Νέα μελέτη: Η κατανάλωση αλκοόλ πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αλλάζει το σχήμα του προσώπου στο παιδί

Ερευνητές χρησιμοποίησαν τεχνητή νοημοσύνη (AI) και τεχνολογία βαθιάς μάθησης για να βρουν μια σχέση μεταξύ των αλλαγών στο σχήμα του προσώπου των βρεφών και της ποσότητας αλκοόλ που έπιναν οι μητέρες τους, τόσο πριν συλλάβουν όσο και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Η μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε στο Human Reproduction, ένα από τα κορυφαία περιοδικά αναπαραγωγικής ιατρικής στον κόσμο, είναι η πρώτη που εντόπισε αυτήν τη συσχέτιση σε παιδιά μητέρων που έπιναν αλκοόλ έως και τρεις μήνες πριν μείνουν έγκυες, αλλά σταμάτησαν κατά την εγκυμοσύνη.

Επιπλέον, διαπίστωσε ότι η συσχέτιση με το αλλοιωμένο σχήμα του προσώπου υπήρχε ακόμη και αν οι μητέρες έπιναν λιγότερα από 12 γραμμάρια αλκοόλ την εβδομάδα, που ισοδυναμεί με ένα μικρό ποτήρι κρασί των 175 ml ή 330 ml μπύρα.

Το εύρημα είναι σημαντικό γιατί το σχήμα του προσώπου των παιδιών μπορεί να είναι ένδειξη προβλημάτων υγείας και ανάπτυξης.

Επίκουρος καθηγητής και επικεφαλής της ομάδας υπολογιστικής πληθυσμιακής βιολογίας στο Ιατρικό Κέντρο Erasmus, στο Ρότερνταμ της Ολλανδίας, ο οποίος ηγήθηκε της μελέτης, δήλωσε: “Θα αποκαλούσα το πρόσωπο καθρέφτη υγείας, καθώς αντανακλά τη συνολική υγεία ενός παιδιού. Η έκθεση ενός παιδιού σε αλκοόλ πριν από τη γέννηση μπορεί να έχει σημαντικές δυσμενείς επιπτώσεις στην ανάπτυξη της υγείας του και, εάν η μητέρα πίνει τακτικά μεγάλη ποσότητα, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κάτι που ονομάζεται διαταραχή του φάσματος του εμβρυϊκού αλκοόλ (FASD), η οποία αντανακλάται στα πρόσωπα των παιδιών”.

Η FASD ορίζεται ως ένας συνδυασμός καθυστέρησης ανάπτυξης, νευρολογικής βλάβης και μη φυσιολογικής ανάπτυξης του προσώπου. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• γνωστική εξασθένηση
• διαταραχή ελλειμματικής προσοχής υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ)
• μαθησιακές δυσκολίες
• προβλήματα μνήμης
• προβλήματα συμπεριφοράς και
• καθυστερήσεις λόγου και γλώσσας

Η FASD είναι ήδη γνωστό ότι προκαλείται από την κατανάλωση αλκοόλ από την μητέρα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ιδιαίτερα από την έντονη κατανάλωση αλκοόλ. Ωστόσο, μέχρι τώρα, λίγα ήταν γνωστά για την επίδραση της χαμηλής κατανάλωσης αλκοόλ στην ανάπτυξη του προσώπου των παιδιών και, ως εκ τούτου, στην υγεία τους. Αυτή είναι επίσης η πρώτη μελέτη που εξετάζει την συσχέτιση αυτή σε παιδιά πολλών διαφορετικών εθνικοτήτων.

Πώς έγινε η έρευνα

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν την τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) και τη βαθιά μάθηση για να αναλύσουν τρισδιάστατες εικόνες παιδιών που ελήφθησαν σε ηλικίες 9 ετών (3.149 παιδιά) και 13 ετών (2477 παιδιά). Τα παιδιά ήταν μέρος της Μελέτης Generation R στην Ολλανδία, μιας συνεχιζόμενης πληθυσμιακής μελέτης εγκύων γυναικών και των παιδιών τους από την εμβρυϊκή ζωή και μετά. Τα παιδιά σε αυτήν την ανάλυση γεννήθηκαν μεταξύ Απριλίου 2009 και Ιανουαρίου 2006.

“Το πρόσωπο είναι ένα περίπλοκο σχήμα και η ανάλυσή του είναι μια πρόκληση. Η τρισδιάστατη απεικόνιση βοηθάει πολύ, αλλά απαιτεί προηγμένους αλγόριθμους”, είπε ο καθηγητής. “Για την συγκεκριμένη μελέτη αναπτύξαμε έναν αλγόριθμο βασισμένο σε AI, ο οποίος λαμβάνει τρισδιάστατες εικόνες υψηλής ανάλυσης του προσώπου και παράγει 200 μοναδικές μετρήσεις (χαρακτηριστικά προσώπου). Τα αναλύσαμε για να αναζητήσουμε συσχετίσεις με το αλκοόλ και αναπτύξαμε χάρτες θερμότητας για να εμφανίσουμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του προσώπου που σχετίζονται με την κατανάλωση αλκοόλ από τις μητέρες”.

Πληροφορίες σχετικά με την κατανάλωση αλκοόλ από τις μητέρες ελήφθησαν από ερωτηματολόγια που συμπλήρωσαν οι ίδιες στην αρχή, στο μέσον και την όψιμη περίοδο της εγκυμοσύνης τους.

Οι ερευνητές τις χώρισαν σε τρεις ομάδες:

1. μητέρες που δεν έπιναν καθόλου αλκοόλ τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (ομάδα ελέγχου)
2. μητέρες που έπιναν αλκοόλ κατά τη διάρκεια των τριών μηνών πριν μείνουν έγκυες αλλά μετά σταμάτησαν εντελώς όταν έμειναν έγκυες και
3. μητέρες που έπιναν αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έπιναν μόνο κατά το πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης και εκείνες που συνέχισαν να πίνουν σε όλη την εγκυμοσύνη.

“Βρήκαμε μια στατιστικά σημαντική συσχέτιση μεταξύ της προγεννητικής έκθεσης στο αλκοόλ και του σχήματος του προσώπου στα εννιάχρονα παιδιά. Όσο περισσότερο αλκοόλ έπιναν οι μητέρες, τόσο πιο στατιστικώς σημαντικές ήταν οι αλλαγές στο πρόσωπο. Τα πιο κοινά χαρακτηριστικά ήταν το γυρισμένο άκρο της μύτης, η κοντή μύτη, το γυρισμένο πηγούνι και το γυρισμένο κάτω βλέφαρο”, δήλωσε διδακτορικός φοιτητής στην ομάδα του καθηγητή Roshchupkin, ο οποίος ανέπτυξε τον αλγόριθμο ΑΙ.

“Μεταξύ της ομάδας των μητέρων που έπιναν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, διαπιστώσαμε ότι ακόμη και αν οι μητέρες έπιναν πολύ λίγο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (λιγότερο από 12 γραμμάρια αλκοόλ την εβδομάδα) μπορούσε να παρατηρηθεί η σχέση μεταξύ της έκθεσης στο αλκοόλ και του σχήματος του προσώπου των παιδιών. Είναι η πρώτη φορά που αποδεικνύεται συσχέτιση σε τόσο χαμηλά επίπεδα κατανάλωσης αλκοόλ”.

Η σχέση μεταξύ της κατανάλωσης αλκοόλ και του σχήματος του προσώπου ήταν μειωμένη στα μεγαλύτερα παιδιά και δεν βρέθηκε σημαντική συσχέτιση όταν οι ερευνητές εξέτασαν δεδομένα για παιδιά ηλικίας 13 ετών.

“Είναι πιθανό ότι καθώς ένα παιδί μεγαλώνει και βιώνει άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες, αυτές οι αλλαγές να αμβλύνονται ή να συγκαλύπτονται από τα φυσιολογικά πρότυπα ανάπτυξης. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η επίδραση του αλκοόλ στην υγεία θα εξαφανιστεί επίσης.

Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι δεν υπάρχει τεκμηριωμένο ασφαλές επίπεδο κατανάλωσης αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και ότι είναι σώφρον να σταματήσετε να πίνετε αλκοόλ ακόμη και πριν από τη σύλληψη για να διασφαλίσετε τα βέλτιστα αποτελέσματα υγείας τόσο για την ίδια την μητέρα όσο και για το αναπτυσσόμενο έμβρυο”, δήλωσε ο καθηγητής. “Απαιτούνται περαιτέρω έρευνες σχετικά με αυτόν τον μηχανισμό συσχέτισης για να κατανοήσουμε πλήρως πώς αναπτύσσεται η συσχέτιση και στη συνέχεια εξασθενεί με την ηλικία”.

Στα παιδιά 9 ετών, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι στατιστικά σημαντικά χαρακτηριστικά του προσώπου σχετίζονταν με την κατανάλωση αλκοόλ από τις μητέρες, όταν συνέκριναν εκείνες που έπιναν πριν από την εγκυμοσύνη αλλά σταμάτησαν να μείνουν έγκυες με μητέρες που συνέχισαν να πίνουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Εξέτασαν επίσης δεδομένα για γυναίκες που έπιναν κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου, αλλά στη συνέχεια σταμάτησαν, και όσες συνέχισαν να πίνουν. Τα αποτελέσματα ήταν παρόμοια, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι συσχετισμοί οφείλονται κυρίως στην έκθεση του εμβρύου στο αλκοόλ κατά τους πρώτους τρεις μήνες της εγκυμοσύνης.

Οι ερευνητές γράφουν ότι προηγούμενες μελέτες για την ανάπτυξη κατά την παιδική ηλικία μετά από προγεννητική έκθεση στο αλκοόλ έχουν δείξει ότι πιθανοί μηχανισμοί δράσης μπορεί να είναι μεταβολικές διαταραχές στις μητέρες, όπως προβλήματα με τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα ή/και η λιπώδης νόσος του ήπατος, και ότι αυτό θα μπορούσε επίσης να εξηγήσει τη σχέση με σχήμα προσώπου. Ωστόσο, απαιτούνται περαιτέρω έρευνες.

Ένα πλεονέκτημα της μελέτης είναι ο μεγάλος αριθμός παιδιών από πολλαπλές εθνότητες. Οι περιορισμοί περιλαμβάνουν ότι δεν υπήρχαν δεδομένα για την κατανάλωση αλκοόλ περισσότερο από τρεις μήνες πριν από την εγκυμοσύνη και ότι οι μητέρες μπορεί να μην είχαν συμπληρώσει σωστά το ερωτηματολόγιο σχετικά με τις συνήθειες κατανάλωσης αλκοόλ, πιθανώς υποτιμώντας την κατανάλωσή τους. Δεδομένου ότι πρόκειται για μια μελέτη παρατήρησης, δεν αποδεικνύει ότι η κατανάλωση αλκοόλ προκαλεί αλλαγές στα σχήματα του προσώπου παρά μόνο ότι σχετίζεται με αυτές.