Παιδιά: Γιατί πρέπει οπωσδήποτε να κάνουν διακοπές το καλοκαίρι;

Το καλοκαίρι είναι η αγαπημένη εποχή των παιδιών, δεδομένου ότι απελευθερώνονται από το άγχος και την πίεση του υπερφορτωμένου προγράμματος του χειμώνα.

Οι διακοπές ισοδυναμούν με ξεκούραση, παιχνίδι και ανεμελιά και αποτελούν απαραίτητο συστατικό μιας υγιούς παιδικής ζωής. Γι’ αυτό τον λόγο είναι επιβεβλημένο να αναβάλλονται οι υποχρεώσεις έως ότου επιστρέψουν τα παιδιά στις σχολικές αίθουσες.

Δυστυχώς, όμως, μερικοί γονείς επιλέγουν μία διαφορετική τακτική, με αρνητικές βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες στα παιδιά τους.

«Οι διακοπές είναι μία ιδιαίτερα σημαντική συνθήκη για τη λειτουργικότητα των παιδιών. Τα βοηθούν να χαλαρώσουν, να ξεκουραστούν και να μαζέψουν ενέργεια, ούτως ώστε να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις του χειμώνα», αναφέρει η παιδοψυχίατρος-οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια κυρία Φρίντα Κωνσταντοπούλου.

Επιπλέον, «οι διακοπές συμβάλλουν στην υγιή ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη, διαμορφώνοντας το κατάλληλο έδαφος για κοινωνικοποίηση και ανεξαρτητοποίηση. Οι παραδοσιακές διακοπές με τους παππούδες και τις γιαγιάδες στο χωριό, η παρέα με τα άλλα παιδιά στην πλατεία, δημιουργούν υπέροχες αναμνήσεις και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην κοινωνικοποίηση των παιδιών. Το ίδιο ισχύει και για τις κατασκηνώσεις, στις οποίες μαθαίνουν επιπλέον να είναι ανεξάρτητα. Η επαφή με τη φύση και τα ζώα είναι, επίσης, καθοριστικής σημασίας».

Όμως, για να αποκομίσουν όλα αυτά τα οφέλη τα παιδιά, οι διακοπές πρέπει να είναι διακοπές και όχι φορτωμένες με καθήκοντα. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι τα παιδιά θα απέχουν από μαθήματα και κάθε άλλου είδους «χειμερινή» δραστηριότητα.

«Εξαίρεση σε αυτό αποτελούν οι έφηβοι που προετοιμάζονται για εξετάσεις», διευκρινίζει η κυρία Κωνσταντοπούλου. «Αλλά και σε αυτήν την περίπτωση, είναι αναγκαίο να υπάρξει ένα διάστημα χαλάρωσης, διότι από το Σεπτέμβριο θα κληθούν να ανταπεξέλθουν σε ένα πολύ βαρύ πρόγραμμα».

Απαραίτητο το ημερήσιο πρόγραμμα

Παρότι το διάλειμμα από τις υποχρεώσεις είναι απαραίτητο, τα άκρα παραμένουν «επικίνδυνη ζώνη» στην ανατροφή των παιδιών. Μία ασύδοτη καθημερινότητα, χωρίς ρουτίνα, θα φέρει το αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Γι’ αυτό τον λόγο είναι σημαντικό να τεθεί ένα «πρόγραμμα διακοπών».

«Ακούγεται παράδοξο, αλλά δεν είναι. Δεν χρειάζεται να είναι ένα πολύ αυστηρό πρόγραμμα. Αρκεί να υπάρχει μία ρουτίνα. Έτσι αποτρέπεται η ασυδοσία, η οποία -κυρίως στην εφηβική ηλικία- σχετίζεται με πολύωρη επαφή με τις οθόνες και το διαδίκτυο», εξηγεί η κυρία Κωνσταντοπούλου.

Οι έφηβοι συχνά ξεχνιούνται και περνούν όλη την ημέρα τους με το κινητό. Όταν δεν υπάρχει πρόγραμμα, μπορεί να συνεχίσουν και τη νύχτα. Η συμπεριφορά αυτή, όχι μόνο δεν τους χαλαρώνει, αλλά αντιθέτως προκαλεί:

• Υπερένταση
• Αϋπνία
• Κούραση
• Συχνά επιθετικότητα

Εναλλακτικές διαδικασίες μάθησης

Για τους γονείς που ανησυχούν για την πρόοδο των παιδιών τους, το καλοκαίρι προσφέρεται για εναλλακτικές και πιο ενδιαφέρουσες διαδικασίες μάθησης. Οι διαδικασίες αυτές μπορούν να παρέχουν ουσιαστικές γνώσεις στα παιδιά, χωρίς να υπερισχύει ο σκοπός της εκπαίδευσης αλλά της ευρύτερης παιδείας.

«Οι γονείς μπορούν να μάθουν στα παιδιά τους πολλά μέσα από τη συμμετοχή τους σε ψυχαγωγικές δραστηριότητες», εξηγεί η ειδικός. «Το καλοκαίρι υπάρχουν πολλά πολιτιστικά δρώμενα. Για παράδειγμα, μπορούν να παρακολουθήσουν με τα παιδιά μία αρχαία παράσταση. Με αφορμή αυτήν, μπορούν στη συνέχεια να συζητήσουν για τους αρχαίους συγγραφείς. Ή μπορούν να διαβάσουν εκ των προτέρων την πλοκή της παράστασης, που πρόκειται να παρακολουθήσουν. Είναι ένας διαφορετικός τρόπος μάθησης, που προάγει την παιδεία μέσα από μία πιο ενδιαφέρουσα και δημιουργική διαδικασία και όχι μέσω “στεγνής” εκπαίδευσης. Μπορούν, επίσης, να μάθουν να εμπλουτίζουν τις γνώσεις τους μέσα από το εκπαιδευτικό παιχνίδι».

Και σε αυτήν την περίπτωση, όμως, απαιτείται μέτρο. Το ελεύθερο και ανέμελο παιχνίδι είναι αναγκαίο για την ψυχική υγεία και ευεξία των παιδιών και αναφαίρετο δικαίωμά τους. Η κοινωνική εκπαίδευση και η διασκέδαση αποτελούν πολύ πιο σημαντικά εφόδια για την ισορροπία ενός παιδιού.

«Οι εκπαιδευτικές – ψυχαγωγικές δραστηριότητες είναι εποικοδομητικές, αλλά δεν πρέπει να γίνουν αυτοσκοπός. Χρειάζεται ένα μέτρο σε όλα: εκπαίδευση, χαλάρωση, ανέμελο παιχνίδι και προφανώς κινητό», επισημαίνει η ειδικός.

Ο κίνδυνος της επανάστασης

Ορμώμενοι από την αγωνία τους για το μέλλον των παιδιών τους ή ακόμα και από τις προσωπικές τους φιλοδοξίες, πολλοί γονείς δεν αφήνουν τα παιδιά να χαλαρώσουν ούτε κατά την περίοδο των διακοπών. Όταν, όμως, τα παιδιά πιέζονται χειμώνα-καλοκαίρι, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι καταστροφικό.

«Τα παιδιά που πιέζονται από μικρά και δεν τους επιτρέπεται να χαλαρώσουν, κάποια στιγμή θα αντιδράσουν και στους γονείς αλλά και στις υποχρεώσεις», προειδοποιεί η κυρία Κωνσταντοπούλου. «Η αντίδραση των παιδιών στα “πρέπει” είναι κάτι που βλέπουμε συχνά τα τελευταία χρόνια. Αυτό συμβαίνει ειδικά όταν υπάρχει μία ευαλωτότητα σε τέτοιου είδους συμπεριφορά».

Όπως εξηγεί, η έντονη αντίδραση προκαλείται διότι τα παιδιά επιβαρύνονται με καθήκοντα που πρέπει να φέρουν εις πέρας, δίχως να τους έχει γίνει κατανοητός ο λόγος για τον οποίον πρέπει να το κάνουν. Κάποια στιγμή, λοιπόν, θα σταματήσουν να κάνουν οτιδήποτε είναι υποχρεωτικό και τα πιέζει.

Μια τόσο έντονη αντίδραση, όμως, συνεπάγεται μεγάλο κόστος για την προσωπική τους ανάπτυξη αλλά και για την κοινωνική ευημερία, καθώς τα παιδιά θα αποτελέσουν τον μελλοντικό κοινωνικό ιστό, καταλήγει η ειδικός.