Η κατανόηση ορισμένων παραγόντων που σχετίζονται με την απιστία είναι σημαντικοί. Γιατί η απιστία βλάπτει τις σχέσεις και όσο περισσότερα μαθαίνουμε γύρω από αυτήν, ίσως μας κάνουν να ελαχιστοποιήσουμε την επικράτησή της και της επιπτώσεις της.
Ερευνήτρια από το Πανεπιστήμιο του Οχάιο, σε μια πρόσφατη μελέτη της αναζήτησε την απάντηση στην ερώτηση, «Ποιος είναι αυτός που υφίσταται την απιστία στη σχέση;». Διερεύνησε έτσι κάποια χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των ανθρώπων που τους κάνουν πιο ευάλωτους στην απιστία του άλλου.
Στην έρευνα συμμετείχαν 1.577 άνθρωποι, το 19% των οποίων παραδέχθηκε ότι έχει πέσει θύμα απιστίας. Οι ερευνητές συγκέντρωσαν πληροφορίες σχετικά με την προσωπικότητα των συμμετεχόντων, ρωτώντας τους πόσο καλά τους περιέγραφαν πέντε χαρακτηριστικά προσωπικότητας:
- Η ανοικτότητα (π.χ. περιπετειώδης, περίεργος, έξυπνος).
- Η ευσυνειδησία (π.χ. υπεύθυνος, εργατικός, οργανωτικός).
- Η εξωστρέφεια (π.χ. φιλικός, κοινωνικός, ομιλητικός).
- Η τερπνότητα (π.χ. φροντιστικός, μαλακός, συμπονετικός).
- Ο νευρωτισμός (π.χ. κυκλοθυμικός, νευρικός, ανήσυχος).
Λαμβάνοντας υπόψιν πολλά στοιχεία που οδηγούν σε απιστία και με μια στατιστική εφαρμογή των στοιχείων σε όλους τους παράγοντες (π.χ προσωπικότητα, φύλο, ηλικία, θρησκεία κ.α.) εκείνοι που ήταν πιο ευσυνείδητοι, δηλαδή περισσότερο φροντιστικοί και λιγότερο εργατικοί και οργανωτικοί, ήταν πιο πιθανό να τους πατήσει ο σύντροφός τους. Το ίδιο έγινε και με εκείνους που είναι πιο ευπροσήγοροι, δηλαδή θερμοί και βοηθητικοί.
Τα ευρήματα βέβαια δεν είναι δικαιολογία για να κατηγορηθεί το θύμα, αφού αυτός που απιστεί κάνει την εμπιστοσύνη να κλονιστεί. Το είναι κάποιος δεκτικός είναι ένα επιθυμητό, η ύπαρξη ενός τέτοιου ατόμου μπορεί να ενθαρρύνει κάποιον στο να απατήσει, αφού μπορεί να θεωρήσει ότι η πράξη του θα συγχωρεθεί. Η μειωμένη ευσυνειδησία θα μπορούσε, επίσης, να δημιουργήσει προβλήματα. Όπως εξηγεί η ερευνήτρια, «ένας αναξιόπιστος, ανώριμος ή τεμπέλης σύντροφος μπορεί να αυξήσει το στρες και τις συγκρούσεις για τις υποχρεώσεις της καθημερινότητας, όπως οι δουλειές του σπιτιού, η πληρωμή των λογαριασμών, κ.α».
Τίποτα από αυτά δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ως δικαιολογία για την απιστία, αλλά άλλες έρευνες δείχνουν ότι όταν οι συμμετέχοντες περιέγραφαν τον σύντροφό τους ως ασυνείδητο και ακατάδεκτο, ανέφεραν μειωμένη συζυγική ικανοποίηση.
Γνωρίζουμε, ακόμη, ότι άτομα που δεν είναι ευσυνείδητοι και δεκτικοί είναι πιο πιθανό να απατήσουν και οι ίδιοι. Είναι λογικό τα ίδια χαρακτηριστικά να παίζουν ρόλο και στον πιστό σύντροφο. Οι άνθρωποι που υφίστανται την απιστία μοιράζονται χαρακτηριστικά με τους ανθρώπους που είναι λιγότερο πιθανό να απατήσουν στη σχέση τους.
Η μελέτη αυτή βρήκε ότι οι άνθρωποι που είναι πολύ ευσυνείδητοι και δεκτικοί, αλλά λιγότερο ανοιχτοί, τείνουν να μην διαπράττουν απιστία. Συνδυαστικά, οι μελέτες αυτές δείχνουν την σημασία της ευσυνειδησίας και της δεκτικότητας στη δυναμική της σχέσης.
Σημαντικό είναι να σημειωθεί ότι τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης αφορούν μόνο συμμετέχοντες που γνώριζαν ότι ο σύντροφός τους τούς έχει απατήσει και ότι το συνολικό ποσοστό απιστίας του 19% είναι μάλλον υποτιμημένο. Υπογραμμίζεται, επίσης, ότι δεν είχε οριστεί ο τύπος της απιστίας, επομένως οι ερευνητές βασίστηκαν στον εκάστοτε ορισμό των συμμετεχόντων, που θα μπορούσε να περιλαμβάνει από τη συναισθηματική απιστία μέχρι τη σeξουαλική πράξη.
Συμπερασματικά, παρόλο που η ευσυνειδησία δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να εξασφαλίσει ότι ένας σύντροφος δεν θα απιστήσει, η μεγαλύτερη υπευθυνότητα, αυτοπειθαρχία και βοήθεια μπορεί πράγματι να ωφελήσει μια σχέση.