Πού μπορεί να καταλήξει μια απαγορευμένη σχέση

Μυστικοί, άδοξοι, παράνομοι έρωτες που τους γνωρίζουν μονάχα οι εραστές. Οι περισσότεροι ψυχοθεραπευτές διάκεινται αρνητικά απέναντί τους, διότι συνήθως δεν στέφονται με επιτυχία. Από την άλλη, η παγκόσμια Ιστορία είναι γεμάτη από τέτοιους, διάσημους και άσημους, τους οποίους κάθε γενιά ανακαλύπτει με δέος. Μήπως πρέπει να δούμε το θέμα πιο σφαιρικά;

Όποιος έχει ποτέ εμπλακεί στη δίνη ενός παράνομου ή μυστικού δεσμού γνωρίζει ότι μια τέτοια σχέση μπορεί να είναι συναρπαστική, αγχώδης, εξαντλητική, περίπλοκη, επιβαρυντική (χωρίς κατ’ ανάγκη αυτή τη σειρά). Και παρότι υφίσταται ασυμφωνία ως προς την έκβασή της, η σύγχρονη συμβουλευτική θεωρεί ότι τέτοιες σχέσεις σπανίως καταλήγουν σε επιτυχία. Πάνω σε αυτό το σχήμα έχουν βασιστεί και πολλές έρευνες ερωτηματολογίου που παρότι επιβεβαιώνουν ότι το απαγορευμένο φρούτο είναι πιο γλυκό, αμφισβητούν τη βιωσιμότητα των σχέσεων αυτών και υποστηρίζουν ότι με την πάροδο του χρόνου υποβαθμίζονται και τελικά διαλύονται. Ενδεχομένως, εδώ να υπάρχει ένα μεθοδολογικό σφάλμα, που ξεκινάει από το γιατί πρέπει σώνει και καλά να θεωρείται αποτυχημένη κάθε σχέση που δεν καταλήγει σε γάμο ή μακρόχρονη συμβίωση. Και γιατί η επιτυχία, η απόλαυση, η ευχαρίστηση, να μην μπορεί να περιοριστεί σε ένα πιο βραχυπρόθεσμο πλαίσιο; Πριν όμως ξεδιπλώσουμε το συλλογισμό μας, ας δούμε τι προκύπτουν από τις έρευνες για τις σχέσεις μυστικών (συνάδελφοι που δεν θέλουν να υποπέσουν στη χλεύη και το κουτσομπολιό του γραφείου λ.χ.) ή παράνομων ζευγαριών (π.χ. παντρεμένα άτομα που διαβιούν μαζί λόγω των παιδιών ή λόγω κοινών οικονομικών συμφερόντων).

Κρυφό μου λουλούδι

Να επισημανθεί ότι η διερεύνηση του κρυμμένου ρομαντισμού είναι δύσκολη λόγω της «παράνομης» φύσης τέτοιων σχέσεων. Κάποιοι υποστηρίζουν σθεναρά ότι είναι απλώς φίλοι μεταξύ τους, ή ότι είχαν κάποτε κάποιο φλερτ που όμως δεν προχώρησε. Σπανίως, θα δηλώσουν -ακόμη και στις ανώνυμες έρευνες- ότι διάγουν μια δεύτερη ζωή. Επομένως, θα πρέπει να είμαστε υποψιασμένοι ότι από αυτά που προκύπτουν από τέτοιες έρευνες δεν είναι πάντα ακριβή.

Ένα άλλο κομβικό στοιχείο που εντοπίζεται σε αυτές τις έρευνες είναι ότι, τα μέλη μιας τέτοιας κοινωνικής σχέσης στερούνται κοινωνικής υποστήριξης. Δεν έχουν που να πουν τον πόνο τους και όταν κυκλοφορούν μαζί, το κάνουν με την ψυχή στο στόμα, σε απόμερα -και εκτός του κοινωνικού τους χάρτη- μέρη και πολλές φορές υπό το βάρος ενοχών. Όλο αυτό, όμως, κάποια στιγμή κουράζει και επιβαρύνει και κάπου εκεί ξεκινούν οι πρώτοι τριγμοί της σχέσης. Άλλες έρευνες διαπιστώνουν ότι η μυστικότητα συνδέεται με μειωμένη αυτοεκτίμηση, φόβο και νευρικότητα, στρες και αϋπνίες (όταν δεν κοιμούνται μαζί).

Από την άλλη, το απόρρητο υπονομεύει τις ρομαντικές σχέσεις όταν αυτές πρέπει να επισημοποιηθούν. Τότε, τα μυστικά μπορεί να σαμποτάρουν τη συναισθηματική και σωματική υγεία και να αποσαθρώσουν την ύπαρξη. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι έρευνες περιγράφουν τις δυνητικά αρνητικές επιπτώσεις των συγκεκαλυμμένων σχέσεων στην υγεία και στην ευεξία. Όταν κάτι τέτοιο δεν επιδιώκεται, το απόρρητο και η μυστικοπάθεια λειτουργούν τονωτικά, αυξάνοντας την εμμονή και την προσήλωση στον σύντροφο. Λιγότερη ορατότητα, μπορεί να σημαίνει μεγαλύτερη ανθεκτικότητα κάποιες φορές, και επίσης πάντα πρέπει να θυμόμαστε ότι κάθε περίπτωση είναι διαφορετική.

Γενικά, πάντως, υπάρχει μία έντονη τάση στην αμερικανική ψυχολογική συμβουλευτική να ηθικολογεί κατευθύνοντας, θεωρώντας πώς ότι αντιβαίνει στο γαμήλιο πρότυπο αιώνιας πίστης είναι αποτυχημένο, κακό και επιβλαβές. Την απάντηση δίνει η ίδια η ζωή, η λογοτεχνική και λοιπή καλλιτεχνική παραγωγή, αριστουργήματα όπως το «Ρωμαίος και Ιουλιέτα», η Άννα Καρένινα και κάθε ύπαρξη που το όνομά της διαβάζεται και πορεύεται ανάποδα, μαζί με τα αμέτρητα άλλα λογοτεχνικά και μουσικά έπη που υμνούν κάποιο μυστικό έρωτα.