Ιστορία
Σε μια άγνωστη επιχείρηση, την τελευταία κατά των Γερμανών το Μάϊο του 1945 στη Ρόδο αναφέρεται η εφημερίδα “Ροδιακή”.
Μια επιχείρηση που είχε στόχο να καταρρακώσει το ηθικό της Γερμανικής φρουράς με χτύπημα μέσα στην έδρα της, τη Ρόδο
Τις πρωινές ώρες της 2-5-1945 ύστερα από νυχτερινή επιδρομή μονάδων των Άγγλων Συμμάχων και του Ιερού Λόχου, στις οχυρωμένες θέσεις των Γερμανών στο Μονόλιθο και στο νησί Αλιμιά, 45 Γερμανοί στρατιώτες σκοτώθηκαν και οι φωτιές στην περιοχή έκαιγαν για μέρες.
Η επιδρομή που έγινε για την καταρράκωση του ηθικού των Γερμανών στρατιωτών που παρέμεναν εγκλωβισμένοι σε τέσσερα νησιά της Δωδεκανήσου, αφού η Γερμανία είχε χάσει τον πόλεμο, ονομάστηκε Επιχείρηση «ΤΕΝΤ» και είναι γνωστή ως η τελευταία πολεμική επιχείρηση στη Νότια Ευρώπη.
Έξι μέρες μετά οι Γερμανοί παραδίδονται στη Σύμη στις Συμμαχικές Δυνάμεις, γεγονός που σηματοδοτεί τη λήξη του πολέμου και την Απελευθέρωση της Δωδεκανήσου. Στην επιχείρηση ΤΕΝΤ άγνωστες πτυχές της οποίας ξεδιπλώνει ο κ. Νίκος Παπασταματίου, μετείχαν Ιερολοχίτες θέλοντας να υπογραμμίσουν την ελληνικότητα των νησιών ενώ σημαντική ήταν η βοήθεια που τους παρείχαν Ροδίτες τα ονόματα των οποίων παρατίθενται.
Γιατί ενώ ήταν τόσο καθοριστικής σημασίας η επιχείρηση «ΤΕΝΤ», για τη λήξη του πολέμου, δεν έχει γίνει ποτέ ευρέως γνωστή;
H τελευταία πολεμική επιχείρηση στη Νότια Ευρώπη, κατά των Γερμανών, έλαβε χώρα στη Ρόδο. Δεν το γνωρίζει ο πολύς κόσμος γιατί η ιστορία της Δωδεκανήσου, δυστυχώς, δεν διδάσκεται στα σχολεία μας. Όμως στο Μονόλιθο, εκεί όπου πραγματοποιήθηκε, για πολλά χρόνια τα παιδιά του σχολείου τραγουδούσαν το τραγουδάκι: «το ΄δειξε ο Νίκος Κάντας στη Βουνάρα μια φορά, εις το Νότι, Κυμμαράσι και στον Άγιο Φωκά…»…. Ο Κάντας ήταν στην ομάδα των Ιερολοχιτών, που μετά το πλήγμα που επέφεραν στις Γερμανικές δυνάμεις στο νησί, πήγε να διαπιστώσει τα αποτελέσματα της επιχείρησης. Το τραγούδι αυτό το ήξεραν όλα τα παιδιά του σχολείου και το επαναλάμβαναν μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ΄70 οπότε και ατόνησαν οι μνήμες ακόμα και των ντόπιων, των Μονολιθιατών.
Πότε έγινε η καταδρομική επιχείρηση και ποια ήταν η κατάσταση για τους Γερμανούς εκείνη πια την περίοδο;
Έγινε τη νύχτα μεταξύ 1 και 2 Μαΐου του 1945. Ήδη από τον Οκτώβρη του 1944 έχει απελευθερωθεί η Αθήνα όπου εκεί από το Δεκέμβρη μαίνεται ο εμφύλιος πόλεμος , ενώ στην Ευρώπη έχουν απελευθερωθεί όλα τα Βαλκάνια, η Ιταλία, και οι Ρώσοι είναι έτοιμοι να μπουν στη Βιέννη. Οι μάχες μαίνονται έξω από το Βερολίνο.
Οι Γερμανοί ωστόσο παρέμεναν ακόμα στα Δωδεκάνησα!
Οι Γερμανοί στρατιώτες, λόγω έλλειψης μέσων για να φύγουν (ναυτικό, αεροπορία), έχουν αποκλειστεί σε τέσσερα νησιά της Δωδεκανήσου: Ρόδο, Κω, Λέρο, Κάλυμνο. Στρατιωτικός διοικητής στη Δωδεκάνησο είναι ο υποστράτηγος Βάγκνερ.
Πώς είναι η συμπεριφορά τους εκείνο το διάστημα;
Οι Γερμανικές δυνάμεις είναι πειθαρχημένες γιατί αποτελούνται από μονάδες ειδικής σύνθεσης (τάγμα 999) πρώην εγκλείστων των φυλακών και γενικά ποινικών. Είναι πειθαρχημένες, αλλά έχουν ελλείψεις στην τροφοδοσία, όχι σε πυρομαχικά και το ηθικό τους είναι σχετικά υψηλό ακόμα. Οι δυνάμεις αυτές είναι διάσπαρτες τόσο στις πόλεις όσο και στα χωριά.
Οι Συμμαχικές Δυνάμεις από την πλευρά τους από ποιους αποτελούνται;
Οι συμμαχικές δυνάμεις της περιοχής αποτελούνται κατά κύριο λόγο από τις καταδρομικές δυνάμεις του Ιερού Λόχου, μονάδες των Αγγλικών Ειδικών Δυνάμεων SBS και τμήματα της Ινδικής Ταξιαρχίας, ως μέλη της Κοινοπολιτείας. Η παρουσία του Ιερού Λόχου στη Δωδεκάνησο δήλωνε την ελληνικότητα των νησιών και τόνιζε την ισχυρή θέληση για την απελευθέρωσή τους από ελληνικές δυνάμεις.
Ποιο στόχο είχε η επιχείρηση «ΤΕΝΤ», τι επιδίωκαν οι Σύμμαχοι;
Η επιχείρηση στόχο είχε να καταρρακώσει το ηθικό της Γερμανικής φρουράς με χτύπημα μέσα στην έδρα της, τη Ρόδο και να τονίσει για ακόμα μία φορά την παρουσία των ελληνικών δυνάμεων στο «Θέατρο» αυτό των επιχειρήσεων. Οργανώθηκε και σχεδιάστηκε αυτή η επιχείρηση που δίκαια ονομάσθηκε «η κορωνίδα των καταδρομικών επιχειρήσεων του Ιερού Λόχου» με την κωδική ονομασία «Επιχείρηση «ΤΕΝΤ» από το σύνολο των συμμαχικών δυνάμεων του στρατηγείου 281 που έδρευε στη νήσο, με στόχο την καταστροφή εχθρικών φυλακίων τόσο στο νησί της Ρόδου όσο και στο νησί της Αλιμιάς. Συμμετείχαν σ΄ αυτήν καταδρομικές δυνάμεις και δυνάμεις του στρατού.
Γνωρίζετε πολλά για τις συνθήκες της επίθεσης, τι μπορούμε να μάθουμε εμείς;
Ξημερώματα της 2ας Μαΐου 1945 οι δυνάμεις αποβιβάζονται σε δύο σημεία, στις δυτικές ακτές του νησιού της Ρόδου και συγκεκριμένα στους όρμους Πύργου και Αλυκής, της περιοχής Μονολίθου. Έχει προηγηθεί βομβαρδισμός αντιπερισπασμού στις δυτικές ακτές της νήσου, από το ελληνικό αντιτορπιλικό «Κρήτη» και το Γαλλικό «Ανζασιεν», με στόχο την παραπλάνηση των αμυνομένων. Αντικειμενικός σκοπός της επιχείρησης είναι η καταστροφή της επάκτιας πυροβολαρχίας των 88 χλστ. στην περιοχή Κυμμαράσι, καθώς και η καταστροφή των φυλακίων και οχυρών θέσεων στις θέσεις Στέλι, Αγιος Φωκάς, Νότι και Βουνάρα. Σημειωτέον ότι τις δυνάμεις οδηγούν Ροδίτες ιχνηλάτες οδηγοί και συγκεκριμένα ο Λεωνίδας Κυρμιχάλης, ο Ευστάθιος Μπάλης, ο Μιχάλης Σεΐτης, (Μιχαήλος), κι ο Βασίλης Μεταξάς. Διασταυρωμένες συμμετοχές Ροδίων στην επιχείρηση πέραν των ήδη αναφερθέντων είναι οι: Χατζηνικολάου Κωνσταντίνος (Ντίνος), και Πασπαλάκης Λύσανδρος (Λύσος). Η εκτέλεση της επιχείρησης κρίθηκε υποδειγματική, ο αντικειμενικός σκοπός επετεύχθη πλήρως.
Πώς έγινε;
Οι καταδρομείς, επωφελούμενοι του σκότους και του αιφνιδιασμού, επιτίθενται ταυτόχρονα και στις 4 οχυρές θέσεις, με πλήρη επιτυχία καταστρέφοντας την πυροβολαρχία και το σύνολο των λοιπών οχυρωματικών εγκαταστάσεων, ενσπείροντας τον όλεθρο και συλλαμβάνοντας δεκάδες Γερμανών και Ιταλών αιχμαλώτων. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι φωτιές που προκλήθηκαν από τις εμπρηστικές χειροβομβίδες των επιτιθεμένων, έκαιγαν μέρες. Όπως αναφέρεται σε κάθε εγχειρίδιο καταδρομικών ενεργειών, οι επιτεθείσες δυνάμεις με το σύνολο των αιχμαλώτων απεχώρησαν του πεδίου των επιχειρήσεων «με το πρώτο φως». Νεκροί Γερμανο-Ιταλοί περισσότεροι από 45. Συμμαχικές απώλειες, τραυματίες 2.
Προαγωγή επ’ ανδραγαθία του Ροδίτη Ιερολοχίτη Κωνσταντίνου Χατζηνικολάου για τη συμμετοχή του στην καταδρομική επιχείρηση ΤΕΝΤ.Προαγωγή επ’ ανδραγαθία του Ροδίτη Ιερολοχίτη Κωνσταντίνου Χατζηνικολάου για τη συμμετοχή του στην καταδρομική επιχείρηση ΤΕΝΤ.
Μετά δεν υπήρξαν αντίποινα από τους Γερμανούς;
Για τη μη ενοχοποίηση του ντόπιου πληθυσμού, οι Σύμμαχοι έκαναν διασπορά αγγλικών διακριτικών και παρελκόμενων ούτως ώστε να καταδειχτεί ότι η επιχείρηση ήταν έργο Αγγλικών δυνάμεων. Οι Γερμανοί πράγματι το πίστεψαν. Έτσι το μοναδικό μέτρο αντιποίνων ήταν η δήμευση 90 σφαγίων τα οποία υποχρέωσαν τους ντόπιους να μεταφέρουν στην τοπική Διοίκηση και συγκεκριμένα στην περιοχή Ασώματος, της Απολακκιάς, υπό το Γερμανό υπολοχαγό Martiensen. Τρεις μέρες μετά, περίπολος, αποτελούμενη από τους Ιερολοχίτες υπολοχαγούς Κάντα, Σαββάκη και Τσεπαπαδάκη, επιστρέφει για να διαπιστώσει την πλήρη επιτυχία της επιχείρησης και διανυκτερεύει στο Μονόλιθο, προκαλώντας τον ενθουσιασμό των χωριανών που προχώρησαν σε κωδωνοκρουσίες και ζητωκραυγές, υπέρ της Ελλάδας.
Γιατί η Επιχείρηση «ΤΕΝΤ» κρίνεται τόσο σημαντική;
Η επιχείρηση αυτή κρίθηκε ως ιδιαιτέρως σημαντική για τρείς κύριους λόγους: για πρώτη φορά αμφισβητείται η παντοδυναμία των Γερμανών, στο κατεχόμενο νησί, με χτύπημα μέσα στην έδρα τους. Δεύτερον, καταρρακώνει το ήδη χαμηλό ηθικό των Γερμανικών δυνάμεων και τρίτο και σπουδαιότερο, τονίζει για ακόμα μια φορά την ελληνικότητα των νησιών αφού οι Ιερολοχίτες ήταν αυτοί που στην κυριολεξία απελευθέρωσαν τα Δωδεκάνησα.
Έξι μέρες μετά την Επιχείρηση, οι Γερμανοί παραδίδονται στη Σύμη στις Συμμαχικές Δυνάμεις, παρουσία και του Διοικητή του Ιερού Λόχου. Ήταν το τέλος του πολέμου.
ΠΗΓΗ: Η ΡΟΔΙΑΚΗ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: Pοδούλα Λουλουδάκη
