ΕΥΠ: Νέο σύστημα που θα βλέπει και θα ακούει κινητά και ίντερνετ

Νέο σύστημα προηγμένης τεχνολογίας, κόστους 6,2 εκατ. ευρώ, που θα έχει τη δυνατότητα να καταγράφει πλέον χιλιάδες τηλεφωνικές επαφές μέσω Viber, Whatsapp, Signal και άλλων διαδικτυακών εφαρμογών αποκτά το επόμενο χρονικό διάστημα η ΕΥΠ.

Πρόκειται για σύστημα με τριπλάσιες σχεδόν δυνατότητες και εύρος τηλεφωνικών παρακολουθήσεων από αυτό που χρησιμοποιούσαν μέχρι τώρα οι ελληνικές μυστικές υπηρεσίες. Το νέο σύστημα θα μπορεί να καταγράφει τις συνομιλίες 1.100 κινητών τηλεφώνων την ίδια χρονική περίοδο, αλλά και να προχωρά σε ταυτόχρονες live ακροάσεις συνομιλιών σε 350 κινητά τηλέφωνα.

Το σύστημα που διέθετε μέχρι τώρα η ΕΥΠ (αντίστοιχης τεχνολογίας συστήματα έχει η Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία και η Διεύθυνση Διαχείρισης και Ανάλυσης Πληροφοριών) είχε τη δυνατότητα καταγραφής των συνομιλιών περίπου 600 κινητών και 100 σταθερών τηλεφώνων, όπως και τη live παρακολούθηση 100 τηλεφώνων. Το προηγούμενο σύστημα είχε αποκτηθεί την περίοδο 2005-2007, αλλά παρουσίαζε πολλά λειτουργικά προβλήματα.

Η καινοτομία που κάνει τη διαφορά

Η κύρια καινοτομία του νέου αποκτήματος των Αρχών αφορά τις διαδικτυακές πλατφόρμες της κινητής τηλεφωνίας. Μέχρι τώρα δεν μπορούσε να υπάρξει εκεί οποιοσδήποτε έλεγχος από τις ελληνικές αρχές ασφαλείας και αποτελούσε «μαύρη τρύπα» στις έρευνες για εξάρθρωση συμμοριών, δράση μελών του οργανωμένου εγκλήματος, υποθέσεις εθνικής ασφάλειας κ.λπ.

Η προκήρυξη διαγωνισμού για την προμήθεια του νέου συστήματος της ΕΥΠ έγινε στις 18 Ιουλίου 2020 με σχετικά μικρές προθεσμίες (υποβολή προσφορών έως αρχές Αυγούστου) και με ιδιαίτερη προσοχή στη διαγωνιστική διαδικασία. Και αυτό για να αποφευχθούν παρατυπίες και παρανομίες – με κατηγορίες για υπερκοστολογήσεις – που είχαν υπάρξει στον διαγωνισμό πριν από 14 περίπου χρόνια και είχαν οδηγήσει στη φυλακή τον έλληνα αντιπρόσωπο της γερμανικής προμηθεύτριας εταιρείας.

Διευρυμένες δυνατότητες

Σύμφωνα με τις προδιαγραφές του, το νέο σύστημα θα υποστηρίζει την παρακολούθηση τουλάχιστον 1.100 «στόχων» κινητής τηλεφωνίας (φωνή, δεδομένα, συμπεριλαμβανομένων υπηρεσιών Internet) και 500 στόχων σταθερής τηλεφωνίας (φωνή, δεδομένα, υπηρεσιών Διαδικτύου). Επιπλέον, το νέο σύστημα θα εξασφαλίζει την ταυτόχρονη παρακολούθηση τουλάχιστον 350 «στόχων» κινητής τηλεφωνίας / Διαδικτύου και τουλάχιστον 200 στόχων σταθερής τηλεφωνίας και Internet. Το σύστημα θα έχει τη δυνατότητα να εντοπίζει μέσω «κλειδώματος» στόχων και προσδιορισμού στίγματος αν υπάρχει παρουσία ενός υπόπτου τηλεφώνου σε οικήματα ή άλλους χώρους (π.χ. γιάφκες κ.λπ.) που παρακολουθούνται από τις Αρχές. Ακόμη προβλέπεται η εκπαίδευση 100 υπαλλήλων της ΕΥΠ στον χειρισμό του συστήματος.

Το ιντερνετικό δίκτυο κλήσεων

Εκείνο λοιπόν που θεωρείται ότι θα δώσει ώθηση στην έρευνα των μυστικών υπηρεσιών – και όχι μόνο – θα είναι ότι μέσω της δυνατότητας καταγραφής δεδομένων του Internet από τα κινητά τηλέφωνα θα μπορεί να διαπιστώνεται όλο το δίκτυο τηλεφωνικών κλήσεων μέσω Viber, WhatsApp και άλλων περίπου 1.000 προγραμμάτων διαδικτυακής τηλεφωνίας (VoIP – Voice over Internet Protocol). Οι ερευνητές της ΕΛ.ΑΣ. και της ΕΥΠ είχαν διαπιστώσει ότι σε ποσοστό άνω του 90% τα μέλη των εγκληματικών οργανώσεων, εμπλεκόμενοι σε υποθέσεις διαφθοράς, σκάνδαλα κ.λπ. χρησιμοποιούσαν τέτοιου είδους διαδικτυακές εφαρμογές για την επικοινωνία τους. Να σημειωθεί ότι μέχρι τώρα δεν υπήρχε κανείς τρόπος να ελεγχθεί ούτε τι συζητείται, αλλά ούτε και ποιος επικοινωνεί με ποιον μέσα σε αυτές τις πλατφόρμες. Ετσι υπήρχε για την ΕΛ.ΑΣ. και την ΕΥΠ ένας ολόκληρος «κόσμος» απροσδιόριστων επικοινωνιών και διευκόλυνε τις παράνομες δραστηριότητες.

Χαρτογραφήσεις των διασυνδέσεων

Τώρα μέσω των δυνατοτήτων του νέου συστήματος οι μυστικές υπηρεσίες θα μπορούν να σχηματίσουν επαρκείς «χαρτογραφήσεις» κλήσεων μεταξύ διαφόρων υπόπτων ώστε να προσδιορίσουν πρόσωπα και διασυνδέσεις. Οι συνομιλίες που θα υπάρχουν μέσω του Διαδικτύου θα αποτυπώνονται όπως αυτές μέσω του δικτύου της κινητής τηλεφωνίας. Επιπλέον, θα μπορεί να διαπιστώνεται ο κάτοχος του τηλεφώνου, ποιες ιστοσελίδες επισκέπτεται μέσω του κινητού του, καθώς και ποιο προφίλ στο Facebook μπορεί να χρησιμοποιεί μέσω κινητού κ.λπ.

Σημειώνεται πάντως ότι προς το παρόν το νέο σύστημα της ΕΥΠ δεν θα έχει τη δυνατότητα να καταγράφει και το περιεχόμενο μηνυμάτων ή ανταλλασσόμενων αρχείων, φωτογραφιών, βίντεο μέσω Viber κ.λπ.

Οι τρέχουσες προσφορές και η σημασία στην αποτελεσματικότητα

Για το νέο σύστημα παρακολουθήσεων μέχρι τώρα έχουν υποβάλει προσφορές δύο ιταλικές, δύο ισραηλινές και μία καναδική εταιρεία. Ενδεικτικό της σημασίας που δίνεται στην αποτελεσματικότητα του συστήματος είναι ότι η τεχνική προσφορά θα αξιολογηθεί με 80% και ότι οι ελληνικές αρχές έχουν μελετήσει και την απόκτηση ειδικών λογισμικών όπως του «Pegasus» (ισραηλινής εταιρείας), ώστε να παγιδεύεται μέσω αποστολής μηνυμάτων το ύποπτο τηλέφωνο και να καταγράφονται όλες οι κινήσεις που πραγματοποιεί ο χρήστης από οποιαδήποτε συμβατική ή διαδικτυακή εφαρμογή.

Ρεκόρ πέρυσι στις εξπρές άρσεις απορρήτου

Στο ρεκόρ των 11.680 εισαγγελικών διατάξεων για άρση τηλεφωνικού απορρήτου με ταχύρρυθμες διαδικασίες και με επίκληση λόγων εθνικής ασφαλείας προχώρησαν το 2019 η ΕΛ.ΑΣ. και η ΕΥΠ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Αρχής Διασφάλισης Απορρήτου Επικοινωνιών που αποκαλύπτει «Το Βήμα της Κυριακής». Σημειώνεται ότι το 2018 ο αριθμός αυτός ήταν 11.113 και το 2017 μόλις 7.182, ενώ το 2016 ήταν 9.295. Πάντως ο αριθμός αυτός προκαλεί απορίες, αφού πλέον η δράση των ενόπλων οργανώσεων στην πατρίδα μας ή η διέλευση μελών του ISIS έχουν περιορισθεί. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα αιτήματα για άρσεις απορρήτου μπορεί να αφορούν και την παρακολούθηση περισσοτέρων του ενός τηλεφώνων σε έναν ατέρμονο κύκλο υποκλοπών.

Πάντως φαίνεται να έχουν μειωθεί τα αιτήματα της ΕΛ.ΑΣ. για τηλεφωνικές παρακολουθήσεις με βάση βουλεύματα δικαστικών συμβουλίων, για υποθέσεις δηλαδή κοινού εγκλήματος. Το 2019 εκδόθηκαν 2.302 βουλεύματα δικαστικών συμβουλίων με πλήρη αιτιολόγηση, έναντι 3.400 το 2018 (μείωση 32,3%). Το 29% αυτών των βουλευμάτων αφορά δράση οργανωμένου εγκλήματος (κλοπές, ληστείες, ναρκωτικά και όπλα), το 9% αφορά αμιγώς υποθέσεις ναρκωτικών, το 15% περιπτώσεις διακεκριμένων κλοπών, το 21% περιπτώσεις διακεκριμένων ληστειών, το 2% υποθέσεις δωροληψίας κρατικών υπαλλήλων, το 3% αφορά εγκλήματα εμπρησμού, το 5% αδικήματα που σχετίζονται με εκρήξεις (π.χ. βόμβες μολότοφ), το 2% πορνογραφία ανηλίκων και το 3% παραβάσεις του τελωνειακού κώδικα.