Επιστήμες
Οι θεωρίες συνωμοσίας αποτελούν μια διαχρονική κατάσταση που διαχέεται σε μεγάλα τμήματα του παγκόσμιου πληθυσμού και, αρκετές φορές, παγιώνεται σαν να είναι η αλήθεια, την οποία κρύβουν υπηρεσίες και καθεστώτα.
Οι πιο δημοφιλείς ήταν ότι ο Χίτλερ δεν αυτοκτόνησε, αλλά διέφυγε και έζησε στην Αργεντινή, ενώ τον Τζον Κένεντι δολοφόνησε η CIA και όχι ο Όσβαλντ.
Μια νέα μελέτη από το Ινστιτούτο Δημόσιων Υποθέσεων της Ζυρίχης (Zurich Institute of Public Affairs Research) δείχνει ότι όλα οφείλονται στην παρερμηνεία των πιθανοτήτων, καθώς απεχθανόμαστε την αβεβαιότητα και αναζητούμε μια αληθοφανή εξήγηση, ακόμα και για τα πιο απίθανα γεγονότα.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στην Applied Cognitive Psychology, αφορούσε συνολικά 2.254 συμμετέχοντες και πέντε πειράματα.
Σε ένα από αυτά τα πειράματα, οι εθελοντές κλήθηκαν να διαβάσουν φανταστικές ειδήσεις που περιλάμβαναν τον θάνατο ενός δημοσιογράφου από καρδιακή προσβολή.
Σε διαφορετικές εκδοχές, τους είπαν ότι ο γιατρός τον είχε ενημερώσει ότι είχε πιθανότητα καρδιακής προσβολής σε διάφορα ποσοστά, όπως 1%, 25%, 50%, 75%, ή 95% .
Στη συνέχεια τους ζητήθηκε να αξιολογήσουν πόσο πιθανό ήταν ότι ο δημοσιογράφος πέθανε από καρδιακή προσβολή ή ότι είχε δολοφονηθεί.
Όταν η φανταστική είδηση ανέφερε ότι η καρδιακή προσβολή είχε μικρό ποσοστό, οι συμμετέχοντες είχαν περισσότερες πιθανότητες να πιστεύουν ότι ο δημοσιογράφος ήταν θύμα δολοφονίας.
Σε ένα δεύτερο πείραμα, τους είπαν ότι ο δημοσιογράφος είχε πρόσφατα αποκαλύψει υπόθεση κυβερνητικής διαφθοράς. Σε αυτό το σενάριο, ακόμη περισσότεροι συμμετέχοντες πίστευαν ότι είχε δολοφονηθεί.
«Όσο χαμηλότερη είναι η πιθανότητα ενός γεγονότος, οι περισσότεροι συμμετέχοντες αγκαλιάζουν συνωμοτικές εξηγήσεις», υπογραμμίζουν οι συγγραφείς στη μελέτη τους.
«Η συνωμοτική σκέψη, δυνητικά, αντιπροσωπεύει μια γνωστική διαδικασία του εγκεφάλου, ενεργοποιώντας έναν μηχανισμό αντιμετώπισης της αβεβαιότητας», λένε οι ερευνητές.
Η μελέτη θα μπορούσε να εξηγήσει συνωμοσίες γύρω από θανάτους δημόσιων προσώπων, όπως η δολοφονία του JFK, όπου ένας μοναχικός πιστολέρο, ο Λι Χάρβει Όσβαλντ, ήταν σε θέση να σκοτώσει έναν πρόεδρο από μια απίθανη απόσταση.
«Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι τα σενάρια μεγάλης επιρροής, καθώς και τα σενάρια με σαφή δευτερεύοντα κίνητρα, προκαλούν ισχυρότερη πίστη στις συνωμοτικές επεξηγήσεις», συμπληρώνουν.
Ωστόσο, τονίζουν ότι πρέπει να γίνει περισσότερη δουλειά για να διερευνηθεί περαιτέρω το θέμα των θεωριών συνωμοσίας και αν υπάρχει ελπίδα να αποτραπούν στο μέλλον.
