ESA: To τηλεσκόπιο «Ευκλείδης» ανακάλυψε έναν σπάνιο δακτύλιο στο σύμπαν (φωτο)

Το τηλεσκόπιο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), «Ευκλείδης», ανακάλυψε έναν σπάνιο δακτύλιο στο σύμπαν, επιβεβαιώνοντας έτσι τη θεωρία του Άλμπερτ Αϊνστάιν σχετικά με τον «δακτύλιο Χβόλσον».

Το τηλεσκόπιο «Ευκλείδης» του ESA ξεκίνησε το ταξίδι του στο διάστημα την 1η Ιουλίου 2023.

Πριν το διαστημικό σκάφος ξεκινήσει την έρευνά του, η ομάδα επιστημόνων και μηχανικών στη Γη έπρεπε να βεβαιωθεί ότι όλα λειτουργούν ρολόι. Κατά τη διάρκεια αυτής της πρώιμης δοκιμαστικής φάσης, τον Σεπτέμβριο του 2023, ο «Ευκλείδης» έστειλε κάποιες εικόνες πίσω στη Γη.

Αυτές σκόπιμα δεν εστίαζαν σε συγκεκριμένα σημεία, αλλά σε μια από αυτές ο επιστήμονας Bruno Altieri εντόπισε κάτι που θα μπορούσε να ήταν ένα πολύ σπάνιο φαινόμενο.

«Εξέταζα τα δεδομένα από τον Ευκλείδη καθώς έρχονταν», εξηγεί ο Bruno. «Μπόρεσα να το δω με την πρώτη ματιά, αλλά όταν ο Ευκλείδης πραγματοποίησε μια ενδελεχέστερη περιήγηση στην περιοχή, μπορέσαμε όλοι να δούμε τον τέλειο «”Δακτύλιο του Αϊνστάιν” που σχηματιζόταν. Για μένα, που σε όλη μου τη ζωή το ενδιαφέρον μου εστιάζεται γύρω από τους βαρυτικούς φακούς, αυτό που αντίκριζα ήταν εκπληκτικό».

Όταν σκεφτόμαστε τη βαρύτητα, συνήθως φανταζόμαστε πώς χάρη σε αυτήν οι πλανήτες παραμένουν σε τροχιά ή ότι αυτή εξηγεί γιατί όλοι μας βρισκόμαστε στο έδαφος και δεν αιωρούμαστε. Ο Αϊνστάιν όμως ανακάλυψε ότι η βαρύτητα μπορεί επίσης να επηρεάσει το φως. Και αυτό το φως είναι γνωστό ως ο «Δακτύλιος του Αϊνστάιν».

Το τηλεσκόπιο «Ευκλείδης» κατέγραψε αυτόν τον «Δακτύλιο» γύρω από τον γαλαξία NGC 6505, που βρίσκεται 590 εκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη, μια απόσταση αναπνοής σε κοσμική κλίμακα. Αν και ο γαλαξίας αυτός είναι γνωστός από το 1884, κανείς δεν είχε ποτέ πριν παρατηρήσει αυτό το δαχτυλίδι φωτός που τον περιβάλλει. Και ο λόγος που αυτό ποτέ δεν συνέβη είναι επειδή χρειαζόταν ένα πολύ ακριβές τηλεσκόπιο για να ανιχνεύσει αυτά τα φαινόμενα.

Ο «Δακτύλιος» γύρω από τον γαλαξία που βρίσκεται στο προσκήνιο, αποτελείται από φως προερχόμενο από έναν πιο απομακρυσμένο φωτεινό γαλαξία. Αυτός ο γαλαξίας που κυριαρχεί στις εικόνες απέχει 4,42 δισεκατομμύρια έτη φωτός και το φως του έχει παραμορφωθεί από τη βαρύτητα λόγω της απόστασης που μεσολαβεί μέχρι να φτάσει σ ‘εμάς. Ο μακρινός αυτός γαλαξίας λόγω του ότι δεν έχει ποτέ παρατηρηθεί στο παρελθόν, δεν έχει όνομα.

What is the Einstein ring, which was recently discovered by the European Space Agency’s (ESA) Euclid space telescope? pic.twitter.com/6gw0qgpL0S

— SRIRAM's IAS (@sriramsrirangm) February 14, 2025

Infrared light helps us study galaxies that might otherwise be hidden.

One example is the Maffei 2 galaxy that happens to fall behind our own Milky Way. In visible light, it is almost entirely obscure from view.

Credit: NASA, ESA, and G. Bacon (STScI) Et al. pic.twitter.com/73nr5rvZzf

— World and Science (@WorldAndScience) February 19, 2025

Ο Αϊνστάιν είχε ήδη προβλέψει πράγματα στη θεωρία του, όπως ότι η βαρύτητα δεν είναι δύναμη αλλά η καμπυλότητα του χωροχρόνου που προκαλείται από τη μάζα και την ενέργεια. Έτσι, εφαρμοσμένη σε αυτή την περίπτωση, δεν θα ίσχυε μόνο για τα αντικείμενα, αλλά και για την πορεία του φωτός. Όταν ένας γαλαξίας ευθυγραμμίζεται με έναν πιο μακρινό γαλαξία και τη Γη, το φως από τον μακρινό γαλαξία κάμπτεται γύρω από τον γαλαξία που προηγείται, σχηματίζοντας έναν δακτύλιο. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως βαρυτικός φακός.

Ο «Δακτύλιος» που κατέγραψε ο «Ευκλείδης» είναι μια από τις πιο σαφείς αναπαραστάσεις αυτού του φαινομένου και επιβεβαιώνει ότι η βαρύτητα μπορεί να λειτουργήσει ως κοσμικός φακός, ενισχύοντας και παραμορφώνοντας το φως από μακρινά αντικείμενα.