Διάστημα
Η Ιώ, το τέταρτο φεγγάρι του Δία, είναι ένας από τους πιο γοητευτικούς και ενεργούς δορυφόρους στο ηλιακό μας σύστημα. Η επιφάνειά της είναι καλυμμένη από εκατοντάδες ηφαίστεια, πολλά από τα οποία εκρήγνυνται συνεχώς.
Οι επιστήμονες στην αποστολή Juno της NASA στον Δία μετέτρεψαν τα δεδομένα που συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια δύο πρόσφατων πτήσεων στη Iώ σε animation που αναδεικνύουν δύο από τα πιο δραματικά χαρακτηριστικά του φεγγαριού: ένα βουνό και μια σχεδόν λεία λίμνη με κρύα λάβα. Άλλα πρόσφατα επιστημονικά αποτελέσματα από το διαστημόπλοιο με ηλιακή ενέργεια περιλαμβάνουν ενημερώσεις για τους πολικούς κυκλώνες του Δία και την αφθονία του νερού.
Τα νέα ευρήματα ανακοινώθηκαν την Τετάρτη, 16 Απριλίου, από τον κύριο ερευνητή του Juno, Σκοτ Μπόλτον, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στη Γενική Συνέλευση της Ευρωπαϊκής Γεωφυσικής Ένωσης στη Βιέννη.
Σύμφωνα με την NASA, η αποστολή Juno πραγματοποίησε εξαιρετικά κοντινές πτήσεις στην Ιώ τον Δεκέμβριο του 2023 και τον Φεβρουάριο του 2024, φτάνοντας σε απόσταση περίπου 1.500 χιλιομέτρων από την επιφάνεια, λαμβάνοντας τις πρώτες κοντινές εικόνες των βόρειων γεωγραφικών πλατών του φεγγαριού.
«Η Ιώ είναι απλώς γεμάτη ηφαίστεια και πιάσαμε μερικά από αυτά στη δράση», είπε ο Bolton. «Έχουμε επίσης μερικά υπέροχα κοντινά πλάνα και άλλα δεδομένα για μια λίμνη λάβας μήκους 200 χιλιομέτρων (μήκους 127 μιλίων) που ονομάζεται Loki Patera.
Υπάρχει εκπληκτική λεπτομέρεια που δείχνει αυτά τα τρελά νησιά ενσωματωμένα στη μέση μιας δυνητικά μάγματος λίμνης που περιβάλλεται από καυτή λάβα.
Η κατοπτρική αντανάκλαση που κατέγραψαν τα όργανά μας για τη λίμνη υποδηλώνει ότι τμήματα της επιφάνειας της Ιώ είναι τόσο λεία όσο το γυαλί, θυμίζοντας ηφαιστειακά δημιουργημένο γυαλί οψιδιανού στη Γη».
Χάρτες που δημιουργήθηκαν με δεδομένα που συλλέχθηκαν από το όργανο Microwave Radiometer (MWR) της αποστολής Juno αποκαλύπτουν ότι η Ιώ όχι μόνο έχει μια επιφάνεια που είναι σχετικά λεία σε σύγκριση με τα άλλα φεγγάρια του Γαλιλαίου του Δία, αλλά έχει επίσης πόλους ψυχρότερους από τα μεσαία γεωγραφικά πλάτη.
Ένας από τους πρωταρχικούς επιστημονικούς στόχους της αποστολής είναι να συλλέξει δεδομένα που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα την αφθονία του νερού του Δία.
Για να γίνει αυτό, η επιστημονική ομάδα του Juno δεν ψάχνει για υγρό νερό. Αντίθετα, προσπαθούν να ποσοτικοποιήσουν την παρουσία μορίων οξυγόνου και υδρογόνου (τα μόρια που αποτελούν το νερό) στην ατμόσφαιρα του Δία. Μια ακριβής εκτίμηση είναι κρίσιμη για τη σύνθεση του παζλ του σχηματισμού του ηλιακού μας συστήματος.
Ο Δίας ήταν πιθανότατα ο πρώτος πλανήτης που σχηματίστηκε και περιέχει το μεγαλύτερο μέρος του αερίου και της σκόνης που δεν είχε ενσωματωθεί στον Ήλιο. Η αφθονία του νερού έχει επίσης σημαντικές επιπτώσεις για τη μετεωρολογία του γίγαντα αερίου (συμπεριλαμβανομένου του τρόπου με τον οποίο ρέουν τα ρεύματα του ανέμου στον Δία) και την εσωτερική δομή του.
Το 1995, ο ανιχνευτής Galileo της NASA παρείχε ένα πρώιμο σύνολο δεδομένων σχετικά με την αφθονία του νερού του Δία κατά τη διάρκεια της 57λεπτης κάθοδος του διαστημικού σκάφους στην ατμόσφαιρα του Jovian.
Αλλά τα δεδομένα δημιούργησαν περισσότερες ερωτήσεις παρά απαντήσεις, υποδεικνύοντας ότι η ατμόσφαιρα του γίγαντα αερίου ήταν απροσδόκητα καυτή και – αντίθετα με ό,τι είχαν δείξει τα μοντέλα υπολογιστών – χωρίς νερό.
«Ο ανιχνευτής έκανε καταπληκτική επιστήμη, αλλά τα δεδομένα του ήταν τόσο μακριά από τα μοντέλα μας για την αφθονία του νερού του Δία που σκεφτήκαμε αν η τοποθεσία που δειγματοληψία θα μπορούσε να είναι ακραία. Αλλά πριν από τον Juno, δεν μπορούσαμε να επιβεβαιώσουμε», είπε ο Bolton.
«Τώρα, με τα πρόσφατα αποτελέσματα που έγιναν με δεδομένα MWR, καταλήξαμε ότι η αφθονία του νερού κοντά στον ισημερινό του Δία είναι περίπου τρεις έως τέσσερις φορές η ηλιακή αφθονία σε σύγκριση με το υδρογόνο. Αυτό δείχνει οριστικά ότι η θέση εισόδου του ανιχνευτή Galileo ήταν μια ασυνήθιστα ξηρή περιοχή που μοιάζει με έρημο.»
Τα αποτελέσματα υποστηρίζουν την πεποίθηση ότι κατά τη διάρκεια του σχηματισμού του ηλιακού μας συστήματος, υλικό νερό-πάγο μπορεί να ήταν η πηγή του εμπλουτισμού του βαρέος στοιχείου (χημικά στοιχεία βαρύτερα από το υδρογόνο και το ήλιο που συσσωρεύτηκαν από τον Δία) κατά τη διάρκεια του σχηματισμού του γίγαντα αερίου.
Ο σχηματισμός του Δία παραμένει αινιγματικός, επειδή τα αποτελέσματα του Juno στον πυρήνα του γίγαντα αερίου υποδηλώνουν πολύ χαμηλή αφθονία νερού – ένα μυστήριο που οι επιστήμονες προσπαθούν ακόμη να λύσουν.
Τα δεδομένα κατά την υπόλοιπη εκτεταμένη αποστολή του Juno μπορεί να βοηθήσουν, τόσο επιτρέποντας στους επιστήμονες να συγκρίνουν την αφθονία του νερού του Δία κοντά στις πολικές περιοχές με την περιοχή του ισημερινού όσο και ρίχνοντας επιπλέον φως στη δομή του αραιού πυρήνα του πλανήτη.
Κατά τη διάρκεια της πιο πρόσφατης πτήσης του Juno στην Ιώ, στις 9 Απριλίου, το διαστημόπλοιο έφτασε σε απόσταση περίπου 10.250 μιλίων (16.500 χιλιομέτρων) από την επιφάνεια του φεγγαριού. Θα πραγματοποιήσει την 61η πτήση του δίπλα στον Δία στις 12 Μαΐου.
