Πυθαγόρας ο Σάμιος: Ο Έλληνας που άλλαξε τον κόσμο

Mην βαδίζεις στις λεωφόρους αλλά στα μονοπάτια . Mην ακολουθείς τις γνώμες των πολλών, αλλά τις γνώμες των μορφωμένων.

Ο Πυθαγόρας ο Σάμιος, υπήρξε σημαντικός Έλληνας φιλόσοφος, μαθηματικός, γεωμέτρης, θεωρητικός της μουσικής, ηγέτης αρχαίου θρησκευτικού και πολιτικού κινήματος, ιδρυτής της Πυθαγόρειας σχολής.

Γεννήθηκε το 570 στην Σάμο και στα 18 του, όταν εμφανίστηκε το τυραννικό καθεστώς του Πολυκράτους, προβλέποντας ότι η τυραννία θα εμπόδιζε τα σχέδια και την φιλομάθειά του, έφυγε για την Μίλητο όπου σπούδασε κοντά στον Φερεκύδη, στον Αναξίμανδρο και στον Θαλή. Ο Θαλής του δίδαξε μαθηματικά, γεωμετρία και όσα έχουν σχέση με τους αριθμούς και τους υπολογισμούς και τον προέτρεψε να μεταβεί στην Αίγυπτο και να συναναστραφεί με τους ιερείς της Μέμφιδος και της Διόσπολης, από τους οποίους ο ίδιος είχε λάβει πολλές γνώσεις, προβλέποντας πως ο Πυθαγόρας θα γινόταν ο θεϊκότερος και σοφότερος από όλους τους ανθρώπους, τόσο ήταν ξεχωριστός.

Στην Αίγυπτο ο Πυθαγόρας έμεινε 22 χρόνια και τελειοποίησε τις γνώσεις σε γεωμετρία και αστρονομία. Κατόπιν βρέθηκε στη Βαβυλώνα όπου συναναστράφηκε τους Μάγους, δηλαδή τους Πέρσες ιερείς και διδάχθηκε θεολογικά και αστρονομικά θέματα για άλλα 12 έτη. Επέστρεψε στην Σάμο 56 ετών και κατασκεύασε ένα ημικυκλικό διδασκαλείο που διατηρήθηκε για αιώνες με την ονομασία «ημικύκλιο του Πυθαγόρα» και στο οποίο επιχείρησε να μεταδώσει στους συμπατριώτες του τις γνώσεις του, όμως δεν βρήκε την ανταπόκριση που περίμενε.

Οι Σάμιοι ούτε μεγάλο ενδιαφέρουν έδειξαν ούτε και ακολουθούσαν τις διδασκαλίες του στον τρόπο ζωής. Ο Πυθαγόρας αποφάσισε να μετοικίσει στην νότια Ιταλία, έχοντας την γνώμη πως πατρίδα του είναι η χώρα όπου βρίσκονται οι περισσότεροι άνθρωποι με διάθεση για να μάθουν. Προτού φτάσει στην Ιταλία, πέρασε από Δελφούς, Δήλο και Κρήτη, όπου είχε συναντήσεις με σοφούς της εποχής.

Στον Κρότωνα της Ιταλίας που τελικά εγκαταστάθηκε ξεκίνησε να διδάσκει τους νέους με την φήμη του να μεγαλώνει αστραπιαία. Ερχόταν από πολλά μέρη για να τον ακούσουν και αρκετοί Έλληνες γοητεύτηκαν τόσο μαζί του που δεν επέστρεψαν στις ιδιαίτερες πατρίδες τους αλλά μαζί με τα παιδιά και τις γυναίκες τους έκτισαν ένα τεράστιο οίκημα ομαδικής ακροάσεως, το Ομακοείον και σε κοντινές περιοχές ίδρυσαν μικρές πόλεις που αποτέλεσαν την βάση για την Μεγάλη Ελλάδα της Ιταλίας.

Η σχολή του Πυθαγόρα είχε ηθικοθρησκευτική, επιστημονική και πολιτική μορφή, τα μέλη της έπαιξαν σημαντικό ρόλο στα πολιτικά δρώμενα της Ιταλίας. Ο ίδιος ο Πυθαγόρας ταξίδευε σε Ιταλία και Σικελία, κι όταν έβρισκε μια πόλη υπόδουλη σε κάποια άλλη, προέτρεπε τους κατοίκους της να κάνουν τα πάντα για να απελευθερωθούν. Οι ιδέες των Πυθαγορείων προκάλεσαν την οργή και τον φθόνο των πολιτικών τους αντιπάλων οι οποίοι κατέφυγαν στην συκοφαντία και στην βία. Τους κατηγόρησαν πως ετοίμαζαν τάχα τυραννίδα και επιτέθηκαν σε μια τους συγκέντρωση, συνέλαβαν πολλούς από αυτούς και στις συμπλοκές που ακολούθησαν σε ολόκληρη την πόλη δολοφόνησαν πολλούς άλλους. Ο Πυθαγόρας σύμφωνα με μία εκδοχή δολοφονήθηκε, σύμφωνα με μία άλλη, κατέφυγε στο Μεταπόντιο όπου πέθανε ύστερα από χρόνια. Για την προσωπική του ζωή γνωρίζουμε ότι είχε παντρευτεί σε μεγάλη ηλικία την Θεανώ από τον Κρότωνα με την οποία είχε 3 κόρες κι 1 γιο.

Όσον αφορά την διδασκαλία του Πυθαγόρα, ναι μεν οποιοσδήποτε μπορούσε να ακούει τις δημόσιες ομιλίες του, για να γίνει όμως μαθητής του υπήρχαν αυστηρά κριτήρια επιλογής, έπρεπε να υιοθετήσει έναν διαφορετικό τρόπο ζωής, να ασκηθεί στην εγκράτεια, να απέχει από συγκεκριμένες τροφές και να κάνει καθαρμούς. Οι Πυθαγόρειοι υποστήριζαν πως ανά περιόδους εμφανίζονται και πάλι εκείνα που υπήρξαν παλαιότερα, ένας διαρκής κύκλος είναι η ζωή κι όλα τα έμψυχα πρέπει να τα θεωρούνται ομογενή.

Πίστευαν πως η ψυχή δε χάνεται με τον θάνατο αλλά ακολουθεί μια συνεχή διαδικασία μετενσάρκωσης, σε κατώτερες ή ανώτερες μορφές έως ότου επιτευχθεί η τελική κάθαρση που οδηγεί στην αθανασία της.

Αυτή η κάθαρση επιτυγχάνεται με την βοήθεια της μουσικής, της φιλοσοφίας και των μαθηματικών. Οι αριθμοί για τους Πυθαγόρειους αποτελούν την πρώτη αρχή, την προσδιοριστική δύναμη του κόσμου. Το σύμπαν προήλθε από το χάος και απέκτησε μορφή με το μέτρο και την αρμονία των αριθμών, στους αριθμούς και στη σχέση ανάμεσα τους βρίσκεται η ουσία των όντων και των φαινομένων. Ο αριθμός 7 για παράδειγμα εκφράζει την υγεία και το φως, ο 4 την δικαιοσύνη, ο 3 το γάμο, ο 8 τον έρωτα και τη φιλία.

Ο Πυθαγόρας εκτός πολλών άλλων, ανακάλυψε τον πίνακα πολλαπλασιασμού και το πυθαγόρειο θεώρημα. Επίσης έθεσε τις βάσεις για την επιστήμη της Μουσικής, ανακάλυψε τη σχέση ανάμεσα στο μήκος των χορδών και το τονικό τους ύψος, στις ανακαλύψεις του οφείλουμε το πεντάγραμμο, τις διαβαθμίσεις των τόνων, τους μουσικούς φθόγγους. Σε όλη του την ζωή προωθούσε την διατροφή με ελαφρές τροφές, όπως ο κρίθινος άρτος, τα λαχανικά, το μέλι, και οι φρέσκοι ή αποξηραμένοι καρποί και απέφευγε το κρέας.

Ως μυστικό ευτυχίας, συνιστούσε στους ανθρώπους να προσέχουν δύο στιγμές στην καθημερινή τους ζωή. Πριν κοιμηθούν, να κάνουν μια ολιγόλεπτη επισκόπηση της μέρας που τέλειωσε, και μόλις ξυπνήσουν, να εξετάζουν πόσα και ποια έργα θα πράξουν εντός της ημέρας που ακολουθεί.