Βίλα Μοδιάνο: Το κτίριο που οι Τούρκοι δέχθηκαν την άνευ όρων παράδοση της Θεσσαλονίκης (βίντεο)

«ΕΝ ΤΟ ΟΙΚΗΜΑΤΙ ΤΟΥΤΩ, ΗΤΟ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΟΝ ΤΟ ΓΕΝΙΚΟΝ ΣΤΡΑΤΗΓΕΙΟΝ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΤΗΣ 26ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1912 ΚΑΘ’ ΗΝ ΕΓΕΝΕΤΟ Η ΠΑΡΑΔΟΣΙΣ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΥΠΟ ΤΟΥ ΑΡΧΗΓΟΥ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΩΝ ΧΑΣΑΝ ΤΑΧΣΙΝ ΠΑΣΑ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΡΧΙΣΤΡΑΤΗΓΟΝ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΠΡΙΓΚΗΠΑ ΔΙΑΔΟΧΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΝ».

Αυτή η επιγραφή, πάνω σε μία μαρμάρινη πλάκα, κοσμεί σήμερα την είσοδο της ιστορικής έπαυλης «Τόψιν» ή Μοδιάνο στη Γέφυρα Θεσσαλονίκης, για να θυμίζει σε όλους εμάς το ρόλο που διαδραμάτισε κατά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, τον Οκτώβριου του 1912.

Το Σαββατοκύριακο, 19 και 20 Οκτωβρίου 1912, ο ελληνικός στρατός εισέρχεται νικητής στα Γιαννιτσά, αφού προηγουμένως είχε απωθήσει δύναμη 30.000 ανδρών του τουρκικού στρατού. Ο δρόμος για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης έχει πλέον ανοίξει…

Οι Τούρκοι έχουν καταστρέψει όλες τις γέφυρες, με το Γενικό Στρατηγείο των Ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων (Α’ Βαλκανικοί Πόλεμοι), να μετακινείται και να εγκαθίστανται στην έπαυλη Τόψιν ή Τόπσιν, ή Μοδιάνο στη Γέφυρα.

Μέσα σ’ αυτό το αρχοντικό, που χρησιμοποιήθηκε ως στρατηγείο του διαδόχου Κωνσταντίνου και των επιτελών του, έγιναν για τρεις ημέρες, από τις 24 ως τις 27 Οκτωβρίου του 1912, όλες οι έντονες διαπραγματεύσεις μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων για την παράδοση της Θεσσαλονίκης. Μέρες που υπήρξαν καθοριστικές για την τύχη της Μακεδονίας και την έκβαση του πολέμου γενικότερα.

Συνολικά τρεις ήταν και οι επισκέψεις της τούρκικης αντιπροσωπείας, με την τελευταία να είναι και η πιο καθοριστική. Το μεσημέρι της 26ης Οκτωβρίου του 2012, ανήμερα του πολιούχου της Θεσσαλονίκης Αγίου Δημητρίου, οι Τούρκοι, μετά από δύο αποτυχημένες προσπάθειες επίτευξης συμφωνίας, επέστρεψαν στη βίλα Μοδιάνο, γνωστοποιώντας πως ο Ταχσίν Πασάς έχει δεχθεί να παραδώσει άνευ όρων την Θεσσαλονίκη στον ελληνικό στρατό.

Αργά το βράδυ της ίδιας ημέρας, στο Διοικητήριο, το σημερινό Υπουργείο Μακεδονίας – Θράκης, συνυπογράφτηκε από τον Χασάν Τασχίν και τους Ελληνες αξιωματικούς το πρωτόκολλο παράδοσης της πόλης.

Επαυλη Μοδιάνο ή Τόψιν – η ιστορία της

Το αγρόκτημα Μοδιάνο, χτίστηκε το 1904 (ή πιθανότατα κάπου μεταξύ του 1902 και του 1906) και ήταν σχέδιο του Ιταλού αρχιτέκτονα Π. Αριγκόνι. Προοριζόταν για την εξοχική κατοικία του Γιακό Μοδιάνο, ενός από τους τρεις γιούς του ζάμπλουτου Σαούλ Μοδιάνο, του δεύτερου σε ιδιοκτησία ακινήτων σε ολόκληρη την οθωμανική αυτοκρατορία, γνωστού και από την στοά Μοδιάνο, την αγορά Μοδιάνο. Πλην του αρχοντικού, ο χώρος περιλάμβανε πλήθος βοηθητικών κτιρίων και υποστατικών. Επί τουρκοκρατίας, το χωριό Γέφυρα ονομαζόταν και Τοψίν ή Τοπσίν, εξ ου και το όνομά της, βίλα Τοπσίν.

Μέσα στα 100 και πλέον χρόνια ζωής το οίκημα αλλάζει συχνά χέρια και ιδιοκτήτες. Μετά το 1911 το κτήμα περνάει σε Οθωμανικά χέρια, από όπου στη συνέχεια περνάει στην ιδιοκτησία Παπαγεωργίου. Επιτάσσεται από το Γερμανικό στρατό στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1940 και μετατρέπεται σε στρατηγείο και έπειτα σε νοσοκομείο.

Μετά τη γερμανική κατοχή περνά και πάλι στα χέρια των Ελλήνων ιδιωτών και στην ιδιοκτησία των οικογενειών Βοϊβόδα, Σαρόγλου και Παπαγεωργίου από τις οποίες το αγοράζει ο Ελληνικός Στρατός για να στεγάσει το Μουσείο των Βαλκανικών Πολέμων το 1999. Το οίκημα κατοικούνταν έως το 1983 και είναι γνωστό στους κατοίκους της περιοχής ως κτήμα Παπαγεωργίου ή ως απλώς το Κονάκι.

Μουσείο των Βαλκανικών Πολέμων

Οπως προαναφέραμε παραπάνω, από το 1999 ανήκει στο Υπουργείο Εθνικής Αμυνας και στεγάζει το Μουσείο Βαλκανικών Πολέμων.
Στις αίθουσες του κτιρίου ο επισκέπτης μπορεί να δει εκθέματα όπως όπλα, ξίφη, στρατιωτικές στολές, μετάλλια, πίνακες, λιθογραφίες, χάρτες, φωτογραφίες, διάφορα κειμήλια από τους Βαλκανικούς Πολέμους, μια ιδιόχειρη κάρτα του τότε Πρωθυπουργού της Ελλάδας Ελευθέριου Βενιζέλου, όπως επίσης και αντίγραφο του πρωτοκόλλου παράδοσης της Θεσσαλονίκης. Τα κειμήλια του ελληνικού, του τουρκικού, του βουλγαρικού, του σερβικού, του μαυροβουνιώτικου και του ρουμανικού στρατού εκτίθενται στο ισόγειο του κτιρίου, σε προθήκες, αφιερωμένες σε κάθε στρατιωτική δύναμη χωριστά.

Οι πίνακες απεικονίζουν την ηγεσία του ελληνικού στρατού και του στόλου, τον Ταχσίν πασά να υπογράφει την παράδοση της Θεσσαλονίκης, και τις σημαντικότερες στιγμές των μαχών των Βαλκανικών Πολέμων. Σε μεγάλο ποσοστό διατηρείται η επίπλωση της εποχής, η οποία μάλιστα εμπλουτίστηκε με έπιπλα που φυλάσσονταν μέχρι τώρα στις αποθήκες του στρατού.

Στον προαύλιο χώρο του μουσείο, βρίσκεται ο τάφος του Χασάν Ταχσίν Πασά ενώ στο ταφικό μνημείο έχουν εναποτεθεί και τα οστά του υιού και υπασπιστού του Κενάν Μεσαρέ.

Κάθε χρόνο, την ίδια μέρα, διοργανώνεται λαμπαδηδρομία από το Μουσείο στο Τρίτο Σώμα Στρατού, προς ανάμνηση των ιστορικών αυτών γεγονότων.
Το Μουσείο είναι ανοιχτό για το κοινό και τα σχολεία, από Δευτέρα ως Παρασκευή 9 με 26 μμ. Είσοδος ελεύθερη. Πληροφορίες 2310 716000.
Το χωριό Γέφυρα απέχει 25 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη, δίπλα στην Εθνική Οδό Θεσσαλονίκης- Εδεσσας.

ΠΗΓΗ