Οι σοβαροί κίνδυνοι για τα παιδιά που περνούν πολύ χρόνο μπροστά από μία οθόνη

Τα παιδιά από μικρή ηλικία γίνονται «φίλοι» της οθόνης, που επηρεάζει τον τρόπο που μεγαλώνουν οι νέες γενιές.

Από τη στιγμή που το διαδικτύου και οι ψηφιακές συσκευές ακολουθούν ραγδαίους ρυθμούς ανάπτυξης, έχουμε φτάσει σε ένα σημείο που οι ζωές μας δεν νοούνται χωρίς όλα αυτα εργαλεία στην καθημερινότητα μας. Είναι αυτονόητη η αξία τους και η χρησιμότητα τους.

Εδώ και αρκετά χρόνια στην Ευρώπη γίνεται μια προσπάθεια να διερευνηθούν οι επιπτώσεις αυτού του ψηφιακού τρόπου ζωής, κυρίως στα παιδιά. Έχει απασχολήσει όλα τα θεσμικά όργανα της Ένωσης το ζήτημα και τα μηνύματα είναι ανησυχητικά για την παιδική υγεία και ανατροφή.

Τρομερή σπατάλη χρόνου

Οι γονείς το καταλαβαίνουν καλύτερα. Η κοπιαστική καθημερινότητα, τα άγχη και οι υποχρεώσεις δυσκολεύουν την εύρεση χρόνου για το παιδί. Κι όταν βρεθεί αυτός ο χρόνος, η κούραση και η ένταση δεν βοηθούν. Η εύκολη λύση πολλές φορές είναι να κάτσει το παιδί μπροστά από μια οθόνη για να επιτευχθεί η πολυπόθητη ηρεμία και χαλάρωση για τον γονέα. Η τηλεόραση και η προβολή βίντεο μέσω τάμπλετ και κινητών είναι μια πολύ δημοφιλής δραστηριότητα τόσο για τα παιδιά όσο και για τους μεγάλους.

Ο μέσος 18χρονος 4 χρόνια μπροστά από μια οθόνη
Τα στοιχεία που έχει συλλέξει το ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο από πλήθος ερευνών δείχνουν μέχρι την ηλικία των 18, ο μέσος νέος Ευρωπαίος θα έχει περάσει τέσσερα ολόκληρα χρόνια μπροστά από μια οθόνη.

Ούτε παιδικά τηλεοπτικά προγράμματα!

Ήδη από το 1999 η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής έδωσε οδηγίες για τα παιδιά κάτω των 2 ετών να μην ψυχαγωγούνται καθόλου μέσω μιας οθόνης. Οι ειδικοί μάλιστα προειδοποιούν ότι «μπορεί να φαίνεται δελεαστικό να βάλεις το βρέφος ή το νήπιο μπροστά στην τηλεόραση, ακόμα και για εκπομπές ειδικά διαμορφωμένες για την ηλικία τους. Αλλά η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής λέει: Μην το κάνεις! Αυτά τα πρώτα χρόνια είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη ενός παιδιού» . Σημειώνεται ότι με αυτή τη δραστηριότητα ενθαρρύνεται η παθητικότητα, η αργή κατάκτηση της γλώσσας. Οδηγεί σε προβλήματα με τον ύπνο , τη συγκέντρωση, καθώς και σε εξάρτηση από τις οθόνες. Όλα τα παραπάνω, μέχρι τα τρία έτη που αναπτύσσεται ραγδαία ο εγκέφαλος του παιδιού, έχουν μεγάλη επίδραση.

Τα προβλήματα βέβαια δεν περιορίζονται σε αυτές τις ηλικίες. Οι έρευνες αναφέρουν ότι η συχνή παρακολούθηση τηλεόρασης κατά την εφηβεία μπορεί να σχετίζεται με κίνδυνο ανάπτυξης προβλημάτων συγκέντρωσης και προσοχής, μαθησιακές δυσκολίες και δυσμενείς συνέπειες στην εκπαιδευτική διαδικασία του παιδιού.

Κοινωνική καθυστέρηση

Οι κρίσιμη περίοδος που το παιδί θα πρέπει να οξύνει τα κοινωνικά του αντανακλαστικά, την επαφή με το οικογενειακό- κοινωνικό του περιβάλλον, πάει χαμένη όταν αυτό στέκεται μπροστά από μία οθόνη. Η επίδραση της επαφής του παιδιού με άλλα παιδιά και το οικογενειακό του περιβάλλον είναι καθοριστική για την ανάπτυξη των κοινωνικών του δεξιοτήτων. Είναι πολύτιμα εφόδια που δεν μπορεί να του προσφέρει η τηλεόραση, το κινητό και το τάμπλετ.

Έχει πολύ ενδιαφέρον να δει κανείς ότι σημειώνεται από τις έρευνες πως ακόμα και στην εφηβεία η ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων είναι πολύ πιο περιορισμένη όταν περιορίζεται στην κοινωνικοποίηση από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Επιπτώσεις και στην σωματική υγεία

Οι εκτενείς έρευνες σε παγκόσμιο επίπεδο σχετίζουν την πολύωρη χρήση της οθόνης με ζητήματα υγείας.

Σύμφωνα με μία από τις παραπάνω έρευνες τα παιδιά που βλέπουν τηλεόραση 2-4 ώρες τη μέρα έχουν 2.5 φορές περισσότερες πιθανότητες να έχουν υψηλή αρτηριακή πίεση από τα παιδιά που βλέπουν λιγότερο από 2 ώρες τη μέρα.

Η παχυσαρκία, η μάστιγα του ανεπτυγμένου κόσμου, σχετίζεται κι αυτή με τον τρόπο ζωής των νέων. Η παθητική δραστηριότητα μπροστά από μια οθόνη, πέραν του ότι στερεί αυτόν τον πολύτιμο χρόνο από άλλες σωματικές και αθλητικές δραστηριότητες ευνοεί και την αυξημένη κατανάλωση ποτών και φαγητού.

Όπως αναφέρει και ο Φρανκ Χου, καθηγητής Διατροφής και Επιδημιολογίας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ: «Το μήνυμα είναι απλό. Η μείωση της παρακολούθησης τηλεόρασης μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2, καρδιακές παθήσεις και πρόωρη θνησιμότητα».

Ευρωπαϊκή νομοθεσία

Η υπάρχουσα νομοθεσία σε επίπεδο ΕΕ επιχειρεί να προστατεύει τα παιδιά από επιβλαβές οπτικοακουστικό περιεχόμενο.

Στο «επιβλαβές» περιεχόμενο (πρόκειται για νόμιμο περιεχόμενο, αλλά δυνητικά επιβλαβές για τη σωματική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων) περιλαμβάνονται το υλικό σαφώς σεξουαλικού χαρακτήρα, οι πολιτικές απόψεις και οι θρησκευτικές πεποιθήσεις. Σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ, «επιβλαβές» περιεχόμενο μπορεί να μεταδοθεί μόνον εάν οι ανήλικοι δεν θα το δουν ούτε θα το ακούσουν υπό φυσιολογικές συνθήκες. Τούτο μπορεί να επιτευχθεί με την επιλογή της κατάλληλης ώρας μετάδοσης ή με τεχνικά μέσα, όπως η κρυπτογράφηση. Όταν τα προγράμματα αυτά δεν είναι κρυπτογραφημένα, πρέπει να προηγείται ακουστική προειδοποίηση, ή πρέπει να επισημαίνονται σαφώς, καθ’ όλη τη διάρκειά τους, με τη βοήθεια οπτικού συμβόλου.

Ακόμη αυστηρότεροι κανόνες ισχύουν για τα προγράμματα εκείνα που ενδέχεται να βλάψουν σοβαρά την ανάπτυξη των νέων, ιδίως για προγράμματα που περιέχουν πορνογραφικές σκηνές ή σκηνές αδικαιολόγητης βίας. Η μετάδοση τέτοιων προγραμμάτων απαγορεύεται, εκτός εάν μεταδίδονται μέσω υπηρεσιών βίντεο κατά παραγγελία, με την επιφύλαξη ορισμένων μέτρων για να εξασφαλιστεί ότι οι ανήλικοι δεν θα τα ακούσουν ούτε θα τα δουν υπό φυσιολογικές συνθήκες (δηλαδή με τη χρήση προσωπικών αριθμών αναγνώρισης ή άλλων προηγμένων συστημάτων επαλήθευσης της ηλικίας).

Έχουν τεθεί επίσης όρια στο χρόνο προβολής διαφημίσεων κ.ά.

Η αξία του ποιοτικού χρόνου και του παραδείγματος

Η άλλη πλευρά όμως αφορά τους γονείς. Προφανώς, οι θεμελιώδεις ελευθερίες της ενημέρωσης και της ψυχαγωγίας για τα παιδιά, είναι αδιαμφησβήτητες. Οι ευρωπαϊκοί κανόνες φτάνουν μέχρι ένα σημείο. Από εκεί και πέρα οι γονείς πρέπει να δείξουν με μεγάλη υπευθυνότητα το δρόμο στο παιδί και πώς πρέπει να αξιοποιεί τον πολύτιμο χρόνο του, με το παράδειγμά τους. Η απουσία χρόνου για να ασχοληθούν οι γονείς με το παιδί τους δεν είναι δικιά τους ευθύνη αποκλειστικά. Υπάρχει κοινωνική ευθύνη, ευθύνη της Πολιτείας, για το πόσο ελέυθερο χρόνο έχει ένα εργαζόμενος για παράδειγμα. Στο μέτρο που ο γονέας διαθέτει κάποιο χρόνο και τις ανάλογες ψυχικές και σωματικές αντοχές έχει μεγάλη σημασία να περνάει ποιοτικό χρόνο με το παιδί, να δραστηριοποιείται μαζί του. Να εξασφαλίζει την απαραίτητη πνευματική και σωματική δραστηριότητα, ανώτερου επιπέδου, μαζί του. Να διαμορφώνει ένα περιβάλλον τέτοιο για το παιδί, μέσα από δραστηριότητες , που θα το βοηθήσει να αναπτύξει τις σωματικές, πνευματικές και κοινωνικές τους δεξιότητες, ακόμα και μέσα στο χάος της ψηφιακής εποχής.p>