Πρέπει ή όχι τα παιδιά να πιστεύουν στον Άγιο Βασίλη;

Ο Αϊ Βασίλης παραμένει μια αμφιλεγόμενη φιγούρα μεταξύ πολλών επιστημόνων και γονέων. 

Υπάρχουν πολλές θέσεις στο ζήτημα που λένε ότι ο μύθος του Αι Βασίλη είναι κάτι κακό για τα παιδιά. Η βασική διαφωνία είναι ότι το να λες στα παιδιά ότι μια μαγική φιγούρα μεταφέρει και διανέμει δώρα στα παιδιά σε όλο τον κόσμο την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, είναι ένα ψέμα.

Αυτό το ψέμα μπορεί να συνοδεύεται από καλές προθέσεις αλλά όπως και να έχει είναι ένα ψέμα, ένα ψέμα που αναπόφευκτα κάποια στιγμή ανάλογα τον ρυθμό ανάπτυξης του παιδιού αποκαλύπτεται.

Υποστηρίζεται λοιπόν ότι η αποκάλυψη της αλήθειας μπορεί να είναι τραυματική για το παιδί και στην ουσία περνάει το μήνυμα ότι τα παιδιά δεν μπορούν να εμπιστευτούν όσα τους λένε οι γονείς τους. Και ακόμα περισσότερο, η χρήση ψέματος για να ενθαρρύνεις καλές συμπεριφορές είναι χειριστικού χαρακτήρα και ενθαρρύνει τα παιδιά να έχουν καλή συμπεριφορά για τους λάθος λόγους.

Υπάρχουν στοιχεία ότι οι επιβραβεύσεις (όπως τα χριστουγεννιάτικα δώρα) υποτιμούν τα κίνητρα των παιδιών. Άρα το να αναφερόμαστε στον Αϊ Βασίλη για να προωθήσουμε καλή διαγωγή, δεν είναι η καλύτερη τακτική αν η επιθυμία μας είναι να κρατήσουμε τα παιδιά «φρόνιμα» κατά τη διάρκεια του έτους.

Όμως δεν έχουμε καθόλου στοιχεία που να λένε ότι όταν μαθαίνουν την αλήθεια για τον Αϊ Βασίλη, βιώνουν τραύμα ή είναι η στιγμή που ξεκινούν τα θέματα εμπιστοσύνης μεταξύ παιδιών – γονέων.

Ναι! Ο μύθος είναι ένα ψέμα και όλα τα παιδιά στο τέλος θα ανακαλύψουν την αλήθεια. Όμως οι έρευνες σε αυτό το θέμα λένε ότι τα παιδιά συνήθως μαθαίνουν την αλήθεια κοντά στην ηλικία των 7 ετών – τις περισσότερες φορές δεν υπάρχει κάποια μεγάλη αποκάλυψη όπου οι γονείς με μεγάλη ντροπή ομολογούν την αλήθεια στα κλαμένα και απογοητευμένα τους παιδιά – και οι αντιδράσεις τους εν γένει είναι θετικές.

Η φαντασία όμως εν γένει είναι ένα απολύτως φυσιολογικό και υγιές κομμάτι της παιδικής ανάπτυξης. Τα παιδιά περνούν αρκετό χρόνο παίζοντας ρόλους, ιδίως μεταξύ των 5-7 τους χρόνων. Επίσης είναι σχετικά συχνά εκτεθειμένα σε εκπομπές και ταινίες όπου τα ζώα μιλούν, οι άνθρωποι πετούν και διάφορα αντικείμενα εμφανίζονται μαγικά από τον ουρανό.

Γιατί λοιπόν μια ομάδα ιπτάμενων ελαφιών να είναι περισσότερο της φαντασίας από το ποντίκι που μιλάει ή τον χιονάνθρωπο που τραγουδάει; Παρ` όλο που η μαγική σκέψη μειώνεται στα 7 – 9 έτη, δεν εξαφανίζεται μια για πάντα.

Ορισμένες φορές κι εμείς οι ενήλικες έχουμε ανάγκη λίγη μαγεία στη ζωή μας, όπως και να συντηρούμε κάποιες προκαταλήψεις, να ενθουσιαζόμαστε στην αναστάτωση που προκαλούν τα στοιχειωμένα σπίτια κλπ.

Πώς εν τέλει μαθαίνουν τα παιδιά να διαχωρίζουν το φανταστικό από το πραγματικό; Τις περισσότερες φορές επηρεαζόμαστε από αυτά που λένε οι άλλοι – τις επιστημονικά αποκαλούμενες μαρτυρίες.

Τα παιδιά επηρεάζονται από τις μαρτυρίες των γονέων τους επειδή έχουν να μάθουν ακόμα πολλά για τον τρόπο που λειτουργεί ο κόσμος.

Επιπλέον επηρεάζονται από διάφορες ενδείξεις για το αν κάτι είναι γεγονός ή σενάριο φαντασίας. Σε πολύ μικρές ηλικίες, όλες οι μαρτυρίες (των γονέων) και οι ενδείξεις (όπως παιχνίδια κάτω από το δέντρο, μπισκότα και γάλα που εξαφανίζονται) ενισχύουν την ύπαρξη του Αϊ Βασίλη.

Κάποια στιγμή, τα παιδιά αρχίζουν να εντοπίζουν τόσο μαρτυρίες όσο και ενδείξεις που πάνε κόντρα σε αυτή την πεποίθηση, είτε από συνομιλίες τους με φίλους ή μέσα από τα μαθήματά τους σχετικά με το τι είναι πιθανό και τι απίθανο. Θα αμφισβητήσουν παλιές ενδείξεις, θα αναζητήσουν νέες, και εν τέλει θα ανακαλύψουν μόνα τους ότι ο Αϊ Βασίλης δεν είναι αληθινός.

Κάποιοι δεν προσκαλούν τον Άι Βασίλη στο σπίτι τους επειδή δεν γιορτάζουν τα Χριστούγεννα ή επειδή επιλέγουν άλλες παραδόσεις σε αυτές τις εορτές. Άλλοι αγκαλιάζουν τον μύθο του χωρίς να επωμίζονται και την θρησκευτική ερμηνεία και άλλοι ταιριάζουν τον Αϊ Βασίλη με την σκηνή γέννησης.

Οτιδήποτε αποφασίσετε, το να πείτε στα παιδιά σας την αλήθεια για τον μύθο προφανώς και δεν θα πληγώσει ούτε εκείνα ούτε την σχέση σας.

Για μένα ο μύθος του Αϊ Βασίλη ήταν ένα ενθουσιώδες κομμάτι των παιδικών μου χρόνων, που ίσως και να πρόσθετε μια μαγική αίσθηση στην περίοδο των εορτών και διακοπών. Μερικές φορές ακόμα και οι ενήλικες έχουμε την ανάγκη για λίγη μαγεία στη ζωή μας.

Απολαύστε την δική σας μαγεία την περίοδο των εορτών, με όποιο τρόπο κι αν επιλέξετε να εορτάσετε.