126976

Η αξία των ανακαλύψεών του και ο τρόπος που επηρέασαν και συνεχίζουν να επηρεάζουν το ανθρώπινο γένος, παραμένει ανυπολόγιστη, με τον ίδιο να αποτελεί σύμβολο ευφυΐας, και να έχει περάσει στη σφαίρα του μύθου.

Όπως σημειώνει το National Geographic μνημονεύοντας μια ατάκα που αποδίδεται στον σπουδαίο φυσικό, «Δεν μπορούν να μετρηθούν όλα όσα μετράνε, και δεν μετράνε όλα όσα μπορούν να μετρηθούν».